Port-Valais
Port-Valais isch e Gmeind im Kanton Wallis i dr Schwiiz. Si ghört zum Bezirk Monthey im Unterwallis und isch französischsprochig.
| Port-Valais | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Wallis (VS) |
| Bezirk: | Monthey |
| BFS-Nr.: | 6154 |
| Poschtleitzahl: | 1897 |
| Koordinate: | 556309 / 135963 |
| Höchi: | 390 m ü. M. |
| Flächi: | 14.3 km² |
| Iiwohner: | 4397 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.port-valais.ch |
 d Schiffländi z Le Bouveret | |
| Charte | |
 | |
Geografii ändere
D Gmeind ligt am obere Ändi vom Gämfersee, dört, wo d Roone zunderscht im Wallis in See mündet. Zu dr Gmeind ghöre zwo Ortschafte: Le Bouveret, wo diräkt am See ligt, und Les Evouettes, vier Kilometer südlech vom See im Roonetaal. Am Ufer bi Le Bouveret hed s en Schiffländi.
Di beide Dörfer sind am Fuess vom Bärg Le Grammont, wo im Weschte vom Taal näbem Gämfersee stoot und 2172 Meter höch isch. Dr Bärg chunt im Joor 1306 in ere Urkunde mid em latynische Name grandis mons, was höche Bärg heisst, vor.
Oben a Les Evouettes isch uf halber Höchi am Bärghang d Alpsidlig Chalavornaire in ere Rodigsinsle im Wald. Vo dr Alpweid us gseet me wyt übere Gämfersee, und drum isch dä Ussichtspunkt i der Weschtschwiiz seer bekannt. A däre Stell, wo sech au Wanderwäg chrüze, hed s en Bärgwirdschaft.[2] No wyter oben isch d Alp La Dérotchie.
Bi der erste Roonekorrekzion vom Kanton Wallis, wo nach enere grosse Überschwmmig im Roonetal ane 1860 pschlosse worden und vo 1863 bis 1894 gangen isch, hed d Roone es neus Flussbett westlich vom alte Hauptlauf übercho, wo mid Dämm abgsicheret isch. Do derby isch au d Gmeindgränze vo Port-Valais apasst worde. D Gmeinde i der Ebeni und psunders s Dorf Les Evouettes sind aber no immer starch vo mögleche Hochwasser vo der Roone gfährdet. Drum söll i der dritte grosse Roonekorrekzion, wo ane 2016 agfange het, au d Mündig vom Fluss in Gämfersee bi Port-Valais veränderet wärde.[3] Zerscht tuet der Kanton jetz zum Schäde bi wytere Hochwasser z verhindere der alt Roonedamm bi Port-Valais mit Betonibaute versterche.
Gschicht ändere
Dr Blatz vo dr alte Sidlig Port-Valais ligt zwüsche de beide hütige Dörfer Les Evouettes und Le Bouveret uf emene chlyne Felsvorschprung über em Taalbode. Dört isch bi dr alte Pfarrchille im Middelalter dr Woonsitz vom Prior vo Port-Valais gsi. Dä hed d Rächt vom Chloschter Sankt Michael im Susatal im Piemont verwaltet, wo dr Bsitzer vo dr Pfarrei gsi isch.[4]
Vo 1651 bis 1659 hed der Handelsmaa Chaschper Stockalper vo Brig i der Rooneebeni vo Collombey über Vouvry und Port-Valais bis an Gämfersee e Schiffkanaal lo baue, zum für sin Handelsvercheer e bessere Wäg z ha als d Roone im wyte, sumpfige Gebiet vor em See. Der Kanaal isch aber über Collombey use nid fertig gmacht worde und het nume es baar Joor chönne brucht wärde. Dä schmal Grabe isch hüt no z gsee; er isch mid em Name Stockalper-Kanaal bekannt und sammlet s Wasser vo de Bärgbech uf der lingge Syte vom Roonetal.
Iwoner ändere
Quella: Bundesamt für Statistik 2005[5]
| Jaar | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Iwoner | 490 | 602 | 575 | 564 | 669 | 725 | 932 | 873 |
| Jaar | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Iwoner | 1122 | 1014 | 1098 | 1037 | 1363 | 1262 | 1832 | 2364 |
Dr Üsländeraateil ischt 2010 bi 24,5 % glägu.[6]
Religion ändere
60 % vannu Iwonru sint im Jaar 2000 remisch-katholischi gsii, 19,6 % evangelisch-reformierti.[6]
Politik ändere
Dr Ggmeindspresident va Port-Valais ischt dr Pierre Zoppelletto (Stant Oktober 2017).
Spraach und Tialäkt ändere
Bi dr Volchszellig 2000 heint vannu 2364 Iwonru 80,5 % Franzeesisch als Höiptspraach aagigää, 4,5 % Titsch, 1,4 % Talienisch und 13,6 % anneri Spraache.[6]
Dr tradizionäll Tialäkt va Port-Valais gcheert zum Frankoprovenzalisch.
Vercheer ändere
Dur d Gmeind goot d Ysebaanlinie vo St-Maurice und Monthey uf Evian z Frankriich und wyter uf Gämf. Die Baanstreki em Gämfersee no hed au dr Übername Tonkin-Linie.
Bi Evouettes isch die letschti Strossebrügg vor em Gämfersee über d Roone. D Stross füert uf Chessel und Noville, de beide Waadtländer Nochbergmeinde vo Port-Valais. Vo Le Bouveret us gids über d Roone en Fuessgängerstäg, wo me is Naturschutzpiet Les Grangettes a der Alte Roone und am Grand Canal chunt.
Sid em Joor 2016 laufe d Bauarbete am Dunnel für d Umfahrig vo Evouettes, wo en Deil isch vo der Walliser Kantonsstrooss H21Bo uf St-Gingolph. Die Strooss isch wichtig für d Verbindig vo der Autobaan A9 as südleche Ufer vom Gämfersee.
Freizytagebot ändere
Im Dorf Le Bouveret isch dr Freizytpark Swiss Vapeur Parc. I däm faare chlyni Dampflokine mid Züg, wo Turischte chönd mitfaare. Chli witer gege d Roonemündig füre isch de Aquaparc, en Vergnüegigspark wos e Badi und Wasserrutschene hät.
Weblink ändere
Commons: Port-Valais – Sammlig vo Multimediadateie- Website vo dr Gmeind Port-Valais
- Patrick Maye: Port-Valais In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Literatur ändere
- Gabriel Bender: Où est passée la Camargue valaisanne?. In: La mémoire dans la vie. Sion 2001, Syte 87–103.
- Arnold de Kalbermatten: La correction du Rhône en amont du lac Léman. Bärn 1964.
Fuessnoote ändere
- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
- ↑ Website vo dr Alp Chalavornaire
- ↑ D Gäget vo der dritte Walliser Roonekorrekzion am Gämfersee
- ↑ Jean-Emile Tamini, Séraphin Pannatier: Essai d'histoire de Port-Valais. St-Maurice 1931, Syte 16–20.
- ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Mai 2012
