Menzèschwand
Menzèschwand isch èn heilklimatischè Kurort. S Dorf isch èn Ortsdeil vo dè Stadt St. Bläsy im Schwarzwald z Baddè-Württèbärg.
| Menzèschwand Stadt St. Bläsy
| |
|---|---|
 | |
| Höhe: | 863 m |
| Iiwooner: | 545 (1. Apr. 2015)[1] |
| Iigmäindig: | 1. Juli 1974 |
| Postleitzahl: | 79837 |
| Vorwahl: | 07675 |
Geography ändere
Menzèschwand bschtòt uss drei Dorfchärn, Vorderdorf, Mitteldorf un Hinterdorf, un ghört mit öppè 550 Ywooner zuè dè Stadt St. Bläsy im Landchrais Waldshuèt. S lyt am Süèdfuèß vom Fèldbärg-Massyv, wo mit èm 1493 Meter hochè Fèldbärg dè högschte Pungt im Schwarzwald z biètè hèt. S Dal vo dè Menzèschwander Alb fangt unterhalb vom Fèldbärg-Pass aa, also am Fuèß vom Seebuck. Bi dè Quällè vo dè Menzèschwander Alb lyt d Menzèschwander Hüttè, öppè 28 m unterhalb un 650 m èwäg vo dè Passhöchi. Vo dè Quällè wèg gòt s Dal als fascht 2,3 km langi Klamm gu Oschtè un biègt denn nõch rächts ab in Richtung Südè. Dört vohürõtet sich s änge Dal mit èm Nõchbòrdal, wo vom Oschthang vom Herzogèhorn obbè abbè chunnt, dört lyt au s Hinterdorf vo Menzèschwand. Uugfäär 850 m s Dal durab lyt s Mitteldorf, wo vo dè linkè Haaldè vo dè Menzèschwander Alb d Passschtrõß vom Ülèmer Chrütz obbè abbè chunnt. Am Fuèß vo dè Oschtsitè vom Ülèmer Chrütz lyt dè Weschtzipfel vom Schluchsee bi Aha. Obberhalb vo dè rächtè Dalhaalè thront s Spièßhorn. En halbè Kilometer unter m Mitteldorf lyt s Menzèschwander Vorderdorf. S Vorderdorf isch dè gröscht Ortsdeil vo Menzèschwand. 2,75 km unterhalb vom Vorderdorf vohürõtet sich d Menzèschwander Alb 3,75 km obberhalb vo St. Bläsy mit dè weschtlich volaufendè Bernauer Alb, ab dört heißt dè Südschwarzwälder Fluss denn Alb.
D Dallandschaft vo Menzèschwand isch brägt vo Glètscherschtrööm vom Fèldbärg-Glètscher, wo in è baar Iiszitè entschtandè isch. Dè Hauptglètscher, wo bis 300 Meter un mee hoch gsi isch, hèt weschtlich am Herzogèhorn aagfangè, mit è baar inènand gschachtlètè großè Karè. Bi sèllèrè Karlandschaft hèt s wannèförmige Krunkelbachdal aagfangè. S Dal vo dè Menzèschwander Alb gòt in èrè chlynèrè Dalschtufè mit èrè Höchi vo 20 Meter mit èm Krunkelbachdal zämmè. D Menzèschwander Alb hèt dört è Klamm mit chlynè Wasserfäll (ein dèvò künschtlich) iègschnittè. Öppis obberhalb chrützt èn markantè Èrdmoränèwall s Dal. Diè äng Durchbruchsschtellè vom Bach, d Menzèschwander Klusè, isch früèner zum Uffstauè für d Holzschitledrift bruucht worrè. Dè beggèförmige Mündungsberych isch früèner èn See gsi, wo vo Sedimänt zuèdeggt isch. Èn Huufè Rundhögger brägt d Wisè vo dè unterè Haaldèabschnitt.
Weschtlich vom Hinterdorf lyt in èm Kar unter m Spièßhorn s chraisrunde Schiibèlächtèmoos, è Gebirgs-Hochmoor. Auch im Gipfelberych vo dè nördlich glègènè Bärhaaldè git s wärtvolli chlyni Moor in voschidènè Entwicklungsschtadiè.
Großi Deil vo dè Gemarkung ghörèd zum Nadurschutzgebièt Fèldbärg.
