Alemannische Wikipedia

Siddhattha Gotama

(Witergleitet vun Siddhartha Gautama)
Dialäkt: Ùndertòggeborg

Ali Näme i dem Artikel sind uf Pali aggee, wo d Hoptsprooch vom Buddhismus isch und i Chlammere no d Form uf Sanskrit.
De Siddhattha Gotama (Sanskrit: सिद्धार्थ गौतम Siddhārtha Gautama) isch de Soo vom König Suddhodana (Sanskrit: Śuddhodana) und de Mahāmāyā (Sanskrit: Mahā Māyā) gsii. Sin Vater, de König vode Sākiya (Sanskrit: Śākya) hett ide Stadt Kapilavatthu (Sanskrit: Kapilavastu), im hütige Nepal sin Palast gha, und döt isch de Siddhattha au ufgwachse. D Mainige, wen er glebt het, gönd wiit usenand. Die traditionelli buddhistischi Mainig lutet vo 566 bis 486 v. Chr. und die westliche Forschig sait aber vo 448 bis 368 v. Chr. S git aber ono anderi Mainige dezue. De Siddhattha isch e Zittgnoss vom Mahavira gsii, em Bigründer vom Jinismus.

de Buddha; Gandhara-Kultur, Afghanistan

d Giburt und d Chindhait

ändere
 
Königin Maya trömt vom Elifant

Bevor d Königin Mahāmāyā schwanger woren isch, isch ere im Tromm e wiisse Elifant erschune, wo i ere sin Schooss idrungen isch. Wo denn Zit cho isch zum Gibääre, het si sich uf de Weeg zu ere sinnere Muetter gmacht, so wieses dozmool Bruuch gsii isch. Aber wo si underwegs im Hain vo Lumbinī e Rast gmacht hett, sind d Wehe iitrette und d Mahāmāyā het undereme Sāla-Bomm (Shorea robusta) e Bueb uf d Welt broocht, wo de Name Siddhattha öbercho het. Da isch ide Nacht vom Vollmoo vom Monet Vesākha (April/Mai) gsii. Sibe Taag spööter isch si gstoorbe und d Schwöster vo ere, d Mahāpajāpatī (Sanskrit: Mahāprajāpatī) het s Chind uufzoge. Glii noch sinere Giburt hend waisi Mane d Merkmool vom groosse Maa am Chind erchennt und gsait, as es emol en mächtige Herrscher oder en erlüchtete Buddha weri. Druf abe het sin Vatter iifrig druf glueget, as de Bueb verwöönt werd, so as er a die schöne Sache und an Luxus bunde werd, damit er e weltliche König weri. Mit sechzeni het er die schöni Prinzessi Yasodharā (oder Bhaddakaccānā oder Gopā) ghürootet. Doch isch er erst mit 29i Vatter wore. A dem Taag, wo sin Soo Rāhula uf d Welt cho isch, het er sini Famili und de Palast verloo um Askeet z were.

de Askeet

ändere
 
de uusghungreti Askeet Siddhattha

De Grund, wiso de Siddhattha sini sorgelosi Welt verloo het, isch gsii, wel sin Vatter verbote het, as de jungi Prinz de Palast au nu für en Moment verloo tar. Aber woner emol trotzdem usem Palast gschlichen isch, isch er zerstmol i sim Lebe emene aalte Grais und emene schweerchranke Mentsch begegnet und denn no anere Liich, wo verbrennt woren isch, samt all dene Lütt umenume, wo brüelet hend. Schlussendli het er en Asket troffe, wo trotz sinere Armuet glücklich und zfrede usgsee het. All da het em verhätschlete Prinz z denke ggee und so het er sich entschide i d Welt usezgoo um d Wooret z finde. Er isch usem Palast gfloche, het sini Hoor abgschnitte und sini fürstlichi Gwänder mit dene vomene Jäger tuuschet und isch denn in Süüde zoge, is Riich vo Magadha, woner bi verschidnige Lehrer oder Guru glebt het und isch bald glich guet oder gär besser woren as all sini Maister. Da hetten aber no nöd zfride gstellt und er isch Askeet wore. Er isch denn sechs Joor ide Wildnis füdliblutt umzeoge, het fascht nünt mee ggesse und het ufem Bode gschlooffe. Dozmool isch er unterem Name Sākiyamuni (Sanskrit: Śākyamuni „Waise Maa vode Śākya“) bekannt wore.

Doch endli het er erchennt, ass da nünt bringt. Er het erchennt, as de Körper gnueg Naarig und Schloof übercho muess – aber nöd z vill – wenn er würklichi Erlüüchtig will. Er het sich denn zerschtmool wider gwäsche im Fluss Nerañjarā (Sanskrit: Nairañjanā) und trunke und gchochte Milchriis ggesse. Druf henden sini füüf Beglaiter verloo und hend gsait, as er versait hebi. De Siddhattha isch den usem Uurwald i d Nöchi vom Dorf Uruvelā (Sanskrit: Uruvilvā; bim hütige Bodhgayā) zoge, het sich rasiert und sini Hoor gschnitte. Denn het er sich undereme Pippal-Bomm (Ficus religiosa) plaziert, mit Blick geg Oste. Sechs Taag lang het er dai meditiert und isch den zu sinnere Erlüüchtig cho, grad a sim 35ischte Geburtstag, aso i de ide Nacht vom Vollmoo vom Monet Vesākha.

