Appezeller Tiernämme

(Witergleitet vun Wort:Appenzeller Tiernamen)

Die Liste zällt Nämme vo Tier uuf, wo im Appezellerland bruucht weeret. D Näme sind zämegsuecht woore us verschidnige Büecher, wobii d Schriibwiis tailwiis a d Dieth-Schriibwiiss apasst wooren isch.

Tiernämme ändere

Abchörzige:

Wirbellosi ändere

Appezellertütsch Hochtütsch Zoologisch Name
Worm m. Wurm  
Règeworm m. Regenwurm Lumbricus terrestris
Schnegg (AI), Schnègg m. Schnecke  
Chrèps (AI H M), Krèps (V) m. Flusskrebs Astacus fluviatilis
Chèllersòu (M), Chöllersòu (AI) f. Kellerassel Porcellio scaber
Spine (H), Spinne f. (AI V), Spinn (M) f.; Spinnemogg, Spimmogg (M)
(Spinnjoppe (AI) f.; Spinnegwibt (V) n.; Spinnenèst n.)
Spinne
(Netz)
 
Zemmermaa (H), Zèmmermaa (M V), Zömmermaa (AI) m. Weberknecht Opilio sp. & Phalangium sp.
Zäch, Holzbock m. Zecke Ixodides
Ooreschlüüffer (AR) m.; Oorenagel, -nigel (V) m.; Oorle (AI H M) f.; Hurliaa (H) m. Ohrwurm Forficula auricularia
Schwòòbechèfer m. Küchenschabe Blatta orientalis
Höüstoffel (H), Höüstöffel (AI M), Höüstäffel (V) m. Feld- & Laubheuschrecken Acrididae & Tettigomiidae
Wasserjumpfere f. Libelle Odonata
Floo, Flooch m. Menschenfloh Pulex irritans
Chèfer (AI H M), Kèfer (V) m. Käfer  
Mèiechèfer (AI H M), Lòubkèfer (V) m.
(Engeri (V), Engeli, Ingeli, Lingeli (H); Engelig (AI) m.)
Maikäfer
(Engerling)
Melolontha vulgaris
Glöcks-Chèferlì (H), Muetterchèferlì (H), Muettegòttes-Chèfelì (AI), Fròuechèferlì (M), Hèrgòtts-Chèferlì (M) n.; Hèreloobeli (V) n. Marienkäfer Cocinella sp.
Tèngelmannli n.; Holzbòck m. Klopfkäfer Anobium sp.
Glüewörmli (AI), Schiiwörmli (AR), Johanniswörmli (H) n.; Lüüchtchèfer (M) m. Leuchtkäfer Phausis splendidula
Biilì n. - Iime (AI), Iim (M), Iimme (V) f.; Iimlì n.
Königin: Chöng m.
Mannli: Trenne (V), Tree f.
Honigbiene Apis mellifica
Hummel m. Hummel Bobmus sp.
Wäspì (H M) n., Wäspel (V) m., Wäsple (AI) f. Feldwespe Polistes gallicus
Äbes(e) (AI), Èmese (H), Èmmèss (M), Èmmèsse (V) f. Ameise Formicidae
Waldäbese (AI) f.; Waldhèngst (H) m.; Chluppere (M), Kloppere (V) f. Waldameise Formica rufa
Flüüge (AI H V), Flüüg (M) f. Stubenfliege Musca domestica
Breeme (AI H) Breemme (V) f.; Breem (M), Briem (V) m. Grosse Rinderbremse Tabanus bovinus
Schwòòb (H) m.; Schwööbli (M V) n.; Chlèber (AI) m. Regenbremse Chrysozona pluvialis
Mogge (AI H), Mogg (M), Mugge (V) f.; Schnòògg m. Gemeine Stechmücke Culex pipiens
Schnòògg m.; Schnòògge f. Schnake Tipula sp.
Wääntele, Wèèntele f. Bettwanze Cimex lectularius
Bèiergòuch (H M), Chriesigòuch (H M) m.; Chriesistinker (AI V) m. Beerenwanzen Pentatomidae
Luus f. (Niss f.) Menschenlaus (Nisse) Pediculus humanus
Flickflòuder (AI) m.; Pfifòlder, Pfìfhòlder (H), Pfipfòlder (M V) m.; Sòmmerfogel (M V) m. Schmetterling  
Flipper, Nachtflipper (M) m. Nachtfalter  
Schabe f. Kleidermotte Tineola biselliella

Fisch ändere

Appezellertütsch Hochtütsch Zoologisch Name
Fisch m. Fisch Pisces
Hècht (H), Hecht (AR), Heechd (AI) m. Hecht Esox lucius
Fèrene (AI), Forèlle (AR) f. Bachforelle Salmo trutta fario
Gròp m. Groppe Cottus gobio

Amphibie & Reptilie ändere

Appezellertütsch Hochtütsch Zoologisch Name
Mòul (AI) m.; Molle (M V) f.; Bòdeglünggerlì (H) n. Feuersalamander Salamandra salamandra
Mòul (AI) m.; Molle (M V) f. Molch Triturus sp.
Frösch - Hòggsper (AI), Hopsgger (M V), Hòtzber (V) m.
(Nagel m., Ròss-Chòpf m.)
Frosch
(Kaulquappe)
 
Chròtt (AI H M), Kròtt (V) f. Erdkröte Bufo bufo
Hèltèchs (H M), Öldèchs (AI), Èidèchs f. Eidechse Lacerta sp.
Blentschliich f. Blindschleiche Anguis fragilis
Schlang f. Schlange  

Fögel ändere

Appezellertütsch Hochtütsch Zoologisch Name
Fogel (AR), Fodl (AI) m. Vogel Aves
Stòòrch m. Weissstorch Ciconia ciconia
Gans (AR), Gaas (AI) f. Graugans Anser anser
Ènte (H), Èènt (M), Èènte (V), Eente (AI) f. Stockente Anas platyrhynchos
Gäbelifogel m. Milan Milvus sp.
Giir m. Bartgeier Gypaetus barbatus
Happech m., Hennefogel m., Tuubehäck m. Habicht Accipiter gentilis
Huen n. - Hène, Hènne (H), Henne (AI V), Henn (M) f.
Mannli: Gugel (H), Gügeler m.
Wiibli: Gluggerì, Gluggere f.
Jungs: Hüelì (AI H M), Höölì (V) n.; Bibi, Bibelì n. ; Didi (AI)
Haushuhn Gallus gallus domesticus
Orlihaa m. Auerhahn Tetrao urogallus
Pfòòu m. Blauer Pfau Pavo cristatus
Tuube f.
Mannli: Chuud (M), Kuud (V) m.
Wiibli: Chüüti f.
Hohltaube Columba oenas
Gugger m. Kuckuck Cuculus canorus
Huheler m. Uhu Bubo bubo
Nachtüüle, Üüle f.; Hurlibueb (H) m. Waldohreule Asio otus
Habergääss (H) f. Nachtschwalbe, Ziegenmelker Caprimulgus europaeus
Spiire f. Mauersegler Apus apus
Wedhopf, Wedhapf m. Wiedehopf Upupa epops
Schwalme (H), Schwaalme f. Rauchschwalbe Hirundo rustica
Amsle f. Amsel Turdus merula
Rèckhòlderfogel m. Wachholderdrossel Turdus pilaris
Troostle f. Singdrossel Turdus philomelos
Chòllerlì, Chöllerlì (AI H M), Kölderlì (V) n. Tannenmeise Parus ater
Blööüeli, Blööbeli n. Blaumeise Parus caeruleus
Jäägg m. Eichelhäher Garrulus glandarius
Ägeste (H), Ägest, Agast (M), Agaste (V), Ageschde (AI) f. Elster Pica pica
Chrääie (AI H), Chrääi (M), Krèèie (V) f. Rabenkrähe Corvus corone corone
Rap, Raab m. Kolkrabe Corvus corax
Stòre f. Star Sturnus vulgaris
Spatz m. Haussperling Passer domesticus domesticus
Fink m. Fink  
Kanaarifogel m. Kanarienvogel Serinus canaria domestica
Ziislì (AI H M), Ziisslì (V) n. Erlenzeisig Carduelis spinus

