Els Morf-Baachme
D Els Morf-Baachme, won am 28. Mai 1920 z Heerte bi Eliken uf d Wält choo und am 11. Mai 2018 gstoorben isch, isch e Schwiizer Mundartdichterin usem im Zürcher Wyland gsi.
D Els Baachmen isch z Altiken und z Rickebach id Schuel ggange. Si hät as Puurefrau z Toorlike gläbt, si isch mit em Auguscht Morf ghüraate gsi und hät sibe Chind gha.
Es git vonnere zwäi Büechli mit Dialäktgschichte, s eerschten isch ane 1969 z Winterthur usecho; iri Dochter, d Margret Morf, hät defür s Umschlagbild zäichnet. Es gaat bi dene Mundartgschichten um Erläbnis im Winter, wo d Morf mol von ere Räis ufe Zürisee wäge de Seegfröörni prichtet, und au i de andere Jaareszyte: es Kapitel heisst Jaar uus – Jaar y. Und vo vil Sache vom Lääben im Doorff und ufem Puurehoof chamen öppis lääse.
I de Sändig Schnabelweid vom Schwiizer Radio het de Christian Schmid am 23. Dezämber 2010 d Els-Morf-Baachme porträtiert, und sii hät doo sälber öppis vo irne Gschichte glääse. Und am 7. Februar 2013 isch d Schnabelweid nomol mit Mundartgschichte vo de Zürcheri choo, wo si im Alter vo Zwäienüünzgi wider nöji Gschichte im Büechli Es Bröösmeli Ziit useprocht hät; i dere Schrift hät’s Bilder vom Urs Jordi.[1]
Füre Winterthurer Landbott und d Tuurgauer Zytig hät d Morf Artikel gschribe, am Afang na uf Hoochdüütsch, und vo 1991 bis anne 200 hät si Bytreeg für d Toorliker Doorffposcht gmacht.
De Ruedi Schwarzebach, wo als Lehrer z Taale scho im Büechli En offes Fäischte d Yleitig gschribe hät, chunt im Heft 1 ane 2011 vo de Räie SchweizerDeutsch mit däm Gläittegscht wider z Wort, wonner gsäit hät, wie d Morf in irere Sprooch us em äigeten Erlääben und dr Erinnerig Sache vo irere Wält im Doorff, im Tuurtaal und dr Umgäbig vo Winterthur verzelli.[2] Und mängisch ret si au vo Züri, das töönt dänn emal so:
«De Taag isch näblig, düschter. Ich chume vom Paradeplatz gäge s Fraumöischter z lauffe. S isch chaalt, e paar Mööwe hocked uf Helm und Achsle vom Hans Waldme. Woni über d Brugg gaane, luegi d Limet durue, gägem See zue, ich mue still staa und luege, luege. Was gseet me Psunders? Grauchrydigs Wulkegschliirp am Himel, uf der Limet d Wasservögel, d Schiffli won am Ggëë aapunde sind, grauschwarz s Wasser und wyt ewääg de See. […] En graue, düschtere Novämbertaag? En lyse, verzauberete Novämbertaag z Züri! Schöön.»[3]
Und d Morf tänkt i teil Gschichte drüber naa, wie me so mit de Spraach umgaat: «Wöörter gits, women alewyl wider vor sich ane säit. Wöörter, wo wienen Haag sind, wome nid drüber ie chunt. Me wott nüme draa tänke, si bored in äim ine, si lönd äim nid wider ghööre. Wöörter, won äim furträned, wottsches hebe, furt sinds. […]»[4]
Wäärch
ändere- En offes Fäischter. Züritüütschi Prosa. Gemsberg Verlag. Winterthur 1969.
- Es Bröösmeli Ziit. Züritüütschi Prosa. Akeret Verlag. Andelfingen 2012.
Weblink
ändere- Es Porträt vo dr Els Morf-Baachme bi dr Taalemer Dorfposcht
Fuessnoote
ändere- ↑ em Urs Jordi syni Linoolschnitt für s Büechli Es Bröösmeli Ziit uf dr Webyte vom Künschtler: ursjordi.ch
- ↑ Ruedi Schwarzenbach: Els Morf-Bachmann. In: SchweizerDeutsch, 1/11, 2011, S. 28.
- ↑ En offes Fäischter. Züritüütschi Prosa. 1969, S. 41–42.
- ↑ En offes Fäischter. Züritüütschi Prosa. 1969, S. 53–54.