Riinech BL

Reinach
	Wappe vo Reinach
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Basel-Landschaft (BL)
Bezirk:	Arlesheim
BFS-Nr.:	2773
Poschtleitzahl:	4153
UN/LOCODE:	CH RCH
Koordinate:	611484 / 260348Koordinate: 47° 29′ 38″ N, 7° 35′ 28″ O; CH1903: 611484 / 260348
Höchi:	303 m ü. M.
Flächi:	7.00 km²
Iiwohner:	19'667 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.reinach-bl.ch
Charte
	Charte vo Reinach

S BL im Lemma isch s offiziell Chürzel vom Kanton Basel-Landschaft und wird bruucht, zum Verwächslige mit Yträäg vom Name Reinach vermyde, wo öppis anders meined.

Riinech (BL) (hochdütsch Reinach) (in Basel bekannt als Ryynach) isch e bolitischi Gmeind im Bezirk Arlese vom Kanton Basel-Landschaft in der Schwiiz.

Dialäkt: Baseldütsch

Noch Allschwil isch s die zweitgröschdi Gmeind vom Baselbiet und lit auf 303 m ü.M.

Lag

Riinech lit am Südfuess vom Bruederholz im Birsdaal und het e churzi Gränzverbindig mit der Stadt Basel. Dr Fluss Birs mit siim dichte Auewald und der Riinacher Heide bildet d Ostgränze vo der Gmeind. Die Heide isch e Vogelbaradiis und mä findet do vili botanischi Sälteheite.

D Nochbergmeinde vo Riinech si Arlese, Münchestei, Boppmige, Oberwil, Therwil, Aesch, d Schdadt Basel und Dornach im Kanton Solodurn. D Flechi vom Gmeindigebiet bedrait 700 Hektare, drvo si 29 % Landwirtschaftsflechi, 17 % Wald, 53 % Siidlige und 1 % unbroduktivi Flechi.

Wabbe

S Gmeinswabbe vo Riinech zeigt in der lingge Helfti e rote Baselstab (Bischofsstab) uf eme silbrige Grund, in der rächte Helfti drei goldigi Chuugele uf blauem Grund. Die drei Chugele si d Attribut vom Chillepatron St. Nigglaus. Mit de Farbe Silber und Blau bedont s gspaltnige Schild, ass d Gmeind zum bischöflige Amt Birsegg ghöört; der roti Stab (ohni Krabbe) erinneret zuesätzlig ans Bistum Basel.

Gschicht

Die ältischde archeologische Fund (Greber und Werkzüg) gönge in die mittleri Schdeiziit zrugg. Im Ortsbebiet het me in de Johr 2002 bis 2005 Fund vo öbbe 7.000 bis 800 v. Chr. gmacht, d Bronzeziit (1800 - 800 v. Chr.) isch ä chli weniger verdräte, aber Keramike, e Schärbeteppig vom Muusacker, Greber und Schmuckstück bewiise, ass Riinech au in dere Ziit besiidlet gsi isch. Au us der Latèneziit (800 - 100 v. Chr.) het mä Greber funde und us der Römerziit (vo 100 v. Chr. aa) Brandgreber, Münze, Dischgschirr, Glasgfäss und no vil meh. E stark stilisierti und verwittereti Grabstele us Sundgauer Molasse gmacht us dr Hallstattziit isch 1973 in der Hubackerstross gfunde worde.

Die ersti schriftligi Überliiferig, wo Riinech din as Rinacho erwähnt wird, stammt us der Regierigsziit vom Ludwig Garewart, wo 1164-1176 Bischof vo Basel gsi isch. Im Johr 1194 isch vermerkt worde, ass Riinech zum Chloschder Beiwiil ghört.

Bim grosse Basler Ärdbebe im Johr 1356 isch e Grossdeil vom Dorf zerschdört worde. 1373 het s Bistum Basel in Schulde gsteckt und Riinech isch an d Herre Hannemaa und Ulrich vo Ramstei verpfändet worde.

S Ärdbebechrüz z Riinech

Am 22. März 1499 hai Schwobe und d Eidgenosse währed em Schwobechrieg am Bruederholz näbe Riinech e Gfächt usgfochte, wo d Schwobe verlore hai. Wo 1501 Basel der Eidgenosseschaft biidräte isch, isch Riinech e Deil vom Bistum Basel bliibe. D Riinacher hai bis 1511 uf Pfäffige in d Chille müesse goh und hai erst denn ihri eigeni Pfarrei mit Dorfchille übercho. Vo 1525 aa isch Riinech reformiert gsi, isch aber 1595, under em Basler Bischof Christoph Blarer vo Wartesee, wider zum alte Glaube zrugg.

Riinech isch es wirtschaftligs Zäntrum worde, Sitz vo der Amtsschaffnerei und het s Frucht- und Salzmagazin vo beide Vogteie Birseck und Pfäffige gha.

