Dr Komflikt im Nooche Oste

Dr Komflikt im Nooche Oste isch e Komflikt um d Region Palestina, wo dört am Aafang vom 20. Joorhundert zwüsche Juude und Araber entstande isch. Er het zu säggs Chrieg zwüschen em Staat Israel, wo am 14. Mai 1948 gründet worde isch, und e baar vo sine Noochberstaate (israelisch-arabische Komflikt) gfüert und zun e Hufe bewaffnete Usenandersetzige zwüsche de Israelis und de Palestinenser. Dr internazionali Komflikt in dr Region goot au hüte no witer. Däil vo dr Usenandersetzig isch e Kampanie, Israel z delegitimiere, wo vo vile muslimische Staate und Organisazione und vo antisemitische Grubbe understützt wird.

Israel

Gasasträife und Westjordanland

Arabischi Staate, wo am ene Chrieg gege Israel däilgnoo häi

witeri Mitgliider vo dr Arabische Liga

Vorgschicht

Juude häi in gröössere oder chliinere Zaale au noch dr Zerstöörig vom Herodianische Tämpel dur d Römer im Joor 70 n. d. Z. und em Bar-Kochba-Ufstand im Joor 135 in Palestina gläbt, aber erst im spoote 19. Joorhundert, wo Palestina non e Däil vom Osmanische Riich gsi isch, häi si sich politisch afo organisiere. Im 20. Joorhundert häi si mit em Jüdische Nazionalroot und dr Hagana politischi und militärischi Instiduzioone ufbaut, wo d Inträsse vo de zionistische Juude häi chönne verdäidige.

S Mandat vom Völkerbund

Grossbritannie isch sich nit mit Frankriich über d Ufdeilig vo de Inträssesphäre im Noche Oste einig worde und het weder s Faisal-Weizmann-Abkomme anerekennt, no die eigene Verspräche für e sälbständigs Grossarabie, wo s während em Wältchrieg de Haschemite gee het. Das het arabische Widerstand zur Folg gha gegen e wiiteri jüdischi Besiidlig vo Palestina, wo jetzt as Deil von ere imperialistische britische Politik gseh worden isch, wo d Araber drvo dänggt hai, ass si gege d Inträsse vo dr grossarabische Nation grichtet siig.

E Resolution vom syrische Kongräss vom 2. Juli 1919 het sich gegen e jüdischs Gmeinwäse «im südlige Deil vo Syrie, Palestina gnennt» usgsproche. Arabischi Delegierti hai vor ere Kommission, wo vom US-Präsident Woodrow Wilson gschiggt worden isch, gegen e Judestaat protestiert.

Im April 1920 het dr Völkerbund Grossbritannie s Mandat zur Verwaltig vo Palestina übergee und drmit e Biidraag gmacht zur Erfüllig vo der Balfour-Declaration. Dr Premierminister David Lloyd George het e britische Jud, dr Sir Herbert Samuel, zum Hochkommissar z Palestina ernennt. Eso isch d Erbitterig vo vile Araber über d Brite und die jüdische Siidler z Palestina, wo si jetzt as Verbündeti gege sich aagluegt hai, no gwachse. Im gliiche Monet hai Araber z Jerusalem zum erste Mol Juden aagrife, jüdischi Gschäft blünderet und Jude dödet und verletzt. S britische Militär het nid iigriffe. Im Mai 1921 si bi neue arabische Usschritige 43 Jude z Jaffa ermordet worde; die jüdischi Siidlig Petach Tikwa, wo au agriffe worden isch, het sich mit Erfolg verdeidigt.

1923 isch Palestina ufdeilt worde. Em chliinere, westlige Deil het mä vo denn aa Palestina gsait, während us em grössere Deil Dransjordanie (zerst als Sultanat, denn as Königriich Jordanie) worden isch. Denn hai d Panarabiste afo gseh, ass ihri Chancen uf en eignigs Grosspalestina no chliiner worden isch.

Wil vili europäische Jude Angst vor de Faschischte ghaa häi, si immer mee von ene uf Palestina usgwanderet.

