Stephan Gutzwiller

Dialäkt: Baseldütsch

Dr Stephan Gutzwiller (* 21. November 1802 z Therwil; † 29. Auguscht 1875 z Interlake) isch ä Schwiizer Awalt und Politiker gsi. Er isch dr Hauptafüehrer vo de Baselbieter in dr Revolution vo 1833, wo zur Deilig vom Kanton Basel gfüehrt het.

Biografii

Dr Stephan Gutzwiller isch am 21. November 1802 z Therwil as Sohn vom Huefschmiid Joseph Thomas Gutzwiller uf d Wält cho. Therwil het zu säller Ziit zum französische Departement vom Haut-Rhin ghört. Wäge däm het er immer ä groossi Sympathie für die französisch Kultur gha. Er isch am Lyzeum z Solodurn uf d Schuel gange und denn het er z Würzburg zwei Johr lang Theologii schdudiert. Z Heidelberg und z Basel het er denn Rächtswüsseschafte schdudiert und het 1827 z Basel d Awaltsbrüefig gmacht. Er het am Barfi z Basel siis Büro ufgmacht und isch as liberale Politiker 1827 in dr Grooss Root gwehlt worde.

Am 18. Oktober 1830 het er sich mit 39 Baselbieter z Bad Buebedorf droffe und si hai ä Bittschrift and d Basler Behörde verfasst, ass mä dr Bevölkerig vom Land meh Rächt sött ge. D Bittschrift isch vo de reaktionäre Schdadtbasler abgwiise worde, und im Baselbiet isch d Volksbewegig immer radikaler worde und dr Gutzwiller, wo kei Drennig vo Schdadt und Land het welle, het sä nüm chönne länke.

Scho am Afang vom Johr 1831 isch in Lieschdel ä brovisorischi Regierig gwehlt worde und dr Gutzwiller isch ihre Vorschdand gsi. Dr Gutzwiller isch vom Basler Kriminalgricht in Abwäseheit zu sächs Johr Zuchthuus verurdeilt worde und mä het em s Aktivbürgerrächt für zwölf Johr gnoh. Das het en zum enä Baselbieter Volksheld gmacht. Wo uusem bolitische Konflikt än offeni Revolte worden isch, het d Basler Regierig milidärischi Vorbereitige gmacht.

Am 17. Merz 1832 hai 46 Gmeinde dr sälbschdändig Kanton Basel-Landschaft gründet und dr Stephan Gutzeiller isch zum Bresidänt vom Verfassigsroot gwehlt worde. Schbööter isch er au Bresidänt vom Landroot und Bresidänt vom Regierigsroot worde.

3. August 1833 hai d Baselbieter ä Basler Armee vo 1.200 Ma mit 14 Kanone bi dr Hülfdäschanz zwüsche Braddele und Fränkedef zum Rückzug zwunge. Am 26. Auguscht 1833 het die Eidgenössischi Dagsatzig d Drennig vom Baselbiet und dr Schdadt beschdätigt, aber erscht mit dr neue Bundesverfassig si in dr Schwiiz d Grundbürgerrächt, wo dr Gutzwiller siis Läbe lang drfür kämpft het, garantiert worde.

Dr Stephan Gutzwiller het sich in de 1840er Johr uus dr Kantonspolitik zruggzoge und sich siim Bruefs- und Brivatläbe gwidmet. 1846 isch er noch Arlese zruggzoge. Er isch am 29. Auguscht 1875 z Interlake gschdorbe und isch uf si eigene Wunsch nid z Therwil sondern in dr Kantonshauptschdadt Lieschdel begrabe worde.

Boschde

Bresidänt vo dr brovisorische Regierig 1831,
Bresidänt vo Verfassungsrats 1832
Regierigsbresidänt1832-33
Afuehrer vo dr Baselbieter Delegation in dr Deiligskommission 1833-35
Landroot 1833-41, Bresidänt 1833 und 1837
Bresidänt vom Erziehigssroot 1835-38
Dagsatzigsmitgliid 1832-34, 1836, 1841
Bezirksschriiber z Lieschdel 1834-37
Awaltsbüro z Lieschdel 1833-41
Agent vo dr Saline Schwiizerhalle
Chef vo dr Ordnigsbartei
Oberrichter 1841-53 und 1854-60, mehmols Bresidänt
Schtänderoot 1848-51
Nationalroot 1851-72
Verwaltigssroot vo dr BL Hypothekenbank 1849-71
Verwaltigssroot vo dr Schwiizer Centralbahn 1860-64 und 1867-72

Weblinks

Personenlexikon des Kantons Basel-Landschaft

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Stephan_Gutzwiller“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.