Stefano Franscini

Dialäkt: Züridütsch (See)

De Stefano Franscini (* 23. Oktober 1796 z Bodio, Kanton Tessin; † 19. Juli 1857 z Bärn), vo Bodio TI, isch en Schwiizer Schtatistiker und Politiker (FDP) gsii.

1819 bis 1823 isch de Franscini Lehrer gsii anere öffentliche Schuel in Mailand und isch 1826 Direkter vonere Schuel vom wechselsiitige Underricht in Lugano worde. Wo sich 1829 in Tessin e Verfassigsreform abzeichnet hät, hät er defür gworbe dur e anonym erschiinendi Broschüre, wo viil Uufsehe erregt hät, namentlich aber als Redakteur vom Osservatore del Ceresio, wo jedoch 1830 verbote worde isch und em Franscini d Aachlaag wege Uufruehrversuech iibracht hät.

Nach Aanaahm vo dr neue Verfassig im Juli 1830 isch de Franscini Mitgliid vom Grosse Rat und bald druf Schtaatssekretär worde. Vo da aa hät er fascht ununderbroche dr oberschte Schtaatsbhörde vo siim Kanton aaghört und hät sich bsunders dur d Hebig vom Underrichtswese und dur d Förderig vo dr Induschtrie und vom Handel verdient gmacht. Nach Aanaahm vo dr neue Bundesverfassig isch er am 16. November 1848 in Bundesrat gwählt worde und bi de folgende Wahlperiode bis zu siim Tod in dem Amt beschtätiget worde. Während siinere Amtsziit isch er em Departement vom Innere vorgschtande. 1850 hät er fascht im Elleigang di erschti Eidgenössischi Volchszellig organisiert.

Sit 1856 isch er Mitgliid vom Institut de France gsii. D Schwiiz verdankt ihm d Gründig vom Zürcher Polytechnikum, dr Vorläuferorganisation vo dr Eidgenössische Technische Hochschuel Züri. De Franscini isch als eigentliche Schöpfer vo dr schwiizerische Schtatistik z betrachte.

Werch

Della pubblica istruzione nel Cantone Ticino, 1828
Della riforma della Constituzione Ticinese, 1829
Statistica della Svizzera, Lugano 1828; 2. Aufl. 1848-49, Supplement 1851
Der Kanton Tessin, 1835
Statistica della Svizzera italiana, Lugano 1837–1839
Übersichten der Bevölkerung der Schweiz, Bern 1851
Semplici verità ai ticinesi sulle finanze e su altri oggetti di ben pubblico, 1854
Storia della Svizzera italiana dal 1797 al 1802, zusammengest. von P. Peri, 1864
Annali del cantone Ticino, hrsg. von G. Martinola, 1953

Literatur

Raffaello Ceschi: Stefano Franscini. In: Urs Altermatt (Hrsg.): Die Schweizer Bundesräte. Ein biographisches Lexikon. 2. Auflage. Artemis Verlag, Zürich/München 1991, ISBN 3-7608-0702-X, S. 127–132.

Weblink

Andrea Ghiringhelli: Stefano Franscini. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Privatarchiv Stefano Franscini in dr Archivdatebank vom Schwiizerische Bundesarchiv

Vorgänger
---

Mitgliid im Schwiizer Bundesrat
1848-1857

Nochfolger
Giovanni Battista Pioda

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Stefano_Franscini“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.