Chliine Root

In dr Alten Eidgenosseschaft isch d Kantonsregierig vo de Stadtort Chliine Root gnennt worde. Au die Helvetischi Republik isch under dr Verfassig vo Malmaison vom ene Chliine Root gregiert worde.

Dr Chlii Root as Staatsregierig währed dr Helvetik

In dr ursprünglige helvetische Verfassig vom Peter Ochs isch d Schwiiz, noch em Vorbild vo Frankriich, vom ene fümfchöpfige Diräktorium gregiert worde, aber scho am 7. Januar 1800 het es s Parlamänt gwaltsam ufglöst und mit eme provisorische siibechöpfige Vollziehigsusschuss ersetzt. Dr Napoleon het ghofft, ass e chli Dradition d Schwiizer wurd beruehige, und so het in dr Verfassig vo Malmaison vom 29. Mai 1801 e vierchöpfige Chliine Root under em Vorsitz vom ene Landammaa vo dr Schwiiz d Republik gleitet. Das het nid lang ghebt, und am 2. Juli 1802 isch e neui Verfassig in Chraft gsetzt worde, wo as Exekutive e dreichöpfigs Vollziehigsdiräktorium vorgseh het.

Dr Chlii Root as Obrikeit vom Kanton

As Chliine Root isch in de Stadtort vo dr Alten Eidgenosseschaft bis 1798 d Obrigkeit vom Kanton bezeichnet worde, wo über umfassendi Machtbefuegniss verfüegt het. Dr Chlii Root het sich us de höggste Amtsdräger vo dr Stadt und wiitere Bürger zsämmegsetzt, wo meistens us e baar wenige, altiigsässene Familie gstammt hai. Dr Vorsitz het dr Bürgermeister oder Schultheiss gha. Usser exekutive het dr Chlii Root au judikativi Funktione gha. Dr Grooss Root, d Legislative, isch vom Chliine Root iberuefe und gleitet worde. Dr Chlii Root het chönne Kommissione (Kammere, Gheimi Rööt) iisetze.

D Macht in de Chliine Rööt isch scho vom 15. Johrhundert aa in de Händ vo immer weniger regimäntsfähige Famile konzentriert gsi, wo die Ornig as gottverordnet gseh hai. Die Machtaamaassig het zu Komflikt mit de Zümft und de Groosse Rööt gfüehrt: z Bärn zwüsche 1681 und 1687, z Schaffhuuse 1689, z Basel 1691, wo dr Grooss Root dr Chlii Root entmachdet het, z Züri 1713, z Solodurn 1723 oder z Gämf im 18. Johrhundert.

In dr Zit vo dr Helvetische Republik si die kantonale Chliine Rööt abgschafft worde. Am Aafang vo dr Mediationszit 1803 si si wider as Kantonsregierige iigfüehrt worde. In de meiste Kantön, wo ihri Regierig as «Chliine Root» bezeichnet hai, het me im Lauf vom 19. Johrhundert aagfange, dene «Regierigsroot», in dr Wälschschwiiz «Staatsroot», z säge. En Usnahm isch Graubünde gsi, wo die alti Bezeichnig bis 1971 bruucht worden isch.

Lueg au

• Dr Chläi Root vo Baasel
• Groosse Root

Literatur

• André Holenstein: Kleiner Rat. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.