Vevey
Vevey ([vəvɛ] oder [vːɛ], uf Frankoprovenzalisch [vəˈvaːɛ̆][3] und uf tüütsch Vivis isch e Stadt im Waadtland und de Hauptort vom Bezirk Riviera-Oberland. Hüt bruucht mer de tüütsch Name fascht nume no im Kanton Friburg für de Bach und de Bezirk Vivisbach.
Vevey Vivis | ||
---|---|---|
Basisdate | ||
Staat: | Schwiiz | |
Kanton: | Waadt (VD) | |
Bezirk: | Riviera-Pays-d’Enhaut | |
BFS-Nr.: | 5890 | |
Poschtleitzahl: | 1800 | |
UN/LOCODE: | CH ZKZ | |
Koordinate: | 554160 / 145490 | |
Höchi: | 383 m ü. M. | |
Flächi: | 2.39 km² | |
Iiwohner: | [1] | 19'738 (31. Dezämber 2022)|
Arbetslosequote: | 6,9 % (31. März 2013)[2] | |
Website: | www.vevey.ch | |
Vivis vo de Räbbäärgen uus | ||
Charte | ||
D Stadt isch am Nordostufer vom Gämfersee. Früener isch si en wichtige Handelsplatz gsi. Im 19. Jahrhundert isch de Tourismus und d Industrie cho. Bedes isch au hüt no wichtig. Vili Lüüt kännet Vevey, wil d Firma Nestlé da dihäi isch.
Geographii
ändereD Stadt isch uf em flache Schwämmchegel vom Vivisbach im Gämfersee pout. Im Norde isch de Mont Pèlerin und im Oschte fangt d Waadtländer Riviera aa. D Gmaiflechi umfasst 4,3 % landwirtschaftligi Flechi, 5,5 % Wald, 88,5 % Sidligsflechi un 1,7 % sunschtigi Flechi.[4]
Gschicht
ändereVevey isch zum erschte Mol um 280 uf de Peutinger-Dafele as Vibisco gnännt wore, spöter denn 998 as Uiueisi un 1220 as Viveys. Bis anne 1892 hän d Quartier L'Arabie, Plan-Dessous, Plan-Dessus, Sous-Crêt, Les Crosets un Le Faubourg-Saint-Antoine no zue dr Gmai Corsier-sur-Vevey ghert.
Iiwohner
ändereEntwicklig
ändereQuälle: Bundesamt für Statistik 2005[5]
Johr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
Iiwohner | 5201 | 6494 | 7540 | 7475 | 7925 | 11.781 | 13.664 | 12.768 |
Johr | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
Iiwohner | 13.036 | 12.598 | 14.264 | 16.269 | 17.957 | 16.139 | 15.968 | 16.202 |
Dr Uusländeraadail isch 2010 bi 43,1 % gläge.[4]
Sproch un Dialäkt
ändereBi dr Volkszellig 2000 hän vu dr 16.202 Yywohner 77,3 % Franzesisch as Hauptsproch aagee, 3,7 % Dytsch, 5,3 % Italienisch un 13,7 % anderi Sproche.[4]
Dr alt frankoprovenzalisch Patois isch wahrschyns aafangs 20. Jh. uusgstorbe. Ergebnis us dr Volkszellige vu 1990 un 2000, wu zum Dail Lyt Patois as Sproch aagchryzlet hän, gälte in dr Sprochwisseschaft as Artefakt un hän ihre Ursprung ender in statistische Fähler oder ass d Lyt unter „Patois“ ihr Regionalfranzesisch verstehn[6][7]
Religion
ändere28 % vo dr Yywooner sin evangelisch-reformiert, 41,2 % sin römisch-katholisch (Stand 2000).[4]
Wirtschaft
ändereHandel und Produktion
ändereFrüener isch Vevey en wichtige Umschlagsplatz a de Ruute vom Greyerzerland und vo Bärn uf Savoie gsi, wo mit em Schiff èber de See gfaare worde sind.