de Erlüchtiti

ändere

Nochdem de Siddhattha sicher gsii isch, as er au die würklichi Erlüchtig ghaa het, het er Zwiifel öberchoo, öb denn öberhopt näber sini Lehr verstoo chöni. Sechs ganzi Wuche lang ischer uuschlüssig gsii. Aber de Gott Brahmā hetem gsait, as nöd ali Mane völlig blind saiet, sondern ases sönigi geeb, wo nu wenig Sand ide Auge hebid und er hett em befole, diesebe Lütt uufzsueche. De Siddhatta het sich denn uf de Weeg gmacht und isch em Askeet Upaka begegnet. Er isch zunem ane ggange und hettem gsait: „Los mini Lehr, i bi de vollkommnig Erlüchteti!“ De het aber nume glachet und denkt „Sonen Dubel!“ De Siddhata isch denn witter zoge und het denn im Hirschpark Isipatana (Sanskrit: Ŗṣipatana) vo Sārnātha sini füüf früeneri Beglaiter atroffe. Die hend denn doch wöle wüsse, wan er erchennt hebi und er het a ene zerstmool sini Lehr vode Vier Edle Woorete verchündet. Die füüf Mane hend denn erchennt, as de Siddhattha volkomme erlüchtet isch und sitem trait er de Name de Buddha (Sanskrit: बुद्ध, buddha „Erwachte, Erlüüchtete“). De Buddha het den schnell vill Schüeller gfunde und d Sangha, Gmainschaft vode Mönche, isch rasch aagwachse. Unterem Schutz vom König Bimbisāra vo Magadha isch s ersti Chlooster entstande. Denn isch de Buddha i sini Haimet graist und dai hend sich em sini Gguseng Ānanda, Devadatta und Anuruddha agschlosse und au sin Soo Rāhula. De Devadatta isch aber nöd z fride gsii, as er nu en aifache Mönch söll sii und het wöle s Hopt vode Sangha were. Nochdem er vergebis het versuecht sich bim Buddha iizschmaichle, het er en Elifant psoffe gmacht und de uf de Buddha losgjagt. Aber de Buddha het da uuschuldig Tier dur de bloossi Gidanke vom Woolwöle besänftigt und da Tier isch denn eerfürchtig vorem abegchnüület. Au anderi Mordaschlääg und Verlüümdige hend em Buddha kan Schade gmacht.

Wo sin Vatter gstorben isch und sini Ziemuetter Mahāpajāpatī Witwe woren isch, het si wöle i d Gmainschaft itrette. Aber de Buddha het kai Fraue wöle, weler befürchtet het, as denn d Sangha entarti. Si hett en aber chöne öberzüge und so isch de Orde vode Nonne gründet wore.

de Tod

ändere

Wo de Buddha achtzgi gsii isch, wärer fast ade Ruer gstoorbe. Obwoll er no nöd ganz gsund gsii isch, het er sich witters uf Wanderschaft bigee. Im Ort Pāvā het en de Schmid Cunda zum Esse iiglade und drufabe hett er en starche Ruerafall öberchoo. Er isch trotzdem witterzoge und wo si bide Stadt Kusināra (Sanskrit: Kuśinagara) achoo sind, het er sich erschöpft zwüschet zwee Sāla-Bömm glait. Mit Blick in Weste und bi völligem Biwusstsii het er sinene Schüeller die letschte Aawiisige ggee. I de Nacht – s isch wideremol Vollmoo gsii – isch er ine tüüfi Meditation gsunke und gstoorbe und is Mahāparinibbāna trette. Sini letze Wort zu sinene Schüeler sind gsii: „Tüend oi mit alem Iifer astrenge!“

Wo sini Liich verbrennt woren isch, isch en furchtbare Striit ussbroche – d Mentsche wertet halt doch nöd gschider –, well jede gmaint het, er hebi s Aarecht uf d Reliquie vom Buddha. De Brahman Droṇa het knapp e Chrieg chöne verhindere und het d Reliquie so grecht ases halt ggangen isch under de Unbelehrbare vertailt.

Übersetzige

ändere

Literatur

ändere
  • Andreas Gruschke: Das Leben Buddhas. Herder, Freiburg im Breisgau 2002, ISBN 3-451-26934-1
  • Hans Wolfgang Schumann: Der historische Buddha. Diederichs, Köln 1982, ISBN 3-424-00727-7
  • Ulrich Schneider: Der Buddhismus. Eine Einführung. Primus, Darmstadt 1997
  • Thich Nhat Hanh: Wie Siddharta zum Buddha wurde. Eine Einführung in den Buddhismus. dtv, München 2006
  • Michael Carrithers: Der Buddha. Eine Einführung. Reclam, Ditzingen 1996

Belletristik

ändere
  • Hermann Hesse: Siddhartha. Eine indische Dichtung. Fischer, Berlin 1922
ändere
  Commons: Gautama Buddha – Sammlig vo Multimediadateie
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Siddhattha_Gotama&oldid=1041180"