Hermann Hummel

Dialäkt: Undermarkgreflerisch

Dr Hermann Hummel (* 22. Juni 1876 z Loor, ev.; † 13. Sebdämber 1952 z Krefeld) isch e dydsche Bolitiker vù dr FVP, schbeeder DDP z Bade gsii. 1921/22 isch er Baadische Schdaadsbresidänd gsii. Vù 1909 bis 1924 isch er Midgliid vùm Baadische Landdaag gsii ùn vù 1924 bis 1930 Midgliid vum Ryychsdaag. Är hed as Chemyylèèrer gschafd ùn isch Midgliid im Ùfsiichdsrood vù dr BASF ùn ab 1926 vù dr I.G. Farben gsii. Ane 1939 isch er in d USA emigirierd.

Dr Hermann Hummel anne 1924

Lääbe

Dr Hermann Hummel isch 1876 z Loor ùf d Wäld chùù as Sùùn vùm Hermann Hummel, eme Reallèèrer, ùn dr Luise Friederike geb. Göbelecker. Är hed no vier jingeri Gschwischder ghaa, zwee Brieder, Hellmuth Hummel (* 1879) ùn Otto (* 1885-1955), ùn zwoo Schweschdere, Luise Elisabeth (* 1881) ùn Hedwig (* 1883). Noch dr Volchsschuel hed dr Hummel z Loor s Gymnasium bsuechd, scheder di Hèècher Bùùrgeschuel z Ettlinge, derno s Realgymnasium z Chaarlsrue, wùn er ane 1894 s Abitur gmachd hed. Die hyfige Wägsel in dr Schuele sin veruursachd gsii dùr d Versezige vù syym Vader.

Noch em Abitur hed dr Hummel 1894 aagfange Ingenieurwese an dr TH Chaarlsrue z schdudiere, ab 1896 an dr TH Stuegert. Im Sùmersemeschter 1899 hed er no ne Schduudiùm in Mathematik ùn Naduurwiseschafde an dr Universität Heidelberg aagfange, im Windersemeschter 1899 isch er an d Universität Fryyburg gwägsled, ab 1900 an d Universität Stroosburi. D Staatspriefig hed er ane 1902 in dr Hauptfächer Mathematik ùn Physik ùn in dr Nääbefächer Chemyy, Mineralogyy ùn Geografyy abglaid. Derno hed er as Lèèramdskandidaad an dr Oberrealschuele z Manne ùn z Chaarlsrue Chemyy ùnderriichded. 1906 isch er Profässer an dr Realschuel z Chaarlsrue woore ùn hed dèrd as Chemyylèèrer ùnderriichded ùn s Chemyylabor glaided.

Am 12. Mèèrz 1912 hed dr Hermann Hummel d Emma Reis ghyroode, d Doochder vùn eme Mainzer Wyyhändler. Si hän zwai Chinder zäme ghaa, e Sùùn, Karl Philipp Hermann (* 1910) ùn e Doochder, Marie Luise (* 1911).

Vù 1912 bis 1914 hed er bi dr Electra Lackwerke GmbH gschafd.

Im Èèrschde Wäldchrieg hed er sich 1917 frèiwilig gmälded, isch Offiziersaawärder wore ùn Leutnant vù dr Reserve. Mid em Feldartillerii-Regiment Nr. 27 isch er z Frankryych ùn z Russland gsii. 1918 isch er in d Gaasabdailig vùm Chriegsminischterium abkommandierd woore. Bis zùm Änd vùm Chrieg isch er Inspekteur vù dr Fliegertruppe gsii.

Bolitik

E Kolleg vùm Hermann Hummel an dr Realschule z Chaarlsrue isch dr Karl Heimburger gsii, wù au schbeeder Diräkter vù däre Realschuel woore isch. Dr Heimburger, e Schdadrood ùn Abgordnede im Landdaag vù dr linksliberale Süddeutsche Demokratische Partei, em baadische Landesverband vù dr Deutsche Volkspartei (DtVP), hed dr Hummel fir Bolitik indräsierd. Dr Hummel isch derno au in d DtVP yydräde ùn isch ab 1903 schdelverdrädende Vorsizende gsii.

