Sukkot

Sukkot (hebr. סֻכּוֹת oder סוּכוֹת, Plural vo Sukka, סֻכָּה, dütsch «Laubhütte», jiddisch Sukkes oder Sikkes, im Surbdaalerjiddisch Sig[g]es) oder Laubhüttefest isch äins vo de drei jüüdische Pilgerfest. S Fest wird im Herbst gfiirt, fümf Dääg nch em Versöönigsdaag, im Septämber oder Oktober. Es isch siiben Dääg lang, vom 15. bis 21. Tischri, em sibte Monet im jüüdische Kaländer. Z Israel und in gwüsse Reformgmäinde isch nume dr ersti Daag e volle Fiirdig, in orthodoxe und konservative Gmäinde in dr Diaspora si s drgeege die erste zwäi Dääg, und d Dääg druf si Halbfiirdig (hebräisch Chol ha-Moed). Em letschte Daag vo Sukkot säit mä Hoschana Rabba und er gältet as dr letscht Daag, wo die göttlige Urdäilssprüch für s Joor no chönne gänderet wärde. Grad noch em Laubhüttefest chömme Schemini Azeret, dr «Achti Daag vo dr Versammlig», und Simchat Tora, s «Torafröidefest».

Paula Gans: Im Gebät bim Laubhüttefest, 1920
Museum für Hamburgischi Gschicht

Gschicht

Leopold Pilichowski: Sukkot, 1894/95,
Jüdischs Museum, Nöi York

S Fest wird in dr Bible e baar Mol erwäänt. Si Ursprung lit wie dä vo de bäide andere jüüdische Pilgerfest Pessach und Schawuot in dr Kultur vo de Buure und isch woorschinlig kanaanitisch und het dr gliich historisch-landwirtschaftligi Doppelcharakter. S Fest het sich scho in dr Antike wäärend Joorhunderte immer wider veränderet, was mä in de biblische und noochbiblische Teggscht cha gsee. Im 2. Buech Mose wird s as «Fest vom Iisammle» (hebräisch Chag ha’Assif) bezäichnet und erst im 5. Buech Mose as «Laubhüttefest» (Chag ha’Sukkot) wo siibe Dääg lang goot. D Laubhütte si woorschiinlig Hütte uf de Fälder gsi, wo mä sich im Schatte von ene het chönne usrueje. wie mä sä au hüte no im Vordere Oriänt zur Zit vo dr Ärnt cha gsee. Erst noch em Babylonische Exil het mä s Datum uf e 15. Daag vom sibte Monet festgläit und us Sukkot e historischs Fest gmacht, wo us dr Zit vo dr Wanderig in dr Wüesti noch em Uszuug us Egüpte stammi, und mä het wäärend dr Festzit in Laubhütte afo müesse woone. Noch dr Überliiferig häig dr König Salomon dr Tämpel z Jerusalem an Sukkot iigweiht, und dr Brofeet Sacharjahet verzellt, ass wenn dr Messias chiem, Sukkot en universells Fest wurd si, wo mit em Rääge assoziiert wurd, und alli Nazioone zrings ume wurde uf Jerusalem pilgere.

Im Mischnatraktat Sukka si d Zeremonie zur Zit vom zwäite Tämpel ufzellt, bsundrigs d Zeremonii vom Wasserschöpfe, wo mit Rääge in Zämmehang brocht worden isch, wie au d Prozessioone mit Frücht und Zwiig vo Böim und Palme, de «Vier Arte» vo Pflanze (hebräisch אַרְבָּעָה מִינִים Arba’a minim), wo mä drbii Psalm gsunge het. Noch em Johannesevangelium het dr Jesus am letschte Daag vom Laubhüttefest alli wo Durst ghaa häi, zue sich grüeft. Au vo däm säit mä, ass es mit dr Zeremonii vom Wasserschöpfe zämmehängi, wo zu sällere Zit vom erste bis zum letschte Daag vom Fest üüblig gsi isch. Dr Historiker Flavius Josephus het s Fest as en achtdäägigi Fiir beschriibe, wo mä in Hütte gwoont und im Tämpel gopferet het. Noch em Philo vo Alexandria isch s e siibedäägigs Ärntedankfest gsi, dr achti Daag isch as Chröönig drzuechoo, im Zäiche vo dr Gliichhäit und Grächtigkäit.

Noch dr Zerstöörig vom Tämpel ísch s siibedäägige Fest Sukkot bliibe, d Azeret am achte Daag, d Sukka, die Arba’a minim, s Hallel-Gebät und d Bitti um Rääge am achte Daag.

Sukkot hüte

S siibedäägige Sukkotfest isch hüte, bsundrigs usserhalb vo Israel, nume no für religiöösi Juude vo Bedütig. S Torafröidefest wo grad noch em Laubhüttefest chunnt, isch vor allem bi Familie mit Chinder seer beliebt. Z Israel hingeege stelle in dere Zit e Hufe Lüt Laubhütte uf, wo hützudags vilmol us eme Metallgrüst bestöön, wo mä Stoff drum ume spannt und wo mä oobedruf Baum- und Palmzwiig druf uufe läit. As Ärntfest isch Sukkot bsundrigs bi dr Bevölkerig uf em Land beliebt.

