Alemannische Wikipedia

Wuchetag

Dialäkt: Züridütsch (See)

Als Wuchetag bezeichnet mer en Tag vo dr Wuche in wiederkehrender Benännig:

Hüt isch Samschdig

Benännig vo de Wuchetäg

ändere

D Wuchetäg sind Lehnübersetzige vo de urschprünglich babylonische Näme. Die siebe Täg vo dr babylonische Wuche sind nach de wichtigschte Himmelskörper und Planete benännt worde (Sunne, Mond, Mars, Merkur, Jupiter, Venus, Saturn), wo zum Ziitpunkt vo dr Benännig als eigentlichi Götter aaglueget worde sind. Die Näme und dr Götterglaube sind dur Vermittlig vo de Jude vo de Grieche und Römer übernaa worde. Als d Germane die Näme im 4. Jahrhundert kenne glernt händ, händ sie die nach de Näme vo de entschprechende germanische Götter umbenännt. Im Zug vo dr Chrischtianisierig isch dänn schpäter versuecht worde, die heidnische Näme wieder zrugg z dränge, was nur bim Mittwuch und em Samschdig glunge isch.

Reihefolg

ändere

D Reihefolg vo de Wuchetäg basiert uf folgender antike Regle, wo über babylonischi, alt-indischi, jüdischi, dänn griechisch-römischi Weg au uf Nordeuropa choo isch:

 
Es Wucherad vom ene 6 jörige Meitli

Jedere Schtund vom Tag isch en Planetegott als Schtunde-Herrscher zuegordnet worde. Dr Herrscher über di jewiils 1. Schtund git em Tag de Name. Zum bessere Verschtändnis vom Wiitere hät mer sich vorher e Skizze aagfertiget: Die sichtbar wandelnde Himmelskörper (insofern werded hier au Sunne und Mond als Planete bezeichnet) werded i dr Reihefolg zuenehmender Gschwindigkeit (geozentrisch gseeh) ufeme Chreis im Uhrzeigersinn notiert : Saturn Jupiter Mars Sunne Venus Merkur Mond. (Aaordnig in Form vo dr Schpitze vomene 7-Schtern)

Als Biischpiil fanged mer bi Saturn als Schtundeherrscher vo dr erschte Schtund vomene Tag aa. Dr Tagesname isch also „Saturn-Tag“ = Saturday (= Samschdig). (Di 1. Schtund vom Tag wird vo Saturn beherrscht.) Die 2. vom nächschtschnellere Planet = Jupiter. Die 3. vom nächschtschnellere = Mars. Etc. Zellt mer jetzt im Uhrzeigersinn bis zum Herrscher vo dr 25. Schtund, isch mer bi dr Sunne aaglangt.

Di „25. Schtund vomene Tag“ isch aber di 1. vom druuffolgende Tag. Also heisst der: Sunndig. Jetzt wieder - mit dr Sunne aafangend - bis zum 25. „Herrscher“ zelle. Mer erreicht de Mond. Dr nächschti Tag heisst also Mond-Tag. Mer chann sich s Abzelle ahand vo dr Skizze erliechtere: Es isch feschtzschtelle, dass mer immer zum 25. Herrscher chunnt, wenn mer bim jewiilige 'Tagesherrscher' aafangend, in Uhrzeiger- (oder Lese-) Richtig (d. h. zuenehmender Gschwindigkeit) 2 Planeten überschpringt. Überschpringt mer also vom Mond uus 2 Planete, landet mer bim Mars. De Mars isch Herrscher über di erschti Schtund vom neue Tag = Marstag. Entschpricht französisch Mardi, italienisch Martedi, (Zischdig vo Ziu, germanische Chriegsgott ~ vgl. engl. Tuesday). Wider 2 überspringe: Merkur ~ Mercredi, Mercoledi. Dr dt. Name Mittwuch gaht uf di ahd. Missionierig zrugg, wo wie bim Sonnabend/Samschdig Aakläng a vorchrischtlichi Gottheite hät wellä eliminiere. Di englischi Bezeichnig „Wednesday“ git aber no di urschprünglich germanischi Bedüütig „Wotanstag“ oder „Tag vom Wotan“ wider. Jupiter ~ frz.Jeudi, ital.Giovedi; germ. Donar entschpricht em Jupiter, drum dt. Dunnschdig, engl. Thursday. Venus ~ Vendredi, Venerdi; germ. Frija entschpricht de Venus, daher Friidig bzw. Friday. Zu Saturn vgl. Samschdig.

Im germanische Kulturchreis sind di Näme nöd so offesichtlich erhalte wie i de romanische Schprache, dr Heimet vo de klassische, latinisierte Planete- bzw. Götter-Näme. Di Germanische Götternäme entschpreched aber i ihrer Bedüütig de romanische; so sind z. B. Freya (für Friidig) und Venus (für venerdi, vendredi) „inhaltlich“ Verwandti.

Wer allerdings (und wänn) z. B. zum erschte Mal feschtgleit hät: „Hüt isch Mändig“, chann nöd zrugg verfolgt werde.

Zellig vo de Wuchetäg

ändere

Bis 1976 isch dr Sunndig in Düütschland dr erschti Wuchetag gsii. Die Regelig isch dur d DIN 1355 abglöst worde, wo de Mändig zum erschte Wuchetag macht. Dr Sunndig isch au hüt no in England, Nordamerika und viele andere Teile vo dr Welt dr 1. Wuchetag, entschprechend dr jüdische und chrischtliche Zellig.

Sit 1978 isch uf Beschluss vo de UNO dr Mändig international dr erschti Tag vo dr Wuche, dr Sunndig wird zäme mit em Samschdig zum Wucheendi grechnet.

D Täg Mändig bis Samschdig gelted als Werchtäg, dr Sunndig als bsunders gschützte Ruhetag.

Berechnig

ändere

I dr EDV wird fürd Wuchetagsbestimmig oft dr Doomsday-Algorithmus iigsetzt. E anderi Möglichkeit isch die im folgende beschriebeni Bestimmig vom Sunndigsbuechschtabe:

(Für Schaltjahr gelted zwei Sunndigsbuechschtabe, dr linki für Januar und Februar, dr rechti für di reschtliche Mönet.)

Di erschte Ziffere vo dr Jahreszahl
julianisch (alt) 0 1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
gregorianisch *15 16
*17 *18 *19 20
*21 *22 *23 24
Jahr
20 48 76 G F A G B A C B D C E D F E
21 49 77 E F G A B C D
22 50 78 D E F G A B C
*00 23 51 79 C D E F G A B
24 52 80 B A C B D C E D F E G F A G
25 53 81 G A B C D E F
26 54 82 F G A B C D E
27 55 83 E F G A B C D
00 28 56 84 D C E D F E G F A G B A C B
01 29 57 85 B C D E F G A
02 30 58 86 A B C D E F G
03 31 59 87 G A B C D E F
04 32 60 88 F E G F A G B A C B D C E D
05 33 61 89 D E F G A B C
06 34 62 90 C D E F G A B
07 35 63 91 B C D E F G A
08 36 64 92 A G B A C B D C E D F E G F
09 37 65 93 F G A B C D E
10 38 66 94 E F G A B C D
11 39 67 95 D E F G A B C
12 40 68 96 C B D C E D F E G F A G B A
13 41 69 97 A B C D E F G
14 42 70 98 G A B C D E F
15 43 71 99 F G A B C D E
16 44 72 E D F E G F A G B A C B D C
17 45 73 C D E F G A B
18 46 74 B C D E F G A
19 47 75 A B C D E F G

Beschtimmig vom Wuchetag mit Hilf vom Sunndigsbuechschtabe

A B C D E F G Jänner Hornig März April Mai Juni
Su Sa Fr Do Mi Zy Mä 1 8 15 22 29 5 12 19 26 5 12 19 26 2 9 16 23 30 7 14 21 28 4 11 18 25
Mä Su Sa Fr Do Mi Zy 2 9 16 23 30 6 13 20 27 6 13 20 27 3 10 17 24 1 8 15 22 29 5 12 19 26
Zy Mä Su Sa Fr Do Mi 3 10 17 24 31 7 14 21 28 7 14 21 28 4 11 18 25 2 9 16 23 30 6 13 20 27
Mi Zy Mä Su Sa Fr Do 4 11 18 25 1 8 15 22 29 1 8 15 22 29 5 12 19 26 3 10 17 24 31 7 14 21 28
Do Mi Zy Mä Su Sa Fr 5 12 19 26 2 9 16 23 2 9 16 23 30 6 13 20 27 4 11 18 25 1 8 15 22 29
Fr Do Mi Zy Mä Su Sa 6 13 20 27 3 10 17 24 3 10 17 24 31 7 14 21 28 5 12 19 26 2 9 16 23 30
Sa Fr Do Mi Zy Mä Su 7 14 21 28 4 11 18 25 4 11 18 25 1 8 15 22 29 6 13 20 27 3 10 17 24
 
A B C D E F G Juli Augschte September Oktober November Dezember
Su Sa Fr Do Mi Zy Mä 2 9 16 23 30 6 13 20 27 3 10 17 24 1 8 15 22 29 5 12 19 26 3 10 17 24 31
Mä Su Sa Fr Do Mi Zy 3 10 17 24 31 7 14 21 28 4 11 18 25 2 9 16 23 30 6 13 20 27 4 11 18 25
Zy Mä Su Sa Fr Do Mi 4 11 18 25 1 8 15 22 29 5 12 19 26 3 10 17 24 31 7 14 21 28 5 12 19 26
Mi Zy Mä Su Sa Fr Do 5 12 19 26 2 9 16 23 30 6 13 20 27 4 11 18 25 1 8 15 22 29 6 13 20 27
Do Mi Zy Mä Su Sa Fr 6 13 20 27 3 10 17 24 31 7 14 21 28 5 12 19 26 2 9 16 23 30 7 14 21 28
Fr Do Mi Zy Mä Su Sa 7 14 21 28 4 11 18 25 1 8 15 22 29 6 13 20 27 3 10 17 24 1 8 15 22 29
Sa Fr Do Mi Zy Mä Su 1 8 15 22 29 5 12 19 26 2 9 16 23 30 7 14 21 28 4 11 18 25 2 9 16 23 30

Zur Berechnig vomene Wuchetag useme gegebene Datum lueg bi Zellers Kongruenz und Wuchetagsberechnig.

ändere



  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Wochentag“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Wochentag&oldid=1003950"