Tamins

Tamins (rätoromanisch Tumein^ⓘ) isch en Gmäind i der Region Imbodè vom Kanton Graubünde.

Tamins
Wappe vo Tamins
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Graubünde (GR)
Region:	Imbodenw
BFS-Nr.:	3733i1f3f4
Poschtleitzahl:	7015
Koordinate:	750013 / 18841946.839.405662
Höchi:	662 m ü. M.
Flächi:	40.74 km²
Iiwohner:	1205 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.tamins.ch
Tamins Tamins
Charte
Charte vo Tamins w

Geografii

S Dorf Tamins liit öppe zää Kilometer weschtlech vo der Kantonshouptstadt Kuur. Bim Ortsdeil Riichenau unden am Dorf chöme der Vorderrhy und der Hinderrhy zämme und bilde der Alperhy, wo dur s Rhytaal in Bodesee abe flüsst.

S Gmäindpiet goot im Nordweschte bis ufe Ringelspitz (3247 Meter über Meer), im Norde übere Gunkelspass bis is Görbsbachtaal, wo nes Sytetaal vom Taminataal isch, und im Nordoschte ufe Galanda mit der Taminser Alp. Talabwärts liit näbe Tamins d Gmäind Felsberg und ännet em Rhy d Gmäind Domat/Ems. Am Vorderrhy lige obedra d Gmäind Trin und uf der Südsyte ännet em Vorderrhy Bonaduz.

Bim Schloss Riichenau sind Stroossebrugge über de Vorderrhy, de Hinderrhy und de Alperhy. Vo der Uusfahrt Riichenau vo der Autobaan goot d Kantonsstrooss i d Surselva über de Alperhy und durs Dorf Tamins. Di Räätisch Baan het zwüsch em Baanhof Riichenau-Tamins und Bonaduz en alti Brugg über de Rhy grad bi dere Stell, wo sech d Flüss träffe. Det verzweige sech d Baan i d Linie em Vorderrhy noo über e Oberalppass uf Andermatt im Kanton Uri und die über Thusis zur Albulabaan is Engadiin ufe.

Sprooch

Bis im Middelalter isch Tamins wie ganz Churräzie im Gebiet vom Rätoromanische gläge. Wo denn s Rhytaal mit der Stadt Kuur langsam dütschsproochig worden isch, het sech au d Bevölkerig vo Tamins zäme mit de andere Gmäinde vom nordöschtlige Deil vo de Regioon Imbode dere Entwiklig nit chönne entzie; wenn s Dorf meerhäitlig dütschsproochig worden isch, weiss me nit gnau; me het vermuetet, das dörft im 17. Joorhundert gsi sy. Weschtlig vo Tamins isch bis ins 20. Joorhundert d Gränze zwüschem dütsche Sproochgebiet gsi; Trin obedra het zu de Landschafte ghört, wo di rätoromanischi Sprooch Sutselvisch bis im 20. Joorhundert verbreitet gsi isch. Z Tamins rede sit langem nur no weni Prozänt vo de Bewooner en romanische Dialäkt oder süscht en anderi Sprooch als Dütsch. Im Gmäindbann vo Tamins sind unden im alte Kulturland em Rhy noo bis hüt vil rätoromanischi Fluernäme bekannt: Pradamal, Riafa, Cartschitscha, Quadra, Caldeira, Praderej, Falarauscha, Vasorta, und au vom ene Deil vo de Mäiesäss ufem Gunkels sind romanischi Näme überliferet.

Weblink

 Commons: Tamins – Sammlig vo Multimediadateie

• Website vo de Gmäind Tamins
• Jürg Rageth, Linus Bühler: Tamins. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Literatur

• Hans Domenig: Vom Rhein nach Kunkels. In: Bündner Jahrbuch, 9, 1967, Syte 113–120.