Alt-Toggeburg und Sankt Iddaburg
D Sankt Iddaburg isch e Wallfaartsort vo de Hailige Idda im Toggeburg. Er isch identisch mit de Laag vo de Burg Alt-Toggeburg, wo hüt ganz verschwunden isch.
Laag
ändereD Burg lit i de Gmaind Cherchberg, öppe zwee Kilometer südlich vom Dorf Gähwil uf eme Sporn us Nagelflue i 977 Meter Höchi öber Meer.[1] Er fallt uf drai Siite stail ab und cha nume vom Oste heer erraicht werde und büütet e wiiti Uusicht, vom Säntis bis zum Bodesee. D Burg lit strategisch guet, geg Norde flüsst d Murg is Tuurgi, geg Weste goot e Pass öber d Hulftegg is zörcherische Tösstal.
Gschicht
ändereDe Burghügel isch scho i de spoote Bronzezitt bewont gsii, öppe im 11. Jh. v. Chr. D Archäologe hend Keramik und Chnöche vo Hirsche und Huustier gfunde. S schiint as die Sidlig spöter ufgee woren isch und erst i de Isezitt im 6. Jh. v. Chr. noi bisildet woren isch, wie Scherbe zaiget. Denoo isch langi Zitt rue.
Im Mittelalter hend d Herre vo Toggeburg iri Stammburg, d "Alt-Toggeburg" errichtet, wo ane 1044 z erstmol erweent werd. Will dozmol d Toggeborger vill Bsitz im Tuurgi und im Zöripiet ghaa hend, isch d Stammburg recht zentral gsii. Ane 1085 isch d Burg vom Apt vo Sanggale zerstört wore, doch d Toggeborger hend si wider uufbaut.
Nochdem de Fridrich I. vo Toggeborg vo Dienstlüt vo sim Brüeder ermordet woren isch, het sin Vatter, de Groof Diethelm I., die Borg zäme mit de Stadt Wil ane 1226 em Apt vo Sanggale vermacht, zu sim Seelehail und dem vo sinere Frau Guta. Doch noch sim Tood het sin Soo Diethelm II., de Astifter zum "Brüedermord", d Burg und Wil för sich in Aaspruch gnoo und s isch zu chriegerische Handlige cho. 1234 sind den Wil und d Borg vertraglich endgültig zum Chloster Sanggale cho. D Groofe vo Toggeburg hend as Erstaz bi Liechtestaig d Burg "Noi-Toggeborg" baut.
Wo de Sanggaler Apt Wilhelm vo Montfort vom König Rudolf I. vo Habsburg vertribe woren isch, het er sich uf d Alt-Toggeborg zruggzoge. D Habsburger hend d Burg aber eroberet und a de Here vo Bichelsee verlihe. 1320 het de Apt d Borg noi gchauft. Spöter isch si verloo wore und zämeghait. D Stai vo de Burgruine sind denn 1749 för de Bau vo de Cherche z Gähwil bruucht wore.
Ane 1861 het de Pfarer Josef Anton Wäspi vo Mühlrüti de Bau vom ene Hailigtum för di Hailigi Idda aagregt. Die isch noch de Legende e Grööfin vo Toggeborg im 12. Joorhundert gsii, und ere Maa het si vo de Borg Alt-Toggeborg abegschupft, well si im aageblich uutroi wore sai. Doch d Idda isch dune hail aachoo und het denn im nööche Chloster Fischinge as Inklusin glebt. In ere Sitekapelle vom Chloster Fischinge isch hüt s Grab vo de Hailige Idda.
1864 isch denn s Chappeli uf de Iddaburg fertig wore und 1888 isch no e Lourdesgrotte erstellt wore. 1933 isch e noiji Cherche mit eme Pfarhuus dezue cho. Vo de alte Borg gsiet me fascht nüt me.
Büecher
ändere- Hans Büchler: Das Toggenburg. Eine Landschaft zwischen Tradition und Fortschritt. Sulge 1993 (2. Uflaag), ISBN 3-7212-0256-2.
- Fritz Hauswirth: Burgen und Schlösser der Schweiz, Band 2: St. Gallen, Appenzell, Fürstentum Liechtenstein. Chrüzlinge 1965, S. 11 f.
- Regula Anna Steinhauser-Zimmermann: Alt-Toggenburg. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Sankt-Galler Geschichte 2003, Bd. 1. Sanggale 2003, ISBN 3-908048-43-5.
Weblink
ändere
Commons: St. Iddaburg – Sammlig vo Multimediadateie