Luussä

47.8116518.454011636

Luussä (amtlich Lausheim) isch èn Stadtdeil vo dè Stadt Stüèlingè im Landchrais Waldshuèt z Badè-Württèbärg

Luussä Stadt Stüèlingè
Wappe vo Luussä
Höhe:	636 m
Flechi:	1012,348 hadep1
Iiwooner:	255 (2001)
Iigmäindig:	1. Januar 1975
Postleitzahl:	79780

Geography

È Dorfportrait vo Luussä im Dobel vum Wylergrabbèbach, ènèm Sitèbach vo dè Mittlerè Wuètè

Luussä lyt im nördlichè Albgau in èm rächtè Sitèdal vo dè Wuètè, wo dè Bach Wylergrabbè vo dè Höchi öschtlich vu Bõõdorf üüber Luussä bis zum Blomegger Wyler am unterè Bortal vo dè Wuètèflüè flüèßè duèt. Churz vor dè Mündig vom Wylergrabbè lyt diè ehemôlig Luusämer Mülli sowiè dirèkt dört denebbè d Baantrassè vo dè Sauschwänzlebaan. I dè witerè Umgebig liget d Dörfer Blomegg, Grimmelzofè, Lèmmbbach, Münchingè un nördlich uff èm Bärg obbè Ewèdingè.

Nammè

Luussä bedütet nit d Heimèt vo dè Luus, wiè landläufig vomuètet wörd. Luus- bezièt sich uff Luss- odder Luz-, wa uff mittelhochdütsch (ergo alemannisch) lûz odder lûze bedütet, im Hochdütschè sait mò "Versteck, Lauer" dõdezuè. D Èndig heim bedütet Lager, also isch mit Luussä èn Lager gmeint, wo voborgè odder (hinter m Wyler hinnè obbè) voschteggt lyt.

Gschichtè

Ort

Luussä vom unterè Wylergrabbè dalobsi aagluègèt

Luussä isch in èm Vodraag vom 11. Mai 780 èrschtmòls erwäänt worrè. Richsind und Wenilo hèn dört iren Bsitz z Luussä a s Kloschter St. Gallè vokauft, woby si Luussä als Lehè widder zrugg chriègt. Spôter isch Luussä vo dè Grafè vo Nellèburg, welli dõ lang s Vogteirächt uusgüèbt hèn, sowiè vo dè Herrè vo Blomegg behèrrscht worrè. 1456 hèt s Kloschter St. Bläsy, nõchdèm s Dorf scho vorher èmòl churzi Zit sebbèm Kloschter ghört hèt, Luussä èndgültig bis zu dè Säkularisation bzw. Gründig vom Großherzogdum Baddè 1806 übbernõ. Vo 1806 bis 1871 hèn diè großherzoglichè Hèrrè mit Sitz z Karlsruè d Hèrrschaft übber Luussä ghaa, ab 1871 hèt Baddè sich im Dütschè Rych aagschlossè. Nõch dè Wirrè vum Ärschtè Wältchrièg un Zweitè Wältchrièg 1949 isch Luussä im Hèrrschaftsgebièt vo dè neu gründètè BRD zuègschlagè worrè. Bis zuè dè Bildung vom Land Baddè-Württèbärg im Johr 1952 isch Luussä dè baddischè Hèrrschaft übbrigens witterhy unterschtandè (zletscht vo 1945-1952 im Land Südbaddè).

Luussä als Deil vo dè Grossgmaind

Dè Schlußakkord i dè bolitischè Voänderungè z Luussä isch durch d Gmeindereform am 1. Januar 1975 gschpillt worrè, well Luussä sit dört kei selbschtändigi Gmeind mee, sondern èn Stadtdeil vo Stüèlingè isch. Für d Luussämer isch d Ygmaindig uff Stüèlingè unerwünscht gsi un zwei Mòl in Bürgerbefrògungè abglèènt worrè. D Gmaindsrõt vo Luussä hèt sich im März 1974 geg d Bürger un für Stüèlingè entschiddè. Adminischtryrt wörd Luussä sit èm Januar 1975 vum Stüèlinger Stadtrõt, wo dè Luusämer èn Sitz zuèschtòt, ußerdemm cha dè Luussämer Ortschaftsrõt resp. dè Ortsvorschteher vo Luussä im Stadtrõt Vorschläg unterbreitè.

Wappè

S Wappè vo Luussä zeigt obbè èn rächteggigè, gäälè Balchè mit èm blaue, einzelnè Hirschgwey. Sèll Sǜmbol stòt für d Hèrrschaft vo dè Nellèburger. Dè gröscht Deil nimmt unterhalb dè silberne, uffgrichtetè Hirsch uff blauem Grund iì. Sèll Sǜmbol stòt für d Hèrrschaft vom Kloschter St. Bläsy, un findet sich bi vill Dörfer in Richtung Südschwarzwald widder. Z St. Bläsy hèt mò im spòtè Mittelaalter zum öschtlichè Rand vom Südschwarzwald hy expandyrt, sèllèwäg findet sich dè blauè Hirsch bi rächt vill Dörfer i dè Gegènd im Wappè widder.