D DtVP hed sich ane 1910 mid dr Freisinnige Volkspartei ùn dr Freisinnige Vereinigung zue dr Fortschrittliche Volkspartei (FVP) verainigd. Noch dr Novämberrevolution 1918 hed sich derno d FVP mid em lingge Fliigel vù dr Nationalliberale Partei (NLP) zue dr Deutsche Demokratische Partei (DDP) zämegschlose.

Wù dr Hummel 1906 in d DtVP yydräde isch, isch er glyychzydig us dr Evangelische Chilche uusdräde.

Ane 1909 isch dr Hummel in dr Baadische Landdaag gweeld woore, bi dr Ryychsdaagswaal 1911 hed er kai Erfolg ghaa. Fir syyni Ùfgaabe as Landdaagsabgordnede isch er imer wider vù syyne Bflichde as Realschuellèèrer endbùnde woore.

Wù dr Èèrschd Wäldchrieg verloore gange isch ùn noch em Kieler Matrooseùfschdand ùn dr Novämberrevolution dr Chaiser Wilhelm II. am 9. Novämber 1918 hed miese zrùgdräde, sin wie in vyyle dydsche Schdäd au z Chaarlsrue ùn z Manne Soldaadereed ùn Woolfaardsuusschis bilded woore. Dr Hermann Hummel am 13. Novämber 1918 zùm Schdelverdräder vùm Minischder fir milidèèrische Aagläägehaide gweeld wore, em Hans Brümmer vù dr USPD. Dr Hummel isch ain vù dr weenige bùùrgerlige Bolitiker gsii, wù fir d Yybindig vù dr USPD in di Vorlaifig Baadisch Volchsregierig gsii isch.

Wel d USPD im Jäner 1919 us dr Regierig uusdräde isch, hed dr Anton Geiß s Amd vùm Minischder fir milidèèrischi Aagläägehaide ibernùù. Am 3. Abril 1919 isch di nèi baadisch Regierig bilded woore, dr Hermann Hummel isch in däre Regierig Kultusminischder woore. Wel s Amd vùm Schdaadsbresidänd al Joor gwägsled hed ùnder dr Minischder, isch au dr Hummel im Novämber 1921 fir ai Joor Baadische Schdaadsbresidänd. In ere Reed vor em Ryychsdaag zùm Verfasigsdaag ane 1922 hed er ùf di lang demokratisch Tradition vù dr baadische Landesverfasig hiigwiise un hed di Weimarer Verfasig globd, si cheem us em glyyche nationale Gaischd. Mid dr Betoonig vu dr demokratische Tradition hed er vor alem dääne dr Winde wele us dr Säägel nee, wù Demotrati un Barlemäntarismus as „undeutsch“ diffamiert hän.

Dr Hermann Hummel isch bi dr Landdaagswaal 1919 in Baadische Landdaag gweeld wore. As Abgordnede hed er sich as Referänd fir s Yysebaanwääse ùn as Midgliid vùm Yysebaanrood sich v. a. mid Verchèèrsfrooge bschäfdigd.

Dr Hummel isch in däne Joore as Minischder zèèrschd Fraktionsvorsizende ùn derno au Landesvorsizende vù syynre Bardèi woore. Är hed in däre Zyd au zwee Èèredoktertitel iberchùù, dr Dr.-Ing. e. h. vù dr TH Charlsrue ùn dr Dr.-Ing. h. c. vù dr Uni Fryyburg, ùn är isch au wider in di Evangelisch Chilche yydräde.