As Reakzioon druf het 1936 dr arabisch Ufstand gege die Jude, wo in Palestina gsi sind, agfange. Die britischi Peel-Kommission het druf d Umsetzig vo dr Balfourdeklaration abglehnt und im Juli 1937 e Deiligsplan vorgleit. Noch däm hät dr grösser Deil vo Palestina den Araber, dr chliineri Deil, wo die meiste jüdische Siidlige gsi si, de Jude zuedeilt wärde, Jerusalem und e Küstestreife hätte sölle britischs Mandatsgebiet bliibe. Dr Weizmann, wo d ZO sit 1935 gleitet het, het uf em 20. Zionistekongräss d Aanahm vo däm Plan befürwortet, für zum so vili verfolgti Jude wie möglig z rette. D Verdräter vo de Araber hai dr Plan aber abglehnt und verlangt, ass ganz Palestina e arabische Staat wurd.

Eini vo de jüdische Spezielle Nachtabdeilige

Denn isch dr arabisch Ufstand wider usbroche. D Abwehrkämpf vo de Brite hai dr Mufti al-Husseini zwunge, us Palestina z flüchte. D Hagana het mit Hilf vom prozionistische Brit Orde Wingate e schlagchreftigi, aber rein defensiv usgrichteti Eiheit zum Schutz vo de jüdische Siidlige ufbaut, d Plugot Laila (Special Night Squads). Ihri Devise isch Hawlaga (Sälbstbeherrschig) gsi.

Spöteri Kommissione vo de Brite hai s Gebiet für d Jude immer witer iigschränggt und hai schliesslig dr Peel Plan ganz lo falle. Im Wiissbuech vo 1939 het die britischi Regierig eisiitig festgleit, ass d Balfourdeklaration scho verwirklicht siig; in fümf Johr dörfte no maximal 75'000 Jude z Palestina iiwandere. Uf ere Komferänz z London im August 1939 het dr Neville Chamberlain ohni Erfolg brobiert, d Verdräter vo dr ZO drzue z bringe, uf e jüdische Staat in Palestina z verzichte.

D ZO, dr Völkerbund und dr Winston Churchill als Oppositionsfüehrer im britische Unterhuus hai das Wiissbuech abglehnt, wil s Verdragsbruch siig mit em britische Mandat. Doch won er Premierminister worden isch, het dr Churchill dr Beschluss vom Chamberlain bis noch em Ändi vom Chrieg biibhalte.

Fraue vom Palmach z Ein Gedi, 1942

1937 isch z Paris dr Mossad gründet worde, zum die illegali Uswanderig (Alija Bet) vo europäische Jude z koordiniere: meistens mit Boot über d Donau uf Rumänie und witer über e Bosporus uf Palestina. E Huffe vo dene Boot, wo völlig überlade gsi si, si underwägs gsunke oder si vo de Brite ufbrocht worde, bevor si in d Nöchi vo dr Küste vo Palestina choo si, ihri Passagier si in Sammellager interniert und spöter uf d Insle Mauritius verbannt worde. Dr ZO isch nit emol erlaubt worde, jüdischi Chinder legal uf Palestina z schicke.

In sällere Zit hai jüdischi Untergrundorganisatione agfange, Aaschläg gege d Brite uszfüehre: vo 1937 aa dr Irgun (Etzel) agfüehrt vom Jabotinsky, und wo dä sich 1940 gspalte het no dr Lechi aagfüehrt vom Avraham Stern. 1941 isch z Palestina d Palmach as «Elite-Eiheit» vo dr Hagana gründet worde, während dr Al-Husseini z Berlin mit em Hitler zsämmedrofen isch und im Erwin Rommel si Afrikakorps scho z Italiänisch-Libye gsi isch. Im Rommel si Vorstoss het in dr Zweite Schlacht vo el-Alamein chönne gstoppt wärde, wiit ewäg vo dr nöchste jüdische Siidlig in Palestina.

Dr Palestinachrieg 1948/49

Wo denn d UNO am 30. Novämber 1947 beschlosse het, Palestina in e jüdische und en arabische Staat ufzdäile, isch dä Beschluss vo de Juude begrüesst worde, d Araber häi en aber abgleent. D Terroraaschleeg, wo arabischi und jüdischi Extremiste in deene Joor begange häi, si noch dr israelische Unabhängigkäitserkläärig am 15. Mai 1948 vom Palestinachrieg, wo in Israel „Unabhängigkäitschrieg“ häisst, abglööst worde. Fümf arabischi Staate – Egüpte, dr Irak, Libanon, Dransjordanie und Sürie si ooni e Chrieg z erklääre gege Israel vorgange. Si häi am Aafang gwüssi Erfolg ghaa, si denn aber vo de israelische Chreft zrugggschlage worde und Israel het im Geegeaagriff e Däil vo de Gebiet erooberet, wo noch em Däiligsblaan zum arabische Staat hätte sötte ghööre. Zwüschen em Februar und em Juli 1949 het Israel mit de arabische Chriegsdäilnäämer vier separati Waffestillstandsabkomme underschriibe.