Süüger ändere

Appezellertütsch Hochtütsch Zoologisch Name
Flèdermuus f. Fledermaus  
Igel m. Igel Erinaceus europaeus
Schèèr m.; Schèèrmuus f. Maulwurf Talpa europaea
Has, Haas m. Feldhase Lepus europaeus
Chüngel (H), Chöngel (AI M), Köngel (V) m.
Mannli: Rammler m.
Wiibli: Hätteli n.
Kaninchen Oryctolagus cuniculus
Ächörnlì (H M), Aachkernli (V) n.; Ächerne (AI) Eichhörnchen Sciurus vulgaris
Murmeli n. Murmeltier Marmota marmota
Muus f. Maus Mus sp.
Ratz m. Ratte Rattus sp.
Meersüüli n. Hausmeerschweinchen Cavia porcellus
Wòlf (AI H), Wolf (M V) m. Wolf Canis lupus
Hond (AI H M), Hònd (V) m.
Mannli: Brack m.
Wiibli: Gösch (AI H M), Güsch (V) f.
Jungs: Dòdelì n.
(Pläss (AI H M), Plèss (V) m.)
Haushund



(Appenzeller Sennenhund)
Canis familiaris
Fochs (AI H M), Fux (V) m. Rotfuchs Vulpes vulpes
Wiselì, Weselì n.; Wesle f. Mauswiesel Mustela nivalis
Tachs m. Dachs Meles meles
Chatz (AI H M), Katz (V) f.; Ziimmelì n.
Mannli: Chöüder (AI H M), Köüder (V) m.
Wiibli: Bringeri (AI H M), Kètzleri (V) f.
Jungs: Büseli n.
Hauskatze Felis domestica
Löü m. Löwe Panthera leo
Ròss n.
Mannli: Hèngst m.; Kastrat: Walach (M V) m.
Wiibli: Stuet f.; Mère f.
Jungs: Fölì (AI H M), Fülì (V) n.
Pferd Equus caballus
Esel m. Esel Equus asinus
Muli n. Maultier Equus caballus x asinus
Suu (H), Sòu (AI M V) f.
Mannli: Eber (AR), Neber (AI) m.; Kastrat: Hess (AI M) m.; Barg (V) m.
Wiibli: Loos f.; Fäärlisòu f.
Jungs: Fäärlì n.; Süülì n.
Hausschwein Sus scrofa domesticus
Kameel n. Kamel Camelus sp.
Hirz (alt), Hirsch, Hersch m. Rothirsch Cervus elaphus
Ree, Rech n. Reh Capreolus capreolus
Fèch n.
Mannli: Stier m., Hägì (AR) m., Bòutschì (H) m., Muni m.
Kastrat: Òchs (AI H M), Òx (V)
Wiibli: Chue f.
Jungs: Chalb n., Buslì n. , Gaaltlì(g) m., Rend n.
Hausrind Bos taurus
Gams f. Gämse Rupicapra rupicapra
Stèèbòck m. Alpensteinbock Capra ibex
Gääss (AI H M), Gaass (V) f.
Mannli: Bòck, Gäässbòck m.; Kastrat: Hälbòck m.
Wiibli: Hättelì n.
Jungs: Chitzì (AI H M), Gitzì (V) n.
Hausziege Capra hircus
Schòòf n.
Mannli: Schòòfbòck m., Wider m.
Wiibli: Òu f., Lammere (H) f.
Jungs: Lamm n.
Hausschaf Ovis aries
Aff m. Affe Macaca sp.
Mentsch m.
Mannli: Maa m.
Wiibli: Fròu f.
Jungs: Chend, Chènd, Goof, n.
Mensch Homo sapiens
Elifant m. Indischer Elefant
Afrikanischer Elefant
Elephas maximus
Loxodonta africana

Quelle ändere

Lueg au ändere