Im Oktober 1922 hed er aagchinded, as er d Aarbed as Bolitiker wil ùfgee ùn e Schdel in dr Chemyyinduschtrii wil aanee. In syynere Bardèi isch er dooderfiir arg kritisierd woore. Är isch drno mid em Ablauf vù syym Joor as Schdaadsbresidänd au as Minischder zrùgdräde, hed schbeeder au dr Bardèivorsiz ùfgee ùn isch am Änd vù dr Legislaturperiod 1925 us em Baadische Landdaag uusgschiide. Im Ryychsdaag isch er aber no vù 1924 bis 1930 as Verdäder vùm Waalchrais Magdeburg gsii.

Induschtrii

Dr Hermann Hummel isch im Schboodjoor 1924 as Direkter ùn Ùfsichdsroodsmidgliid zue dr Badische Anilin- und Sodafabrik (BASF) z Ludwigshafe gange. Dr Carl Bosch hed iin zue dr BASF gruefe. Wù I.G. Farbenindustrie AG grinded wore isch, hed dr Hummel ab 1926 em Ùfsichdsrood vù dr I.G. Farben aaghèèrd. Derzue isch er no Ùfsichdsroodsmidgliid vù dr August Horch Automobilwerke GmbH z Zwickau wore ùn Midgliid im wiirdschafdsbolitische Uusschùs vùm Ryychsverband vù dr Dydsche Induschtrii.

1925 hed er as aine vù zwee Inveschtoore d Imprimatur GmbH ùfgchaufd. Wù d Frankfurter Zeitung 1930 in groosi finanziälli Schwiirigkaide chùù isch, hed dr Carl Bosch am 29. Abril 1929 e Verdraag mid dr Familie Simon-Sonnemann, wù d Frankfurter Zeitung ghèèrd hed, abgschlose. Noch däm Verdraag hed d Imprimatur GmbH 48 Brozänt vùm Gselschafdskapital vù dr Frankfurter Societäts-Druckerei GmbH, wù d Frankfurter Zeitung drùgd hed, ibernùù. Dr Hummel isch im juni 1929 Ùfsichdsroodsmidgliid bi dr Frankfurter Societäts-Druckerei GmbH woore ùn 1930 elainige Gselschafder vù dr Imprimatur GmbH.

1937 isch dr Carl Bosch Bräsidänt vù dr Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft woore ùn hed dr Hermann Hummel as Assischtänt zue sich ùf Berlin ghoold.

Wel dr Hummel vù dr Nationalsozialischte as "Systempolitiker" difamierd ùn al mee kritisierd wore isch, isch er schliesli 1939 chùùrz vor em Zweede Wäldchrieg ùn chùùrz, voreb dr Carl Bosch gschdoorbe isch, in d USA emigirierd. 1951 isch er ùf Dydschland zrùgchùù ùn hed sich z Krefeld niidergloo.

Am 3. Sebdämber 1952 isch dr Hermann Hummel z Krefeld gschdoorbe.

Schrìfde

• Die volksparteiliche Fraktion im Landtag des Jahres 1911/12. Ein politisches Handbuch. Mannheim/Leipzig 1912
• Baden u. die Eisenbahngemeinschaft. Karlsruhe 1912.

Literatur

• Badische Biographien. Neue Folge. Hrsg. im Auftrag der Kommission für geschichtliche Landeskunde in Baden-Württemberg von Bernd Ottnad, ab Bd. 5 von Fred L. Sepaintner. Kohlhammer, Stuttgart 1982. Bd. 3, 133ff.
• Reichshandbuch der Deutschen Gesellschaft. Das Handbuch der Persönlichkeiten in Wort und Bild (Band I), Berlin 1930, S. 817.

Weblink

• Hermann Hummel in dr Datebank vu dr Ryychsdagsabgordnete
• Chùùrzbiografyy in dr Akte vù dr Ryychskanzlei
• Chùùrbiografyy bim Landesarchiv Baden-Württemberg
• Hermann Hummel uf LEO-BW
• Hermann Hummel im Munzinger-Archiv (Artikelaafang frei abruefbar)