D Folge

Äins vo de Resultaat vom Chrieg si groossi Bevölkerigsverschiebige im Nooche Oste gsi. Mee as 700'000 Palestinenser si us em Staatsgebiet vo Israel gflüchdet oder verdriibe worde, wäärend in de erste Joor vom Staat Israel mee as e Vierdel Million jüdischi Flüchtling und Verdriibeni us arabische Länder uf Israel cho si. Wäärend Israel sich um die jüüdische Flüchtling kümmeret het, au wo iiri Zaal bis in d 1970er um drei Vierdel Millioone gwaggse isch, und brobiert het, sä in d Gsellschaft z integriere, häi die arabische Staate, wo palestinensischi Flüchtling ufgnoo häi, die in Flüchtlingslaager gsteckt und jeedi möögligi Integrazioon underbunde. Eso isch s palestinensische Flüchtlingsbrobleem entstande und as politische Sprängstoff vo de korrupte arabische Reschiim für iiri äigene Zwäck misbrucht worde.

In Israel si in dr Zit noch em Chrieg die mäiste Dörfer, wo d Araber verloo häi, zerstöört worde und e groosse Däil vom Bsitz vo de Abwääsende isch ooni Kompensazioon entäignet worde. Us Angst vor de Palestinenser, wo in Israel bliibe si und vo vile Juude as fümfti Kolonne aagluegt worde si, het für d Araber in Israel bis 1966 s Chriegsrächt gulte, wo iiri Freihäite iigschränkt het. Dorum bezäichne d Palestinenser d Gründig vo Israel und dr Chrieg, wo vo de Juude as Befreijigschrieg gfiirt wird, as al-Nakba (d Katastroofe).

D Suezkrise 1956

1956 het s immer mee Aagriff vo arabische Fedajin vo egüptischem Territorium und vom egüptisch bsetzte Gasa-Sträife us gee. Dr egüptisch Bresidänt Gamal Abdel Nasser het dr Sueskanal verstaatligt und dr Golf vo Akaba blockiert, so dass israelischi Schiff nüm häi duurechönne.

Am 29. Oktober 1956 het Israel as Reakzioon im Iiverständnis mit Frankriich und Groossbritanie dr Gaaasträife und d Sinai-Halbinsle aagriffe. Am 31. Oktober häi sich d Franzoose und d Ängländer iigmischt und zämme mit de Israelis dr Kanal bsetzt. Im Novämber 1956 het d UNO duuregsetzt, ass sich alli Drubbe wurde zruggzie und het e Friidensdrubbe, d United Nations Emergency Force (UNEF), im Sinai stazioniert. Im Nasser het die militäärischi Niiderlaag politisch nid gschaadet und dr Panarabismus in dr arabische Wält isch gsterkt worde.

Dr Säggsdaagchrieg 1967 und sini Folge

Israel und sini bsetzte Gebiet (Sinai, Gaza, "West-Bank"=Westjordanland, Golan) noch em Säggsdaagchrieg

1967 häi meereri arabischi Staate under dr Füerig vom egüptische Bresidänt Gamal Abdel Nasser en Aagriff uf Israel vorberäitet. Si häi Druppe im Sinai und uf de Golanhööchene stazioniert, d Strooss vo Tiran für israelischi Schiff blockiert und d UN-Drubbe häigschiggt.

Israel het druf im ene prewentive Chrieg in säggs Dääg die arabische Armeä vernichtend gschlaage, d Sinai-Halbinsle, dr Gazasträife, s Westjordanland und die sürische Golanhööchene bsetzt.

D Resoluzioon 242 vom UN-Sicherhäitsroot het s für unzuelässig erkläärt, ass Territorie dur Chrieg chönne erworbe wärde und het Israel ufgforderet, sich us de bsetzt Gebiet zruggzzie. Wil aber d Resoluzioon 242 uf Änglisch nume vo „bsetzte Gebiet“ und nit vo „de bsetzte Gebiet“ reedet, säit Israel, ass d Resoluzioon erfüllt sig, sit es d Sinai-Halbinsle an Egüpte zrugggee het. D Araber hingege verlange, ass sich Israel us alle Gebiet wurd zuruggzie, wo s 1967 bsetzt het.