Im 19. Jahrhundert isch d Stadt tifig industrialisiert worde. 1814 isch di erschti Bank vom ganze Kanton da gründet worde, 1842 e Mettallboufabrik (hüt Bombardier) und 1852 e Tabakfabrik. Scho 1819 hät de François-Louis Cailler da di erschti Schoggifabrik vo de Schwiiz gründet und 1867 hät de Henri Nestlé s Milchpulver erfunde, won de Daniel Peter 1875 demit d Milchschoggi erfunde hät. D Firma Nestlé gits sit 1867. Si hät 1929 Cailler und spööter au Peter èbernaa. Hüt schaffed z Vevey öppe elftuusig Lüüt. 15% devo sind i de Industrie.
D Arbetslosigkait isch anne 2011 bi 7,3 % gläge.[4]
Tourismus
ändereWil d Stadt e milds Klima hät und psunders schöön am See liit, sind sit de erschte Helfti vom 19. Jaarhundert vil Turischte cho. S Hotel Trois Couronnes isch 1842 poue worde, 1867 und 1868 sind s Grand Hôtel und s Hotel du Lac dezue cho. Scho 1861 isch d Simplonbaan poue worde. Dänn hät mer de Schiffstäg verbesseret. Ab 1900 hät mer i de Region dänn e ganzi Räie Bäänli uf d Bärge rundume poue: uf de Mont Pèlerin, uf Blonay, Les Pléiades und uf Chebrexes. Vo 1888 bis 1957 häts au es doppelstöckigs Tram uf Montreux, Chillon und Villeneuve gee. Uf däre Linie faared hüt Trollibüs.
Politik
ändereBi dr Nationalrootswahle 2011 het s des Ergebnis gee:[4] BDP 0,9 %, CVP 5,0 %, FDP 11,4 %, GLP 5,2 %, GP 15,8 %, SP 31,3 %, SVP 17,7 %, Sunschtigi 2,4 %.
Dr Gmeinspresidänt vu Vevey isch dr Yvan Luccarini (Stand 2024).
Sehenswürdigkeite
ändere-
S Schloss Aile vom See us
-
S Schloss Aile am Grosse Platz
-
D Chile Sankt Martin
-
D Grenette am Grosse Platz
-
De Hauptsitz vo de Nestlé S.A.
-
D Talstation vo de Standseilbahn uf de Mont Pèlerin
-
D Altstadt
Städtepartnerschafte
ändereLüüt
ändere- Claude Nicollier (* 1944), Pilot un Astronaut
Literatur
ändere- Claude-Alain Paratte, Elisabeth Salvi: Vevey (Gemeinde). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Weblink
ändere Vivis in der Topographia Helvetiae, Rhaetiae et Valesiae (Matthäus Merian) im dütschsprochige Wikisource
Fuessnoote
ändere- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
- ↑ Demandeurs d'emploi, chômeurs et taux de chômage par commune: mars 2013 (PDF, 90 kB; MS Excel). Abgerufen am 20. April 2013.
- ↑ Florence Cattin/Andres Kristol, Vevey VD (La Veveyse) in: Dictionnaire toponymique des communes suisses – Lexikon der schweizerischen Gemeindenamen – Dizionario toponomastico dei comuni svizzeri (DTS|LSG), Centre de dialectologie, Université de Neuchâtel, Verlag Huber, Frauenfeld/Stuttgart/Wien 2005, ISBN 3-7193-1308-5 und Éditions Payot, Lausanne 2005, ISBN 2-601-03336-3, p. 921.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Mai 2012
- ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
- ↑ Andres Kristol: Que reste-t-il des dialectes gallo-romans de Suisse romande?. In: Jean-Michel Eloy (Hg.).: Evaluer la vitalité. Variétés d’oïl et autres langues. Université de Picardie / Centre d’Etudes Picardes, Amiens 1998, S. 101–114
- ↑ Pierre Knecht: Die französischsprachige Schweiz. In: Hans Bickel, Robert Schläpfer (Hg.): Die viersprachige Schweiz. Sauerländer, Aarau/Frankfurt/Salzburg 2000, S. 139–176