Dr Xavier Stockmar (* 25. Dezämber 1797 z Pruntrut; † 21. Juni 1864 z Bärn) isch e Bärner Politiker usem hütige Kanton Jura gsy.

s Tänkmool ufe Xavier Stockmar z Pruntrut

Er isch dr Soon vom Wenceslas Stockmar gsy, ufgwachse isch er i der Zyt, wo sys Land, s früechere Fürschtbischtum Basel, mit em Name «Mont-Terrible» es französischs Departemänt gsi isch. Er het z Frankrych e technischi Uusbildig überchoo und in ere Waffefabrigg z Pont d’Able und in ere Uurefabrigg z Doubs und i dr Schmitte z Lützel gschaffet. Spöter isch er Fuerhalter woorde.

Anne 1815 isch der Jura früsch zum Kanton Bärn cho. Der Stockmar het sech für liberaali Ideeè und d Freiheitsrächt won er vo Frankrych könnt het begeischteret, er het Artikel für Zytige gschribe, und so isch er au derzue cho, es Lied uf die jurassischi Unabhängikeit z dichte; es heisst «Rauracienne». 1931 het er syni eigeti Zytig afo useggää, wo «Helvétie» gheisse het, die isch aber vo dr bärnischen Oprikeit verbotte woorde. I dr Revoluzioonszyt vo anne 1830 het d Regierig z Bärn Milidäär uf em Stockmar syni Stadt Pruntrut gschickt und hätti dr liberaal Rädelsfüerer welle is Chefi tue.

Wo denn aber s Reschym gwächslet het, isch dr Xavier Stockmar sälber is Parlamänt uf Bärn gwäält worde; und er isch jetz dr Prefäkt vom Bezirk Elsgau gsy. 1836 het men en id Bärner Regierig gwäält.

Wil er sech aber wyters aktyv füre Jura ygsetzt het, het dr bärnisch Groossroot dr Stockmar 1839 us der Regierig too; d Regierig het em sogar vorgworfe s Land verroote z haa und het en welle bestroofe; doo isch dr Xavier Stockmar uf Züri gflüchtet.

Er het denn e Zyt lang als Fabrikant wider z Frankrych gläbt, bis er anne 1846 z Bärn nomol id Regierig choo isch. Und wo denn zwöi Joor spööter dr Schwiizer Bundesstaat gründet woorden isch, het men en in Nazionalroot gwäält. Und anne 1862 isch er non es dritts Mool Bärner Regierigsroot woorde.

Eine vo de modärne Näigezüüg RABDe 500 vo dr SBB het dr Naame vom Maa usem Jura übercho.

Literatur ändere

  • François Kohler: Xavier Stockmar In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
  • Victor Erard: Xavier Stockmar, patriote jurassien. Dälschbrg 1968.
  • Virgile Moine: Xavier Stockmar «L'Homme du Jura». Causerie faite à Berne le 20 mars 1964 sous les auspices de la Société bernoise d'histoire et de la Société jurassienne d'Emulation. Bärn 1965