Ass d Resoluzioon 242 au säit, ass jede Staat s Rächt häig, politisch unabhängig z sii und in sichere und anerkennte Gränze z lääbe, het Israel as Berächdigung ufgfasst, Däil vo de bsetzte Gebiet, wo strategisch wichdig si, z besiidle und drbii e Viertel Million Palestinenser us iire Woongebiet verdriibe. Die israelischi Interpretazioon vo dr Resoluzioon wird vo de mäiste Staate und internazionale Organisazioone abgleent.

In Israel het d Erooberig vom Westjordanland und vor allem vo Jerusalem in wite jüdische Kräis e nazionali Öiforii usglööst, was sich denn politisch im Sterkerwärde vo dr Ideologii vom e Groossisrael güsseret het. Die isch bis denn nume vo dr Herut-Bardei understützt worde und het jetz au die nazional-religiöösi Beweegig in iire Bann zooge.

D Resoluzioon vo Chartum

D Chartum-Resoluzioon isch am 1. Septämber 1967 vo acht arabische Staate verabschiidet worde und het d Araber uf e klaari Linie vo Konfrontazioon Israel gegenüber festgläit. Bsundrigs wichdig si iiri „drei Näi“:

• Käi Friide mit Israel
• Käi Anerkennig vo Israel
• Käini Verhandlige mit Israel

D Terroraaschleeg vo dr PLO noch 1967

Noch em Säggsdaagchrieg het d Fatah e Serii vo Aaschleeg gegen Israel gmacht. Israel het druf 1968 s Laager vo dr Fatah im jordanische Karame zerstöört. Die palestinänsische Paramilitäär z Jordanie si immer mee e Brobleem für e Köönig Hussein vo Jordanie und si Herschaft worde, bis er sä schliesslig 1970 us em Land verdriibe het und si nöiji Baase im Libanon und in Sürie ufbaut häi.

Dr Jom-Kippur-Chrieg 1973

Im Jom-Kippur-Chrieg (oder Oktoberchrieg) 1973 häi Egüpte und Sürie Israel am Jom Kippur, em höggste jüüdische Firdig, überraschend aagriffe. D Egüpter häi Däil vo Sinai zruggerooberet und d Sürer si im Golan bis zur Gränze vo 1967 vorgstoosse. Israel het sich zerst uf d Sürer konzentriert und die zrugggschlaage und denn an dr Sinaifront e Geegeaagriff gmacht. Am 16. Oktober isch die egüptischi Armee im Sinai iikesslet gsi und d Israelis si uf dr afrikanische Site vom Sueskanal gstande, nume 220 km vor Kairo. D USA het denn Druck gmacht und es isch zum ene Waffestillstand choo, bevor die egüptischi Armee het müesse kapituliere.

Dr Jom-Kippur-Chrieg, wo schliesslig zun ere militäärischi Katastroofe für d Araber worde isch, wird vo de arabische Staate as Däilerfolg aagluegt, wil dr Müthos, ass die israelischi Armee umbesigbar sig, Schaade gno häig. Anderi dänke eender, ass es für Egüpte nume dank em politische Iigriff vo de Groossmächt nid as Niiderlaag gändet het. Gliichzitig mit em Chrieg häi die arabische Öölförderstaate en Ööl-Embargo gege israelfründligi Staate verhängt. Die Öölkriise het de Industriinazione zäigt, wie abhängig si vom Ärdööl si.

S Camp-David-Friidensabkomme 1978

1978 häi dr israelisch Brömieeminister Menachem Begin und dr egüptisch Bresidänt Anwar as-Sadat im amerikanische Camp David e Friidensabkomme underschriibe, wo vom amerikanische Bresidänt Jimmy Carter usghandlet worde isch. Für daas häi dr Begin und dr Sadat denn dr Friidensnobelbriis überchoo. Bäidi Site häi versproche, uf Gwalt z verzichte, Israel het sich us dr Sinai-Halbinsle zruggzooge und alli jüüdische Siidlige im Sinai abbroche. Egüpte het dr Staat Israel diplomatisch anerkennt und israelischi Schiff häi dur e Sueskanal döfe duurefaare.

Dr Sadat isch zwäiehalb Joor spööter vo Islamiste wäärend ere Milidäärparaade am 6. Oktober 1981 verschosse worde.