Geschichte ändere
Diè èrschti urkundlichi Erwäänung stammt uss èm Johr 1328.
Exischtenzgrundlaagè sin sit annèdubaki Vyhwǜrtschaft un s Holzmachè in Heimarbèt wiè Schnèflè, Drèchslè, Zainèmachè. D Näbbèarbèt isch voschtärkt nötig worrè durch diè zuènämmendi Fèldvoschplitterung im Deilungsbann vom Kloschter St. Bläsy.
Um 1770 isch dè Gmeindswald wägèm Holzyschlag fascht voschwundè gsi. S Holz hèt mò übber d Alb bis in Hochrhy abbè gflößt.
Um 1910 hèt dè Erbauer un Bsitzer vom Kurhuus z St. Bläsy, dè Otto Hüglin, è großaaglaits Brojèkt mit èm Luxus-Hotel z Menzèschwand un ènèrè Brivatbaanaabindung übber s Fèldbärg-Massyv blaant. S Brojèkt isch nit realisyrt worrè.
Mit dè Chraisreform z Baddè-Württèbärg isch mit Wǜrkung vum 1. Januar 1973 d Gmeind Menzèschwand vom Landchrais Hochschwarzwald zum Landchrais Waldshuèt chò. Am 1. Juli 1974 isch Menzèschwand i d Stadt Sankt Bläsy ygmeindet worrè.[2]
Wirtschaft und Verkehr ändere
Landwirtschaft ändere
Menzèschwand isch als Dallandschaft witgehend brägt durch d Näbbèerwèrbslandwǜrtschaft (Vyh- un Milchwǜrtschaft, au Vodraagnadurschutz).
Tourismus ändere
Diè wesèntlichi Erwèrbsquällè isch abber dé Fremdèvokeer mit Behèrbärgungsbedryb, Ferièwoonungè un spezifischi Diènschtleischtungè. Dè hütige Ort voschtòt sich vorwygend als Winterschportort im Schigebièt Fèldbärg. Im Ort git s è Schischprungschtadion mit zwei Schanzè (im Winter õbends Sprungbedryb bi Fluètlicht), drei Lift i dè Ortslaag (ein isch gebüürèfrei) un füüf uff èm Fèldbärg, sowié s gröschte Nordic-Walking-Netz z Dütschland. È neuers Aagebot isch d Radontherapy.
Bärgbau ändere
Im Menzèschwander Krunkelbachdal git s è ryches Uranvorchò. Vo 1961 bis 1991 isch Uranärz abbaut worrè, offizièll isch d Krunkelbach-Gruèb abber nu èn „Uranuffsuèchungsbedryb“, dèm sin Hauptzwèck d Erkundung un nit dè Abbau sy sött. Nõch Énd vom Abbau im Juli 1991 isch d Gruèb bis zum Johresènd vollschtändig abgsoffè. S Land hèt d Rekultivyrung vo dè Haaldè übbernõ.[3] Uffgrund vo radonhaltigé Wasservorchò uss èm stillglaitè Bärgwärch isch am 9. Oktobèr 2005 z Menzèschwand s èrschte Radonbad im Schwarzwald uffgmacht worrè, s Radon Revitalbad Menzèschwand.
Uff Menzèschwand chunnt mò vo St. Bläsy uus odder übber d Schwarzwaldhochschtrõß, d B 500, wo bim Ort Unteraha am Weschtzipfel vom Schluchsee in è Landschtrõß übbergòt. Sèlli Landschtrõß gòt übber Obberaha un dè Wyler Äule übber d Passhöchi vom Ülèmer Chrütz un ènnè abbè bis zum Menzèschwander Mitteldorf. Im Winter isch d Strõß wèg dè Passhöchi nu ygschränkt befaarbar.
Züüg zum Aaluègè ändere
- Ortsbild mit è baar Ensemble vo guèt erhaaltènè Schwarzwaldhüser
- Gipfelberych Fèldbärg
- Gipfelberych Herzogèhorn
- Wildbeschtand vo dè alpinè Steilhäng (u. a. Gämsè, Gryfvögel)
- Klamm un Wasserfäll a dè Menzèschwander Alb unterhalb vo dè Menzèschwander Kluse (luèg au Dütschi Wasserfäll)
- Hochmoor Schiibèlèchtèmoos in èm Kar unter m Spièßhorn
- Le Petit Salon mit Winterhaalder-Uusschtellung[4]
Kultur ändere
Kirchè ändere
Sit 1308 wörd diè katholischi Gmeind – hüt: St. Martin – vo dé Benediktinermönch z St. Bläsy betreut. Anno 1604 isch è Kapèllè im Vorderdorf, diè hütig Sebaschtianskapèllè, wèllèrè 1687/88 è Kirchèneubau im Hinterdorf gfolgt isch.
