Malvaglia

Malvaglia (dytsch veraltet Manglia) isch bis Endi Merz 2012 e Gmai im Kanton Tessin in dr Schwyz gsii. Si hät zum Chrais (circolo) Malvaglia im Bezirk Blenio ghert.

Malvaglia
Wappe vo Malvaglia
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Tessin (TI)
Bezirk:	Bleniow
Kreis:	Malvaglia
Gmeind:	Serravallei2
Poschtleitzahl:	6713
Koordinate:	718754 / 14175846.4166628.983334389
Höchi:	389 m ü. M.
Flächi:	80,3 km²
Iiwohner:	1305 (31. Dezember 2011)
Website:	www.malvaglia.ch
Malvaglia Malvaglia
Charte
Malvaglia (Schweiz) Malvaglia ww

Geografi

Malvaglia lyt im untere Bleniodal. Zue dr Gmai ghere d Fraktione Anzano, Brugaio, Canè, Chiesa, Ciavasch, Cregua, Dagro, Dandrio, Madra, Orino, Pontei, Rongie un Sciarce. Nochbergmaine sin Acquarossa, Blenio, Biasca, Pollegio, Bodio un Sobrio im Tessin un Hinterrhii, Mesocco un Rossa z Graubinde.

Gschicht

Malvaglia isch zum erschte Mol gnännt wore anne 1205 as de Malvallia.

Am 1. April 2012 hät Gmai Malvaglia mit de Gmaine Ludiano und Semione zu de nöie Gmain Serravalle fusioniert.

Buzza di Biasca

Am 30. Septämber 1513 isch s zuen eme Bärgsturz z Biasca vorne chuu. Dr Brenno, wu dur d Schuttmasse ufgstaut woren isch, het derno ne grosse See bildet, wu s Dorf Malvaglia und d Umgebig iberfluetet het. D Gegend isch öpe anderthalb Johr lang under Wasser gsii. Am 20. Mai 1515 isch dää Damm broche, e Eraignis wu speter as Buzza di Biasca bekannt woren isch. Die Wasserfluet het s Tessindal bis zue dr Magadinoebeni un em Langesee iberschwämmt. D Bevölkerig vo Malvaglia isch beschuldiged worde, si hebi dur en Zauber dä Dammbruch usglöst und sich so vo dene Wassermasse befreit. Ime Prozäss im Johr 1517 sind dänn d Lüüt vom Dorf freigsproche worde.

Verwaltig

Dr Gmaisbresidänt (Sindaco) vu Malvaglia isch bis Endi Merz 2012 dr Moreno Grandi gsii.

Bevelkerigsentwicklig

Johr	1850	1860	1870	1880	1888	1900	1910	1920
Yywohner	1647	1455	1729	2022	1752	1606	1391	1501
Johr	1930	1941	1950	1960	1970	1980	1990	2000
Yywohner	1265	1190	1120	1120	1099	1105	1146	1172

Dialekt

Dr lombardisch Dialäkt vu Malvaglia ghert zum Ticinese.

Böuwärch

• Bfaarchilche S. Martino (1207 gnännt, urspringli S. Benedetto gweit; hitige Böu vu 1602-03, Glockedurm us em 13. Jh.)
• Casa dei pagani („Haidehuus“, Grotteburg us em 3.-7. Jh.)

Literatur

• Johann Rudolf Rahn: I monumenti artistici del medio evo nel Cantone Ticino. Tipo-Litografia di Carlo Salvioni, Bellinzona 1894, S. 200–202.
• Celestino Trezzini: Malvaglia In: Historisch-Biographisches Lexikon der Schweiz, Band 5, Maillard – Monod., Attinger, Neuenburg 1921, S. 10.
• Piero Bianconi: Arte in Blenio. Guida della valle. S.A. Grassi & Co. Bellinzona-Lugano 1944; Idem: Inventario delle cose d’arte e di antichità. Band I, S.A. Grassi & Co, Bellinzona 1948, S. 125–133.
• Virgilio Gilardoni:, Il Romanico. Catalogo dei monumenti nella Repubblica e Cantone del Ticino. La Vesconta, Casagrande S.A., Bellinzona 1967, S. 34, 41, 44, 221, 299, 405–409, 465, 468, 482, 512.
• Agostino Robertini et al.: Malvaglia. In: Il Comune. Edizioni Giornale del Popolo, Lugano 1978, S. 241–252.
• Simona Martinoli et al.: Guida d’arte della Svizzera italiana. Edizioni Casagrande, Bellinzona 2007, S. 81, 83, 85, 89, 90, 103.
• Maria Elisabeth Rossetti-Wiget, U. Felicino Cavargna, Giuseppe P. Rossetti: Malvaglia. Una comunità alpina nel riflesso dei suoi statuti (1755). Malvaglia by Felicino Cavargna e M. Elisabeth Rossetti-Wiget, 2007.
• Maria Elisabeth Rossetti-Wiget, U. Felicino Cavargna, Giuseppe P. Rossetti: Malvaglia. Una comunità alpina riflessa nel computo delle anime (1608, 1837). Malvaglia by Felicino Cavargna e M. Elisabeth Rossetti-Wiget, 2008.
• Marina Bernasconi Reusser: Monumenti storici e documenti d’archivio. I «Materiali e Documenti Ticinesi» (MDT) quali fonti per la storia e le ricerche sull’architettura e l’arte medievale delle Tre Valli. In: Archivio Storico Ticinese. 2. Serie, Nummer 148, Casagrande, Bellinzona 2010, S. 211, 233, 241.
• Franco Binda: Il mistero delle incisioni. Armando Dadò editore, Locarno 2013, ISBN 978-88-8281-353-6.

Weblink

 Commons: Malvaglia – Sammlig vo Multimediadateie

• https://web.archive.org/web/20190616183707/http://www.malvaglia.ch/
• Sonia Fiorini: Malvaglia. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Lukas Högl: Casa dei Pagani. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Christophe Bonnard: Buzza di Biasca. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.