Äi Folg vom Friide mit Egüpte isch d Gründig vo Peace Now, ere basisdemokratische Beweegig, wo dr Friidensbrozäss understützt. En anderi Folg isch gsi, ass die israelische Politiker häi afo dängge, si chönni Gebietsveränderige zu Gunste vo iirem Land mache, sigs us strategische Überleegige oder us dradizionell-gsellschaftlige. Israel het mit em Jerusalemgsetz vo 1980 Ostjerusalem annektiert und 1981 d Golanhööchene, wenn au nid de jure denn wenigstens de facto. Die mäiste Staate anerkenne die Annexioone nid.

Verhandlige mit Sürie si zu nüt cho, aber die sürisch Gränze isch ruejig bliibe. Us em Libanon hingeege häi d Palestinenser immer wider Aaschleeg gege Israel gmacht. Israel het 1978 as Reakzioon uf en Terroristeaagriff an dr Küstestrooss d Operazioon Litani im süüdlige Libanon gmacht und sich denn wider zruggzooge. Am 7. Juni 1982 het es sich under em Naame „Operazioon Friide für Galiläa“ (Libanon-Fäldzuug) milidäärisch im libanesische Bürgerchrieg (1975–1990) afo iimische und d Hauptstadt Beirut bsetzt. Die christlige Milize, wo mit Israel verbündet gsi si, häi in zwäi Flüchtlingslaager uf äigeni Hand e Pogrom aagfange, wo die israelische Drubbe nid verhinderet häi. Dr israelisch Verdäidigungsminister Ariel Scharon het schliesslig wäge däm Massaker müesse zruggdräte. D PLO, wo iire Staat im Staat im Süüde vom Libanon verloore het, het sich uf Tunesie zruggzooge.

1985 het Israel e Sträife im Süde vo Libanon bsetzt und het sich erst am 25. Mai 2000 zruggzooge. Wenn am Aafang vo dr Bsetzig vili Libanese no positiv uf d Rolle vo Israel gluegt häi, het sich das im Lauf vo de Joor gänderet und die militant anti-israelischi schiitischi Miliz Hisbolla het immer mee Zuelauf überchoo.

Die ersti Intifada 1987-1991

1987 häi sich d Palestinenser in de israelisch bsetzte Gebiet erhoobe. Im so genannte „Chrieg vo de Stäi“, wo bis 1991 duurt het, het s immer wider Zämmestööss zwüsche dr israelische Armee und ufständische Palestinenser gee. Israel het in dere ganze Zit käi richdigi Antwort gfunde, wie mä d Palestinenser, wo de Soldate Stäi aagheit häi, chönnt behandle, ooni ass d Reakzioon z hert wurd usfalle aber immer no wirksam wurd si.

Die irakische Aagriff uf Israel wääred em zwäite Golfchrieg

Wo im Golfchrieg vo 1990 dr irakisch Diktator Saddam Hussein s Noochberland Kuwait bsetzt het, het er denn au Saudi-Arabie und Israel mit Rageete aagriffe. Die irakische Drubbe si aber bald von ere Koalizioon under dr Füerig vo de USA us Kuwait verdriibe worde. D Kuwaiter häi denn 1991 noch em Chrieg braktisch alli Palestinenser us em Land verdriibe, wil dr PLO-Schef Jassir Arafat dr Saddam Hussein understützt gha het.

Dr Friidensbrozäss in de 1990er Joor

Es het immer wider Iniziative gee, dr Friidensbrozäss voraazbringe. 1991 isch dr reakzionäär israelisch Ministerbresidänt Itzchak Schamir an d Madrider Konferänz gange und isch mit de Palestinenser am gliiche Disch gsässe, was wenigstens für iin e groosse Schritt gsi isch. Denn isch 1993 s Oslo-Abkomme (Oslo I) abgschlosse worde, won en Abzuug vo dr israelische Armee us em Westjordanland und em Gasasträife vorgsee het und e palestinensischi Sälbstverwaltig in dene Gebiet. Denn hätte no mee Verhandlige sötte choo zum dr Status vo de palestinensische Gebiet festzleege. Zum Vorwärtschoo het mä broblematischi Pünkt wie d Jerusalemfroog oder s Flüchtlingsbrobleem usklammeret. Noch em Gasa-Jericho-Abkomme und em Interimsabkomme Oslo II isch dr Oslo-Friidensbrozäss aber stecke bliibe. In Camp David in de USA het dr israelisch Brömieeminister Barak im Juli 2000 em Schef vo dr PLO Arafat abote, nüün Zääntel vom Westjordanland de Palestinenser z überloo, dr ganz Gasasträife und Ostjerusalem as Hauptstadt vom ene nöije palestinensische Staat und für s Land, wo entäignet worde isch, hätt s sölle Entschädigunge gee. Dr Arafat het aber mee welle und het verlangt, ass alli Flüchtling uf s Land chönne zruggchoo, wo ne vor 1967 ghöört het. Israel het das abgleent.

