Mailand, wo uf weschtlombardisch Milàn, im Oschtlombardische Milà, uf iteliänisch Milano und im südwalserische Töitschu Meilanh heisst, isch ä Stadt i de Poebni un die zweitgröschti Stadt vo Italie. Sie hätt rund 1,3 Millione Iiwohner un isch der Zäntraloort vo de Metropolitanstadt Mailand und vo de Region Lombardei.

Mailand
Wappe
Mailand (Italien)
Mailand (Italien)
Mailand
Mailand
Staat: Italie
Region: Lombardei
Provinz: Mailand (MI)
Koordinate: 45° 28′ N, 9° 11′ OKoordinate: 45° 27′ 45″ N, 9° 11′ 11″ O
Hechi: 120 m s.l.m.
Flechi: 182 km²
Yywohner: 1.349.930 (31. Dez. 2022)[1]
Bevelkerigsdichti: 7417 Yyw./km²
Poschtleitzahl: 20100
Vorwahl: 02
ISTAT-Nummer: 015146
Demonym: Milanesi, Meneghini
Schutzpatron: Ambrosius von Mailand
Website: http://www.comune.milano.it/
s Castello Sforzesco

Bedütig ändere

Mailand giltet as die „heimlich“ Hauptstadt vu Italie. D Agglomeration Mailand isch mit guet 5 Millione Iwohner no vor Rom de gröscht italienisch Balligsruum.

Do chrüze sich d Verchehrswäg, wo vo Norde über d Alpe chöme und südwärts uf Rom laufe, und di oscht-weschtlige Verchehrswäg, wo die beide Küschte vo Norditalie mit de Stedt Genua und Venedig und d Näbezäntre vo dr Lombardei verbinde.

I dr Stadt isch sid der antike Zyt dr Sitz vom enä Erzbischof, es het ä staatlige, ä katholischi und ä Handelsuniversitet, ä Kunscht- und ä Musigakademie, äs Politechnikum, Fachschuele und wüsseschaftligi Inschdidut. S Theater vo Mailand, s Teatro alla Scala, isch eins vo de berüemtischte Schauspiilhüüser vo Europa.

Mailand isch die gröschdi Induschtriistadt vo Italie. Es git Textil- und Schuefabrigge, Elektro-, Metall-, Auti- und Läbensmiddelinduschtrii und grossi Druckereie. Mailand isch es grosses Modezäntrum, und es isch eini vo de wichtige Handelsstedt z Europa, und es gitt dört ä jöhrligi Muschdermäss, uf em gröschte Mässgländ vo Europa. Z Mailand isch au d Börse vo Italie.

Bi Mailand sind drüü grossi internationali Flugplätz; der gröscht dervo isch Mailand-Malpensa, wo aber i der Nochberprovinz Varese lyt. Anne 2018 sind dört fascht 25 Millioone Lüüt gfloge.

Gliderig ändere

S Stadtbiet bstoot us nüün Bezirke:

  • Centro Storico, dr hischtoorisch Stadtchärn
  • Stazione Centrale, s Kwartier bim Hauptbaanhof
  • Città Studi, Lambrate, Porta Venezia
  • Porta Vittoria, Forlanini
  • Vigentino, Chiaravalle, Gratosoglio
  • Barona, Lorenteggio
  • Baggio, De Angeli, San Siro
  • Fiera, Gallaratese, Quarto Oggiaro
  • Garibaldi, Niguarda


d Stadtlandschaft vo Mailand, im Hindergrund gseht me d Alpe

Gebäud ändere

Es baar wichtegi Gebäud si dr gotisch Dom (1386 agfange), die romanischi Chile Sant’ Ambrogio us em 12. Joorhundert, wo dr Name vom früechrischtleche Bischof Ambrosius het, d Chile Santa Maria delle Grazie, wo em Leonardo da Vinci sis Gmäld «Oobigmool» drin isch und wo zum UNESCO-Wälterb ghört, s Chloschter Chiaravalle, d Basilika vom häilige Laurenz, d Chile vom Sankt Mauritius, dr Palascht vom Erzbischof, s Gmeindhuus Palazzo della Ragione oder Broletto us em 13. Joorhundert, dr Palazzo Marino us em 16. Joorhundert, s Castello Sforzesco, wo d Burg vo de Herzög vo Mailand gsi isch, s Nazionalmuseeum für Naturwüssechaft und Technigg, dr Hauptbaanhof und d Ychaufsgass Galleria Vittorio Emanuele.

Gschicht ändere

S ursprünglige Mailand isch d Hauptstadt vo de keltische Insubrer gsi. Si isch ane 222 vor dr Ziitwändi vo de Römer eroberet worde, wo dr Stadt Mediolanum gseit hai. Ane 286 isch si d Houptstadt vom Röömische Riich worde.

Sid em sächste Johrhundert isch Mediolanum im Rych vo de Langobarde gsi.

Im Middelalter het d Stadt d Unabhängigkeit vo siine Erzbischöf erkämpft. Si het dr lombardisch Stedtebund agfüehrt, wo gege d Staufer-Kaiser grichtet gsi isch. 1162 isch d Stadt vom Kaiser Barbarossa zerstört worde, fümf Johr spöter isch si wider ufbaut gsi. 1277 het d Familie vo de Visconti Mailand beherrscht, 1395 hai d Visconti dr Herzogstitel übercho und ä grosse Deil vo dr Lombardei eroberet. 1450 sin si vo dr Familie vo de Sforza abglöst worde. Am Afang vom 16. Johrhundert isch s Herzogtum Mailand in französischi Hand cho, und ane 1535 isch es an Spanie gfalle. Sit 1714 het s Öschdriich ghört, vo 1797 bis 1814 isch s wider französisch gsi, noch em Wiener Kongräss nomol öschdriichisch.

Sit 1859 ghört Mailand zue Italie. Währet em Zweite Wältchrieg isch d Stadt vo 1943 bis 1945 d Hauptstadt vo de radikalfaschistische Iteliänische Sozialrepublik gsi.

Literatur ändere

Weblink ändere

  Commons: Mailand – Sammlig vo Multimediadateie

Nowiis ändere

  1. Demographic Balance and resident population by sex on 31st december 2022. Italian National Institute of Statistics, abgruefen am 14. Mai 2023.