D Laubhütte

Charles Foster: Bibelillustrazioon: Dr Bau vo de Laubhütte, 1897

Sukkot im ultrakonserwative Kwardier Mea Schearim z Jerusalem, öbbe 1983

Vor allem religiöösi Juude baue zur Erinnerig an dr Uszuug us Egüpte, wo d Israelite in brovisorische Hütte gwoont häi, jedes Joor an Sukkot dört wo s Blatz het – im Garte, im Hoof, uf em Parkblatz, Balkoon oder Dach – e Hütte, d Sukka, wo mit Est, Strau oder Laub zuedeckt isch und wo under freiem Himmel muess stoo. Wenn s Wätter schöön isch, duet mä din wäärend em ganze Fest ässe; Juude, wo bsundrigs gsetzdröi si, schloofe sogar in dr Laubhütte. Jüüdischi Gmäinde stelle vilmol e Gmäindisukka uf, wo dr Kiddusch noch em Gottesdienst und anderi Empfäng wäärend em Sukkotfest stattfinde.

Dr Gottesdienst

Mä leent sich an s antike Ärntdankfest aa und an d Zeremonie, wo mit Rääge und Fruchtbarkäit assoziiert si, und dräit wäärend Sukkot zu de Gottesdienst in dr Sünagooge die Arba’a minim mit sich. Si bestöön us em Etrog, ere Sorte vo dr Zitronatzitrone, wo mä in dr lingge Hand het, und eme Struuss us eme Palmzwiig, wo nonig ufgangen isch (hebr. Lulav) und wo em Struuss dr Naame git, drei Mürtezwiig (hebr. Hadassim) und zwäi Bachwäidezwiig (hebr. Arawot). Dä Struss hebt mä in dr rächte Hand. Die Arba’a minim dräit mä wääred em Hallel-Gebät in säggs Richdige, zerst uf Oste, denn uf Süde, uf Weste, uf Norden, denn gegen Oobe und schliesslig abwärts. Gege s Ändi vom Gottesdienst findet en Umzug statt, wo mä drbii äini oder meereri Torarolle um s Lääsipult umedräit. Die wo drbii si, in orthodoxe Gmäinde nume Manne, laufe mit iire Arba’a minim hindedrii, zur Erinnerig an d Prozessioone um en Altar im Tämpel z Jerusalem, wo im Talmud überliiferet isch. Am sibte und letschte Daag, Hoschana Rabba (s groosse Hoschana, dütsch Hosiana, hilf doch!), findet nit nume en äinzige Umzuug statt, sondern siibe, und drbii bätet mä für e gueti Ärnt. Denn chlopft mä fümf zämmebundeni Bachwäidezwiig fümf Mol ab, au daas zur Erinnerig an d Überliifrige vo de Prozessioone zur Zit vom zwäite Tämpel, und noch deene dräit mä an däm Daag Bachwäidezwiig in ere Prozessioon siibe Mol um e Altar. Erst sit dr posttalmudische Zit gältet Hoschana Rabba as dä Daag, wo d Urdäilssprüch ändgültig wärde, wo Gott jeedes Joor über alli Lüt fellt.

Sukkot-Termin

Sukkot wird an deene gregorianische Daatum gfiirt:

• 2012: 1. Oktober bis 7. Oktober
• 2013: 19. Septämber bis 25. Septämber
• 2014: 9. Oktober bis 15. Oktober
• 2015: 28. Septämber bis 4. Oktober

N.B. Jüüdischi Fiirdig fönge am Oobe vor em Datum aa, wo aagee isch.

Sukkot as Ortsnaame

In dr hebräische Bible chunnt Sukkot do und dört au as Ortsnaame vor. So wird die ersti Ortschaft, wo d Israelite bim Uszuug us Egüpte aanechömme, as Sukkot bezäichnet. Mä vermuetet, ass si im Nildelta gläägen isch. En andere Ort, wo Sukkot häisst, isch in dr Nööchi vom Jordan gsi, im Gebiet vom Stamm Gad. Dr Naame vom Ort söll druf zrugggoo, ass dr Jakob noch sim Kampf mit em Ängel an däm Blatz für sich und si Vee Hütte baut het. Die Ortschaft wird au im Buech vo de Richter und as Ort von ere königliche Metallgiesserei erwäänt. Er wird mit Tell Deir Alla, eme umbewaggsnige Siidligshüügel in dr Eebeni nördlig vom Jabbok-Fluss östlig vom Jordan im hütige Jordanie, identifiziert, was aber umstritte isch.

Weblingg

 Commons: Sukkot – Sammlig vo Multimediadateie

• Cyrus Adler, Lewis N. Dembitz: Hosha'na Rabbah. Jewish Encyclopedia, 1901-1906 (englisch)
• Chabad-Lubawitsch Media Center: Gebote und Traditionen
• Joseph Jacobs, H. G. Friedmann: Feast of Tabernacles. Jewish Encyclopedia, 1901-1906 (englisch)
• Alfred J. Kolatch: Sukkot, Schemini Azeret und Simchat Tora. Aus: Jüdische Welt verstehen. Us em Amerikanische. Marix Verlag, Wiesbaden 2005 ISBN 3-86539-043-9
• Corinna Körting: Laubhüttenfest (AT). In: Michaela Bauks, Klaus Koenen, Stefan Alkier (Hrsg.): Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet (WiBiLex), Stuttgart 2006 ff.
• Ernst Kutch, Louis Jacobs, Abram Kanof: Sukkot. Artikel in: Encyclopaedia Judaica. Hrsg. Michael Berenbaum und Fred Skolnik. Band 19, 2. Auflage. Detroit: Macmillan Reference USA, 2007, S. 299-302. Online (änglisch)
• talmud.de: Sukkot
• Haakan Ulfgard: The story of Sukkot: the setting, shaping, and sequel of the biblical feast of tabernacles. Band 34 von: Beiträge zur Geschichte der biblischen Exegese. Verlag Mohr Siebeck 1998. ISBN 3-16-147017-6. Uszüüg drvo online (änglisch)
• Zentralrat der Juden in Deutschland: Sukkot, Laubhüttenfest

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Sukkot“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.