Am 26. Juli 1994 häi dr Köönig Hussein vo Jordanie, dr israelisch Ministerbresidänt Jitzchak Rabin und dr amerikanisch Bresidänt Bill Clinton z Washington dr israelisch-jordanisch Friidensverdraag abgschlosse.

Die zwäiti Intifada 2000-2005

D Gwalt in de Gebiet vo dr Autonomiibehörde isch wider waggse. Wo dr Ariel Scharon im Septämber 2000 e Bsuech uf em Tämpelbärg gmacht het, het dr zwäit palestinensisch Ufstand aagfange, d al-Aqsa-Intifada. Im Geegesatz zur erste Intifada isch die zwäiti vo Aafang aa e bewaffnete Ufstand gsi mit vile Sälbstmordattentat uf israelischi Ziviliste. As Reakzioon het die israelischi Armee Vergältigsschleeg usgfüert und drbii groossi Däil vo dr Infrastruktur in de palestinensische Gebiet zerstöört.

Wäärend dere Intifada het s 20'406 Aaschleeg gege Israelis gee, von ene si 138 Sälbstmordaaschleeg gsi, 13'730 Schiessüberfäll und 460 Aagriff mit Qassam-Rageete. D Zitig Jedi’ot Acharonot het gschriibe, ass 1036 Israelis umchoo sige, 715 von ene Ziviliste, und 7054 si verletzt worde. Bi de Palestinenser het s 3592 (palestinensischi Kwelle sääge 3336) Dooti gee, 985 von ene Ziviliste. Israel het 959 vo de Palestinänser, wo umchoo si, as Terroriste bezäichnet, 208 si ziilt döödet worde; mee as 600 si Mitgliider vo de Sicherhäitsdienst vo dr Autonomiibehörde gsi.

Noch drei Joor Aaschleeg het d Regierig vom Ariel Scharon in Speraalaage um dr Gasasträife und um s Westjordanland die äinzigi Mööglikäit gsee, d Sälbstmordattentaat z stoppe und het 2003 aagfange, d Gränze zwüsche Israel und de israelische Siidligszoone uf dr äinte Site und em palestinensisch bewoonte Westjordanland und Gasasträife uf dr andere Site mit Heeg und Muure abzsichere. Dr Verlauf vo de Speeraalaage isch an meerere Stelle umstritte. D Aaschleeg si druf noch israelische Kwelle stark zrugggange.

Am 8. Februar 2005 häi dr palestinensisch Füerer Mahmud Abbas und dr Ariel Scharon in Scharm-el-Scheich e Waffestillstand abgschlosse.

Im August 2005 het Israel alli 21 jüüdische Siidlige im Gasasträife (Gusch Katif) und vier witeri im Westjordanland gruumt und öbbe 8000 jüüdischi Siidler umgsiidlet. Sust si aber d Siidlige im Westjordanland witer usbaut worde. Im Januar 2006 het d Hamas d Waale in de Palestinensische Autonomiigebiet gwunne. Dr israelisch Ministerbresidänt Ehud Olmert het in sim Konwergänz-Blaan de Palestinänser churz druf en äigene Staat aabote, si hätte allerdings uf gwüssi Gebiet müesse verzichte, es isch aber nüt drus worde. Extremistischi Palestinänser häi vom Gasasträife us Israel mit Kassam-Rageete afo beschiesse israelisches Gebiet ab, und d Ufforderig vom Abbas, dr Waffestillstand iizhalte, het nüt gnützt. Am 25. Juni 2006 isch die israelischi Armee as Reakzioon uf d Entfüerig vom Soldat Gilad Schalit in dr Gasasträife iimarschiert und het s zentrale Kraftwärk und anderi Iirichdige zerstöört. Mee as 280 Palestinänser, vili von ene Ziviliste si drbii umchoo.

