Karl Schenk
| Dialäkt: Züridütsch (See) |
De Johann Karl (au: Carl) Emmanuel Schenk (* 1. Dezember 1823 z Bern; † 18. Juli 1895 au z Bern) isch reformierte Pfarrer und Schwiizer Bundesrat gsii.
Er isch als Sohn vom us Signau im Emmital schtammende Mechanikus Christian Schenk uf d Wält cho. Mit elf Jahre isch er Vollwaise gsii und hät siini Jugend imene Internat z Korntal (Württeberg) verbracht.
Bald hät er wiiti Wanderige undernaah, u. a. bis uf Venedig, wo siin Brüeder als Güüsser gschaffet hät. Vo 1839 bis 1842 hät er s Gymnasium in Bern bsuecht, und hät denaa es Theologiischtudium aagfange, wo er bereits mit 22 Jahre abschlüüsse hät chönne. 1845 isch er Vikar und schpäter Pfarrer z Schüpfe worde, wo er 1848 d Elise Kähr ghüüratet hät. Si hät ihm nün Chind gschenkt, vo dene sind zwei als Chliichind gschtorbe.
Scho während siiner Schtudenteziit hät er sich mit em radikale Liberalismus aagfründet und hät sich au als Pfarrer dazue bekännt. Er hät sich vor allem i dr Sozial- und Schuelpolitik engagiert. Mit 32 Jahre isch er als Nachfolger vom Jakob Stämpfli in Berner Regierigsrat gwählt worde. Am 12. Dezember 1863 isch er widerum ihm siin Nachfolger im Bundesrat worde und isch in dem Amt blibe bis zu siim Tod. Während der Amtsziit isch er de folgende Departement vorgschtande:
- 1865: Departement vom Innere
- 1865: Politischs Departement
- 1866-1870: Departement vom Innere
- 1871: Politischs Departement
- 1872: Departement vom Innere
- 1872: Finanzdepartement
- 1873: Departement vom Innere
- 1874: Politischs Departement
- 1875-1877: Iisebahn- und Handelsdepartement
- 1878: Politischs Departement
- 1879-1884: Departement vom Innere
- 1885: Politischs Departement
- 1886-1895: Departement vom Innere
Er isch Bundespräsident gsii i de Jahre 1865, 1871, 1874, 1878, 1885 und 1893 und Vizepräsident i de Jahre 1864, 1870, 1873, 1877, 1884 und 1892.
De Schenk hät wesentlich zur Überwindig vo dr Finanzkrise biitreit, wo dur de Bau vom Gotthardtunnel entschtande isch, hät d Alkoholgesetzgebig reguliert, hät d Induschtrie gförderet, hät sich mit dr Arbeiterfraag befasst und hät sich für d Kultur iigsetzt. Uf siini Initiative hii sind s Schwizerische Landesmuseum und die Schwizerischi Landesbibliothek entschtande. E Misserfolg hät er erlebt, won er brobiert het, s Schuelwese national z vereinheitliche.
Au als Bundesrat isch de Schenk en begeischterte Wanderer blibe. Wo er eimal mit siine Söhn z Fuess vom Genfersee uf Marseille greist isch, isch er wege Landschtriicherei verhaftet worde und isch erscht dänn wider frei choo, wo er em beschämte Präfekt siin Diplomateuuswiis zeigt hät.
Wo er eme taubschtumme Bettler es Almose hät welle geeh, isch er am 8. Juli 1895 us ere offene Kutsche gschtürzt und hät debii e so schweri Hirnerschütterig erlitte, dass er nümme zum Bewusstsii choo isch und zeh Tag schpäter gschtorbe isch.
De Schenk isch de Bundesrat mit der längschte Amtduur. Er isch insgsamt 31 Jahr im Amt gsii.
Literatur
ändere- Hermann Böschenstein: Karl Schenk. In: Urs Altermatt (Hrsg.): Die Schweizer Bundesräte. Ein biographisches Lexikon. 2. Auflage. Artemis Verlag, Zürich/München 1991, ISBN 3-7608-0702-X, S. 168–173.
- Karl Geiser.: Schenk, Karl. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 55, Duncker & Humblot, Leipzig 1910, S. 165–171.
- Franziska Metzger: Schenk, Carl. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, ISBN 3-428-11203-2, S. 672 f.
- Christoph Zürcher: Carl Schenk. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Weblink
ändere- Biografii vom Schenk uf dr Websiite vo dr FDP Signau (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)
| Vorgänger Jakob Stämpfli |
Mitgliid im Schwiizer Bundesrat 1864-1895 |
Nochfolger Eduard Müller |
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Karl_Schenk“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |