Xaver Wiederkehr
Der Xaver Widercheer, wo am sibeten Augschte anne 1817 z Spreitebach im Bezirk Baaden uf d Wält choo und am 29. Februar 1868 z Määre gstoorben isch, isch en aargauische Dichter, Zytigsredakter und Revoluzzer gsi.
Er isch der Soon vom Spreitebacher Wirt Melchior Widercheer und vo der Genoveva Widercheer, wo vo ledig Zeender gheisse het, gsi. Er isch uf d Chlooschterschuel z Wettigen unde und het derno z Würzburg Rächtswüsseschaft studiert. Er schynt als Dichter bekant gsi z sy, vo iim isch em Schwiizerische Studänteverein sys Bundeslied.[1]
Anne 1840 het der Widercheer ghulfen e katolischi Jugendorganisazioon füren Aargau gründe, und drüü Joor spööter isch er in aargauisch Groossroot gwäält woorde, wo’s für d Katolike als Minderheit schwäär gsi isch. Es isch die strubi Zyt gsi, wo die liberaali Kantonsregierig mit em Sääge vom Groossroot d Chlööschter im Kanton het lo ufhebe; au der Konvänt vo Wettigen isch anne 1841 wägg choo; der «Aargauer Chlooschterstriit» isch e herte Komflikt am Ändi vo der alte Schwiiz gsi.
Der Widercheer isch uf der Syte vo de Gägner vom nöie Sischteem gstanden und het anne 1844 als Nachfolger vom demokratische Politiker und Redakter Johann Nepomuk Schleuniger (1810-1874) vo Chlingnau[2][3][4] fürs Parteiblatt «Stimme von der Limmat» agfange schryybe.[5] Er het sich gäge d Spanisch-Bröötli-Baan gweert, wo de Puuren i sym Doorff vil Land wägggnoo het. Und anne 1847 isch er als yteilte Lütnant vo der eidgnössischen Armee bin ere Schaar vom Sonderbund derby gsi, wo vo Luzäärn uus s aargauische Freiamt isch go agryyffe. Dää Kampf isch füre Sonderbund verloore ggange, d Aargauer Revoluzzer sind im Amtsblatt vom Kanton zum Verhaften usgschribe woorde, und der Xaver Widercheer isch uff Öschtryych gflüchtet; es aargauischs Gricht het ne zum Tod verurteilt und sogar im Ussland het men en gsuecht; i der «Dütsche Zytig» vom 29. März 1848 z Frankfurt und in anderne dütsche Bletter isch es Inseraat vom aargauische Chriegsgricht trukt woorde, der Widercheer wäärdi «des militärischen Verbrechens der Desertion mit Uebertritt zum Feinde» für schuldig agluegt, und die ussländischi Polizei sell en in Aargau lo bringe. Das het aber nüüt gnützt, und es paar Joor lang het der Spreitebacher als Söldneroffizier z Öschtryych-Ungarn gläbt.
Wo der nöi schwiizerisch Bundesstaaat entstanden isch, het der Aargau die schwääre Stroofen ufghobe, und der Xaver Widercheer het 1852 chönnen i d Heimet zrugg choo. Scho glyy isch er wider id Frömdi ggangen und anne 1868 im habsburgische Määre mit Einefüfzgi gstoorbe.
Literatur ändere
- Patrick Zehnder: Xaver Wiederkehr In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- Walter Trippel: Ich hab kein Geld, ich hab nur Mut! Xaver Widerkehr (1817-1868). 2006.
- Paul Haberbosch-Wanner: Badener Zeitungen. In: Badener Neujahrsblätter, 25, 1950, S. 70–81.
Fuessnoote ändere
- ↑ Paul Haberbosch-Wanner: Badener Zeitungen. In: Badener Neujahrsblätter, 25, 1950, S. 70–81; doo S. 76.
- ↑ Patrick Zehnder: Johann Nepomuk Schleuniger. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
- ↑ H. J. Welti: Johann Nepomuk Schleuniger. 1810-1874. In: Argovia. Jahresschrift der Historischen Gesellschaft des Kantons Aargau, 65, 1953, S. 205–219.
- ↑ Linus Hüsser: Johann Nepomuk Schleuniger (1810-1874). Eine Biografie. Fryburg 2001.
- ↑ Die Zytig «Stimme von der Limmat» isch z Baade vo anne 1842 bis 1852 usechoo.