Dr zwäit Libanonchrieg 2006

Au noch em Abzuug im Joor 2000 vo dr israelische Armee us Südlibanon, het d Hisbollah Israel witer aaggriffe. Ändi Mai 2006 het die israelischi Luftwaffe zwäi Stützpünkt vo militante Palestinänser im Libanon aagriffe. Am 12. Juli 2006 het d Hisbolla zwäi israelischi Soldate entfüert. Am Daag druf häi israelischi Kampfflugzüüg dr internazional Flughaafe z Beirut, Infrastruktuuraalaage aber au Woonört, wo as Hisbolla-Hoochburge bezäichnet worde si, bombardiert. D Hisbolla het drfür Israel mit Rageete beschosse. Nochdäm 43 israelischi Ziviliste und mee as duusig libanesischi umchoo si, het dr UN-Wältsicherhäitsroot am 12. August 2006 d Resolution 1701 beschlosse. Dr Waffestillstand isch am Boode witgehend iighalte worde, in dr Luft häi israelischi Fluugzüüg aber witer Erkundigsflüüg undernoo. Noch dr Resoluzioon hätte d Hisbollah und anderi bewaffneti Grubbe vo UN-Sicherhäitsdrubbe müesse entwaffnet wärde, was aber nie bassiert isch.

D Usenandersetzig zwüsche Israel und dr Hamas im Gasasträife

D Hamas het noch eme palestinensische Bürgerchrieg d Kontrolle über e Gasasträife übernoo, und sit denn si die Palestinensische Autonomiigebiet de facto in zwäi däilt, und Israel het e Blockade über e Gasasträife verhängt. D Hamas, wo s Existänzrächt vo Israel kategorisch ableent, schafft sit denn am Ufbau vom ene fundamental-islamistische Gottesstaat. Wil d Hamas sit 2007 in ere Äihäisregierig mit dr Fatah sitzt, het Israel au d Verhandlige mit de Palestinänser nid witergfüert. Israelischs Gebiet isch immer wider us em Gasasträife mit Rageete beschosse worde. Am 27. Dezämber 2008 het denn die israelischi Armee im Gaaasträife d Operazioon Gossnigs Blei aagfange, wo am 18. Januar 2009 z Änd gange isch.

D Operazion isch vor allem gege Waffelaager, Schmuggeldunnel und Usbildigslaager grichdet gsi, aber bim Kampf in ere urbane Umgääbig mit ere groosse zivile Bevölkerig si au hunderti vo Ziviliste under de Opfer gsi.

Es het aber immer wider Rageeteaagriff vo Gasa us uf Israel gee, und am 14. Novämber 2012 het die israelischi Armee as Reakzioon druf mit dr Operazioon Wulkesüüle aagfange, zum d Hamas und andere extremistischi Grubbe milidäärisch z schweche. Zwäi Joor druf, im Juni 2014, häi Mitgliider vo dr Hamas im Westjordanland drei israelischi Buebe entfüert und ermordet und die israelischi Armee het denn palestinensischi Militanti im Westjordanland festgnoo. D Palestinenser häi druf vo Gasa us hunderti vo Rageete uf Israel gschosse. En arabische Bueb isch vo extremistische Juude umbrocht worde, won e baar Daag druf vo dr israelische Bolizei verhafdet worde si. Am 8. Juli 2014 het Israel mit dr Operazioon Protective Edge aagfange, zerst us dr Luft und denn mit Landdrubbe, zum Rageetelaager und Aagriffdunnell z zerstööre. Am 26. August isch s zum e Waffestillstand choo. Me as 1800 Palestinenser si umchoo. Wil d Hamas iiri Waffelaager und Dunell überall in dr Stadt versteckt het, si vili vo de Opfer Fraue und Chinder gsi, au wenn die israelischi Armee d Zivilbevölkerig immer wider vor blaante Aagriff gwarnt het. E Hufe Geböid si drbii zerstöört worde. Uf dr israelische Site si dank em Rageeteabweersüsteem Kupple us Iise (uf Hebräisch כיפת הברזל) nume säggs Ziviliste umchoo und 66 Soldate si gfalle. Wääred em Chrieg het s in vile öiropäische Stedt antiisraelischi Demontrazioone gee, wo immer wider emol zu antisemitische Pogrom gwaggse si.

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Nahostkonflikt“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.