Oberdytschi Dialäkt
| Dialäkt: Undermarkgreflerisch |
Di oberdytsche Dialäkt zelle zue dr hochdytsche Dialäkt im Side vum dytsche Sprochruum. S Oberdytsch unterscheidet sich vum Mitteldytsch doderdur, ass di zwot oder hochdytsch Lutverschiebig in sterkerem Maß durgfiert woren isch.
Biet un Abgränzig
ändereD Gränze vu dr oberdytsche zue dr mitteldytsche Dialäkt bildet d Speyerer Linie (nerdligs Appel gege sidligs Apfel). Di nerdlige oberdytsche Dialäkt hän bi dr zwote Lutverschiebig dr nejhochdytsch Stand, in dr sidlige oberdytsche Dialäkt isch au no urgerm. k im Aalut verschobe (Affrikata im Südbairisch, Extremverschiebig zue dr Frikata im Sidalemannisch):
- Niderdytsch: maken – Appel – Katt
- Mitteldytsch: machen – Appel – Katz
- Oberdytsch: machen – Apfel – Katz
- Sidbairisch: Kchatz
- Sidalemannisch: Chatz
In däm Verglyych sin d Worttype ufzellt ohni wyteri Lutveränderige, wie z. B. dr Nasalschwund (machen > mache) oder dr Umlut oder d Rundig (Apfel > Epfel > Öpfel).
Dialäkt
ändereZum Oberdytsch ghere drej großi Dialäktgruppe: s Alemannisch, s Bairisch un s Oschtfränkisch. In eltere Darstelige het mer d Karlsruher Linie as Gränz vum Oberdytsch zum Mitteldytsch aagsähne, wäge däm het mer do s Oschtfränkisch no as Ibergangsruum zwisch em Oberdytsch un em Mitteldytsch definiert. In dr nejere Literatur wird s Oschtfränkisch aber em Oberdytsch zuegordnet, wel mer hite d Speyerer Linie un d Germersheimer Linie as wichtiger aasiht.
Au s uusgstorbe Langobardisch wird zue dr oberdytsche Dialäkt zellt, wel d Lutverschiebig vollständig durgfiert gsi isch.
- Ooberdydsch
- Oschtfränkisch (Nordoberdydsch)
- Alemannisch (Weschtoberdydsch)
- Bairisch (Oschtoberdydsch)