Beatus Rhenanus
| Dialäkt: Mìlhüüserisch |
Dr Beatus Rhenanus (* 22. Àuigscht 1485 z'Schlettstàdt; † 20. Juli 1547 z'Stroßburi), Beat Bild noh sim rìchtiga Nàmma, ìsch a elsassischer Humànischt gsìì. As hàt àm 13. Juli 1547 sina Biacher ìn dr Stàdt Schlettstàtt verschankt; sa sìn jetz ìn dr Humànischtischa Bibliothek vu Schlettstàdt.
Dr Nàmma „Rhenanus“ ìsch a làtiniischa Form vu Rhinau, s elsassischa Dorf wo sina Fàmìlia har gsìì ìsch.
Lawa ändere
Dr Vàter Antoine Bild ìsch a zìmlig riicher Metzger vu Schlettstàdt gsìì. Àls Kìnd ìsch dr Beatus Rhenanus ìn d làtiinischa Schüel vu Schlettstàdt gànga. Ar hàt sorgfalttig sina Lehra ìn Hefter gschrìewa, eins vu dana Hefter kààt ma hìtt noch ìn dr Humànischtischa Bibliothek vu Schlettstàdt ààlüega.
Vu 1503 bis àn 1507 hàt'r z'Pàris gstudiart, ar hàt àls Lehrer dr Theologe und Humànischt Jacques Lefèvre d’Étaples ghàà.[1]
Àls Studant hàt'r a Biachersàmmlung ààgfànga, wo mìt dr Zitt ìmmer greeßer worra ìsch.
Ànna 1507 ìsch'r uf Schlettstàdt zruckkumma, noh ìsch'r uf Stroßburi, wo-n-'r Drucker bim Mathias Schurer worra ìsch un beriahmta elsassischa Humànischta hàt lehra kenna: dr Jakob Wimpfeling, dr Johann Geiler von Kaysersberg, dr Sebastian Brant.
Wark ändere
Ìm Septamber 1508 hàt'r fànga-n-à schriiwa: ar hàt s Vorwort gschrìewa vum Büech „Lettres proverbiales et morales“ vu sim pàrisser Meischter, dr Fauste Andrelin.
Ànna 1511 ìsch'r uf Bàsel ge wohna. Ar hàt bim Verleger Johann Froben gschàfft. Ànna 1513 ìsch'r dr Frìnd vum Erasmus vu Rotterdam worra.
Ar hàt Text vu mehrera àlta Àuitora druckt, zum Beispiel vum Plinius em Jìnger, vum Sueton, vum Seneca, vum Velleius Paterculus, vum Homer, vum Maximos von Tyros, vum Cornelius Tacitus. Bi da Àuitora vu sinera Zitt hàt'r aui Text vum Erasmus vu Rotterdam, vum Thomas More, vum Martin Luther, usw. druckt.
Ar hàt Forschung ìwer d ditscha Gschìcht gmàcht. Ànna 1531 hàt'r do drìwer s Hàuiptswark „Rerum Germanicarum libri tres“ druckt.
Ànna 1546 ìsch'r krànk worra. Ar hatt uf Bàd Wìldbàd wotta geh fer sìch erhola, àwer ar hàt nìt witterscht às Stroßburi känna geh; do ìsch'r àm 20. Juli 1547 gstorwa. Kurz vorhar hàt'r sina Sàmmlung vu ungfahr 670 scheena Biacher ìn dr Stàdt Schlettstàdt verschankt. Noh sinera Wìlla ìsch'r aui z'Schlettstàdt vergràwa worra.
Literatur ändere
- Karl Hartfelder: Rhenanus, Beatus. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 28, Duncker & Humblot, Leipzig 1889, S. 383–386.
- Johannes Köhler: Beatus Rhenanus. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 8, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-053-0, Sp. 137–142.
- Felix Mundt: Beatus Rhenanus, Rerum Germanicarum libri tres (1531). Ausgabe, Übersetzung, Studien. Niemeyer, Tübingen 2008, ISBN 978-3-484-36627-5.
- Richard Newald: Beatus Rhenanus. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, S. 682 f.
- Beat von Scarpatetti: Beatus Rhenanus, historien de la paix. In: Annuaire des Amis de la Bibliothèque humaniste de Sélestat. Bd. 35 (1985), S. 253–260
Externa Links ändere
Commons: Beatus Rhenanus – Sammlig vo Multimediadateie- Beat von Scarpatetti: Rhenanus, Beatus. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.