Im Johr 1975 isch è neus Pfarrzèntrum un è neui Pfarrkirchè, wo am 30. Mai 1976 vom Weihbischof Karl Gnädinger konsekryrt worrè isch. Sit Oktobèr 2003 zellt d Pfarrei St. Martin, zämmè mit dè Pfarrei Herz-Jesu, Albdal un dè Pfarrei St. Blasius, zuè dè Seelsorgeeinheit St. Bläsy.
D Kirchè im Hinterdorf wörd nu vo dè evangelischè Kirchègmeind St. Bläsy bruucht.
Persönlichkeitè ändere
Dè Porträtmòler un Lithograf Franz Xaver Winterhalder isch z Menzèschwand geborè worrè, ebbèso sin Bruèder Hermann Fidel Winterhalder (1808–1891).
D Mòlerin Hildegard vo Eylandt-Rheydt hèt ab 1929 z Menzenschwand gwoont.[5]
Dè Bhindertèschportler Alexander Spitz (* 1968),[6] hèt zwǜschè 1984 un 1994 bi Wältmeischterschaftè un Paralympics i dè Sportart Ski Alpin insgsamt 12 Gold-, 5 Silber- un 3 Bronze-Medaillè gwunnè, isch z Menzèschwand aasässig un Mitglyd vom Ski-Club Menzèschwand.[7]
Dè dütsch-niderländischè Chünschtlèr Conrad Schierenberg isch z Menzèschwand ufgwachsè.
Literadur ändere
- Frank Bode: Subrezenter Vegetations- und Landschaftswandel im Südschwarzwald. Untersucht am Beispiel des Menzenschwander Tals. Dissertation, Universidät Fryburg 2005, urn:nbn:de:bsz:25-opus-26477
- Hubert Mayer, Michael Ehlert: Chronik Menzenschwand. Geschichte eines Schwarzwalddorfes. Stadtvowaltung, St. Bläsy 2000, ISBN 3-00-007141-5.
- Armin Simon: Der Streit um das Schwarzwald-Uran. Die Auseinandersetzung um den Uranbergbau in Menzenschwand im Südschwarzwald 1960–1991. In: Arbètschrais Regionalgschichte vo Fryburg e. V. (Hrsg.): Alldag & Brovinz. Band 11. Donzelli-Kluckert Volaag, Breemgartè 2003, ISBN 3-933284-11-2.
Einzelnõchwys ändere
- ↑ Zaalè Datè Faktè uff dè Websitè vo dè Stadt St. Bläsy (Memento vom 28. Oktober 2017 im Internet Archive), abgruèfè am 15. Juli 2016
- ↑ Historisches Gemeindeverzeichnis für die Bundesrepublik Deutschland. Namens-, Grenz- und Schlüsselnummernänderungen bei Gemeinden, Kreisen und Regierungsbezirken vom 27.5.1970 bis 31.12.1982. W. Kohlhammer, Stuttgart / Mainz, ISBN 3-17-003263-1, S. 523.
- ↑ mineralienatlas.de: Mineralienatlas Lexikon - Deutschland / Baden-Württemberg / Schwarzwald / Menzenschwand / Krunkelbach, Zuègriff am 11. Juni 2008
- ↑ Startseite - Le Petit Salon. Abgruefen am 22. Juni 2016.
- ↑ Karin Steinebrunner: St. Blasien: Bilder der Heimatliebe, Badischi Ziting, 2. Juli 2012, abgruèfè am 20. Juli 2012
- ↑ Übersicht Sportbotschafter. Bewerbungsgesellschaft München 2018 GmbH, archiviert vom Original am 19. Oktober 2010; abgruefen am 19. Mai 2013.
- ↑ Rolf Kunkel: Diè Trotzdèm-Athletè, in: D Zit, 1998
Weblinggs ändere
Commons: Menzenschwand – Sammlig vo Multimediadateie
Wikivoyage: Menzenschwand – Reisefüerer 
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Menzenschwand“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |