Quartär (Geologi)

S Quartär isch dr jingscht Zytabschnitt vu dr Ärdgschicht mitsamt dr „Jetzzyt“.

< Neogen | Quartär vor 2,588 Millione Johr bis hite
Atmosphärische O2-Aadail (Durschnitt iber Periodeduur)	ca. 20,9 Vol % (hitig Nivoo)
Atmosphärische CO2-Aadail (Durschnitt iber Periodeduur)	260 ppm (ca. 70% vum hitige Nivoo)
Bodetämperatur (Durschnitt iber Periodeduur)	ca. 11 °C (3 °C unter hitigem Nivoo)
Syschtem Serie Stapfle ≈ Alter (mya) Quartär Holozän Holozän 0,0117–0 Plaischtozän Jungplaischtozän (Tarantium) 0,126–0,0117 Mittelplaischtozän (Ionium) 0,781–0,126 Altplaischtozän (Calabrium) 1,806–0,781 Gelasium 2,588–1,806 diefer diefer diefer elter

In dr Historische Geologi rebresentiert s Quartär e chronostratigrafisch Syschtem bzw. e geochronologischi Period. S fangt vor rund 2,6 Millione Johr vor hite aa un umfasst s gsamt letscht Yyszytalter un au dr Zytruum vu dr Mänschwärdig vum hitige Mänsch.

Derwylscht d Antarktika scho lenger vergleschteret gsii isch, isch s am Aafang vum Gelasium au zue Vergletscherige in dr Nordhemisphäre chuu. Dr Aafang vu däre Veryysigsperiod, wu mit eme Wächsel vu Chaltzyte un Warmzyte bis hite goht, wird vu dr Geologe as gaigneti Abgränzig vum Quartär vum vorige Zytabschnitt vum Neogen aagsääne. Dervor isch langi Zyt d Gränz zwische „Tertiär“ un Quartär vor 1,806 Millione Johr zoge wore. Wäg dr no geologische Maßstäb relativ churze Zytduur vum Quartär un syre unterschidlige Entwicklig im marine un im kontinäntale Beraich isch e schlissigi Abgränzig zum Zytruum dervor nit oder nume schlächt megli gsii, d Gränz zum Tertiär isch arg umstritte gsii. Des het anne 2004 sogar derzue gfiert, ass d Uusdruck Tertiär un Quartär us dr Geologische Zytskala gstriche wore sin.

Anne 2005 sin d Bemiejige vu dr verschidene Verainigunge fir Quartärgeologi erfolgryych gsii, ass zmindescht em Uusdruck „Quartär“ wider e Stellewärt in dr Stratigrafi yygruumt woren isch, s het aber no ne baar Johr bruucht, bis s Quartär au in di Geologisch Zytskala wider ufgnuu woren isch. S Quartär chunnt jetz im Känozoikum (Ärdneizyt) no dr Periode Paläogen un Neogen. S Quartär in däm Sinn isch dur di chronostratigrafisch Stapfle vum Gelasium as syy unterscht Ainhait definiert un fangt 2,588 Millione Johr vor dr Gegewart aa. Dodermit het mer e besseri Abgränzig zue dr friejere Zytryym ghaa un di gsamt Zytspanne vu dr yyszytlige Klimaschwankige vu dr Ärd het unter Uusdruck Quartär chenne zämmegfasst wäre.

Glyychzytig isch s Plaischtozän, di elter Epoche vum Quartär, au um s Gelasium verlengeret wore, un doderdur s Pliozän, di jingscht Epoche vum Neogen, um dr nämlig Zytabschnitt verchirzt. Uf s Plaischtozän chunnt im Quartär s Holozän, klimatisch gsääne ne Warmzyt im Yyszytalter, wu di vergangene 11.700 Johr bis hite umfasst.

Unterdailig

S Quartär wird unterdailt in zwoo Serie mit insgsamt fimf Stapfle:

• Syschtem: Quartär (2,588–0 mya)
  • Serie: Holozän (0,0117–0 mya)
    • Stapfle: Holozän (0,0117–0 mya)
  • Serie: Plaischtozän (2,588–0,0117 mya)
    • Stapfle: Jungplaischtozän (Tarantium) (0,126–0,0117 mya)
    • Stapfle: Mittelplaischtozän (Ionium) (0,781–0,126 mya)
    • Stapfle: Altplaischtozän (Calabrium) (1,806–0,781 mya)
    • Stapfle: Gelasium (2,588–1,806 mya)

Name

Dr Uusdruck Quartär isch scho anne 1760 vum Giovanni Arduino in dr Literatur bruucht wore, wun er vier Gruppe vu Schichte unterschide het, wu ufenander chemme: Primär, Sekundär, Tertiär un Quartär. Anne 1829 het dr Jules Desnoyers dr Uusdruck wider ufgriffe fir Sedimänt im Pariser Becki, wu dytli jinger gsii sin wie di tertiäre Ablagerige. Di quartäre Schichte sin in bstimmte Beckilage seli mächtig aber uf dr andere Syte sin si geologisch no zimli jung. Dur des isch s zuen ere seli uuglyychgsichtige Unterdailig vu dr Ärdneizyt (Känozoikum) chuu, in s Tertiär, wu 63,7 Millione Joh rduurt hget, un s Quartär, wu nume 1,6 Millione Johr duurt. Des Uuglyychgwicht jet bi dr Neifeschtsetzig vu dr Geologische Zytskala (GTS 2004) derzue gfiert, ass d Uusdruck Tertiär un Quartär ersetzt wore sin dur d Uusdruck Paläogen un Neogen mit neie stratigrafische Gränze un Bedytige. Die Gränze sin aber in dr International Stratigraphic Chart vu dr International Commission on Stratigraphy (ICS) anne 2008 revidiert wore, ohne ass e äändgiltige Bschluss gfasst woren isch. Di ändgiltig Ratifizierig isch am 30. Juni 2009 chuu.

Literatur

• Leopold Benda (Hrsg.): Das Quartär Deutschlands. Borntraeger, Berlin 1995
• Edmund Blair Bolles: Eiszeit. Wie ein Professor, ein Politiker und ein Dichter das ewige Eis entdeckten, Berlin 2000, ISBN 3-87024-522-0
• John A. Catt: Angewandte Quartärgeologie. Enke, Stuttgart 1992
• Jürgen Ehlers: Allgemeine und historische Quartärgeologie. Enke, Stuttgart 1994
• Josef Klostermann: Das Klima im Eiszeitalter, Stuttgart 1999, ISBN 3-510-65189-8
• Wighart V. Königswald: Das Quartär: Klima und Tierwelt im Eiszeitalter Mitteleuropas. In: Biologie in unserer Zeit 34 (3/2004), S. 151–158, ISSN 0045-205X
• Hansjürgen Müller-Beck: Die Eiszeiten. Naturgeschichte und Menschheitsgeschichte, München 2005, ISBN 3-406-50863-4 – Knappe Einführung aus der Beck'schen Reihe
• Brad Pillans & Tim Naish: Defining the Quaternary. Quaternary Science Reviews, 23: 2271–2282, Oxford 2004 ISSN 0277-3791.
• Frank Preusser: Annäherung in Quartär-Kontroverse. In: Geowissenschaftliche Mitteilungen (GMIT), Bonn 2007, ISSN 1616-3921
• Albert Schreiner: Einführung in die Quartärgeologie. Schweizerbart, Stuttgart 1997 (2. Aufl.), ISBN 3-510-65152-9
• Deutsche Stratigraphische Kommission (Hrsg.): Stratigraphische Tabelle von Deutschland 2002. Potsdam 2002 ISBN 3-00-010197-7 (PDF; 6,57 MB)
• Kommission für die paläontologische und stratigraphische Erforschung Österreichs der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Hrsg.): Die Stratigraphische Tabelle von Österreich (sedimentäre Schichtfolgen). Wien 2004 (PDF; 376 KB).

Weblink

 Commons: Quaternary – Sammlig vo Multimediadateie

• Websyte vu dr Deuqua, Deutsche Quartärvereinigung e. V.
• Zeitschrift E&G - Quaternary Science Journal, friejer Eiszeitalter und Gegenwart
• Allgmaini Informatione zum Paläoklima, NASA Earth Observatory Paleoclimatology
• Paläoklima-Programm vu dr NOAA, NOAA Paleoclimatology Program
• Globali Korrelationstabälle fir s Quartär, Subcommission on Quaternary Stratigraphy

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Quartär_(Geologie)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.