Kirchè

Die ortsbildbrägendi Kirchè vo Luussä isch au kunschthistorisch bedütend. Kirchèpatrôn isch dè Hl. Nikolaus. Sellèm isch au diè Nikolauskapellè gwidmet, wo i dè Kirchè innè z findè isch. I derrè Kapellè söll annodubaki è Meßgwand vom Hl. Nikolaus uffbewaart worrè sy.

Vokeer

Luussä vom Grimmelzofer Flüè uus gsää, dè Bligg goot übber d Museumsmülli im Wyler links unnè dè Wylergrabbè uèzuès bis Luussä. Unterhalb vo dè Mülli lyt dè Luussämer Baanhof, im Dal volauft d K 6597

Strõßèvokeer

Luussä isch è tǜpischs Strõßèdorf, wo a dè K 6597 lyt. Übber d K 6597 isch Luusää daluffwärts mit Münchingè un Bõõdorf vobundè. Dalabsi mündet d K 6597 z Grimmelzofè i d B 314, wo s Aaschluß uff Stüèlingè, Düèngè un Waldshuèt git. I dè Dorfmitti gòt è munzigs Landschtrôßle übber dè Wizämer Bärg uff Wizä. Obberhalb vom Dorf zwygt è witteri Landschtrõß vo dè K 6597 ab, wo a dè linkè Dalwangè uè un witter uff Ewèdingè gòt. Dè nägscht Autobaanaaschluss isch z Eschingè uff d A 81 in Richtung Stuègètt/Frankfurt. S abgschidene Dorf im Wylergrabbèdal isch übber è SBG-Buslinniè erreichbar, sèlli wörd abber sèltè un fascht nu für dè Schüèlervokeer bediènt.

Ysebaavokeer

Luussä hèt immerhy vo 1899-1955 èn Baanaaschluss ghaa, un zwar übber d Station im Wyler a dè Sauschwänzlebaan, wo vo Im Wyler (hochdt.: Im Weiler) uff Luussä-Blomegg (hochdt.: Lausheim-Blumegg) umbenamst worrè isch. Allerdings lyt sèlli Baanstation 3,5 km èwäg un 135 m düèfer. Ab 1977 wörd diè Station als Haltepungt vo dè Museumszüüg vo dè Sauschwänzlebaan widder (Stand: 2018) bediént, allerdings nu a 3-4 Dääg im Summerhalbjohr.

Voreine

Z Luussä git s è baar Vorein :

• diè Freiwilligi Füèrweer Luussä, glychzitig è Abdeilung vo dè Gsamtweer Stüèlingè
• dè Landfrauèvorein
• dè Sportverein Luussä, wo uff èm Sportblatz hy un dõ è Grümpelturnyr voaaschaltè duèt, abber kai Mannschaft für dè Pungtschpylbedryb gmeldèt hèt.
• dè Musigvorein vo Luussä, wo uusschlièßlich mit Blõsmusig bragtizyrt.

Ußerdèm hèt d Dorfjugend vo Luussä è Cliquè mit èm Nammè ab-id-bar.de am Start, wo sich um s Fäschtè chümmèrè duèt. Näb dè Hauptbeschäftigung Alloholvonichtè hèt sèlli Cliquè au schu am Stüèlinger Städtlefäscht deilgnõ, im nüchternè (?) Zuèschtand hèn si sogar mòl è Wèbsitè zschtand brocht.

Trivia

Well d Luussämer als Bewooner von èrè wit entlegèni Ortschaft è permanèntè Unabhängigkeitswillè hèn, hèt mò d Dorf-Fasnèt bis vor churzèm (Stand: 2019) unter s Motto Freischtaat Luussä gschtellt. Èn eignè Chopf hèt au d Luussämer Dorfjugend (ab-id-bar.de un so) bewisè, wo si bi nèrè Ywoonerabschtimmung übber dè Nammè vum Dorfbach, dè Wylergrabbèbach, zämmè mit Asbach abgschtimmt hèn. Obwoll è eifachi Meerheit für Asbach gschtimmt hèt, isch sèllè Vorschlaag vum Ortschaftsrõt undemokratischerwys abglèènt worrè.

Weblingg

 Commons: Lausheim (Stühlingen) – Sammlig vo Multimediadateie

• Etûmologischè Exkurs zum Nammè vo Luussä
• Beschrybig vo dè Museumsmülli im Wyler (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.xn--landkreuis-waldshut-r9b.de
• Ywoonerschtatischtik vo dè Stüèlinger Ortsdeil (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[5] [6] Vorlage:Toter Link/www.stuehlingen.de