Wäge der Französische Revolution isch 1792 der Bischof vo Basel gflüchdet, und s Birsegg isch vo französische Druppe bsetzt worde. Under dr französische Herrschaft isch Riinech denn für churzi Ziit Kantonshauptort vom Département du Mont Terrible worde. Im Johr 1800 isch d Zahl vo de Départements reduziert worde, und s Dorf isch denn vo der Hauptschdadt Colmar us regiert worde. Erschd mit em Wiener Kongräss vo 1815, wo s Birsegg em Kanton Basel und der Schwiizerische Eidgenosseschaft zuegsproche het, isch sii Schiggsal änger mit däm vo der Schwiiz verchnüpft gsi.

Währed der Basler Kantonsdeilig, der Uusenandersetzig zwüsche der Schdadt und der Landschaft, si d Riinacher schdadtdreu bliibe, si aber 1833, mit em übrige Birsegg, doch Deil vom neue Kanton Basel-Landschaft worde.

Riinech het am Afang vom 20. Johrhundert e chli meh as 1200 Iiwohner gha und isch immer no e reins Buuredorf gsi. Der gross Räbbärg, wo hüte faschd vollständig überbaut isch, het zum Ortsbild ghört.

No bis in d 1930er Johr isch s hütige zentrale Schuelgländ vo der Gemeinde mit em Bachmatte-, em Lochacker- und em Weiermattschuelhuus none wiiti offeni Landschaft gsi. Es isch - wie d Näme vo de Schuelhüüser adüüte - sumpfig und deilwiis sogar mit Schilf bewachse gsi, so dass sich au Störch dört guet gfüehlt hai.

1907 het sich d Riinacher Bevölkerig afo entwiggle. In däm Johr isch in dr Gmeind, wo nit an dr domolige Jurabahn gläge gsi isch, e Station vo dr Dramlinie Basel-Aesch eröffnet worde, und s Dorf isch an d Rhiischdadt agschlosse gsi. De Iiwohner vo Riinech hai sich jetzt uf dr einte Siite die grosse Vordeil vo der Schdadt mit ihre vilfältige Erwärbsmöglichkeite und em riiche kulturelle Agebot abote, uf dr andere Siite hai die ländligi Wohnrueh und die grosse Baulandresärve immer meh Lüt ins Birsegger Dorf glockt. Mit der Motorisierig het sich der Wandel vom Buuredorf zur Pändler- und Agglomerationsortschaft no meh beschleunigt, so het 1950 s Dorf 3'475 Iiwohner gha und in de neggschde drei Johrzähnte het sech d Bevölkerg bis uf über 18'000 verfümffacht.

Bevölkerig

34 % vo der Bevölkerig si römisch-katholisch, 30 % reformiert. Dr Usländerateil isch 17.1 %.

Wirtschaft

Riinech ghört zum Wirtschaftsruum Nordweschdschwiiz und zur Agglomeration Basel. Wäge däm hai sech in de letzte Johr vili bekannti Firme in der Schdadt niiderglo. Bsundrigs die beide grosszügige Industriizone Käge und Schönmatt biete Ruum drfür. E Vordeil isch au der Aaschluss an d Daalstrooss H18 (Autistrooss), wo Riinech mit Basel, em Räscht vo der Schwiiz, Italie, Dütschland und Frankriich verbindet.

Im Abstand vo vier Johr füehre d Riinacher Gwärb-, Industrii- und Dienstleistigsbedriib d AGIR (Ausstellung des Gewerbes und der Industrie Reinach) dure. Die KMU-Mäss isch 1980 vom Willi Baader (em domolige Bresidänt vom Gwärb- und Industriiverein Reinach) und em Willy Goettin initiiert worde. 1982 isch si mit 70 Firme zum erschte Mol abghalte worde. 2002 si 130 Unternähme verdräte gsi. Die letzti AGIR het 2007 stattgfunde.

Politik

Gmeinsbresidänt isch dr Urs Hintermann. Partnerstadt vo Riinech isch Ostfildern (Dütschland).

Verkehr

Riichnech im Dreiländeregge

Öffentliche Verkehr

Riinach isch mit em öffentlige Noochverkehr guet erschlosse. So goot d BLT-Dramlinie 11 kweer dur d Schdadt und stellt eso e Verbindig mit Aesch sicher, und über Münchestei mit em SBB Bahnhof Basel.

In dr Ost-Westlige Richtig goot d Buslinie 64 dur d Schdadt und verbindet se mit em Bahnhof Dornach-Arlese an der S-Bahnlinie 3 und mit Therwil/Biel-Bänke.

S Gwärbgebiet Käge wird sit em 11. Dezember 2006 mit der Buslinie 62 erschlosse. Die Linie verkehrt ab Dornach Bahnhof zum südlige Rand vom Gwärbgebiet und witer bis Riinech Dorf.

Strosse

Mit der Hoochleistigsstrooss H18 (früehner J18) isch Riinech an s schwiizerische Nationalstroossenetz A2 agschlosse und het mit de beide Aschlüss Riinach Nord und Riinach Süd e diräkti Verbindig.

Sehenswürdigkeite

Denkmol vom Gfächt am Bruederholz vo 1499

S Bruederholzdänkmol vo 1959 zur Erinnerig an s Gfächt am Bruederholz im Schwobechrieg vo 1499
S Wegchrüz am Dorfusgang gegen Aesch, wo vom Niklaus Kury (1737-1803) gmacht worden isch
S Heimetmuseum in der Chillegass 9
Dr Uussichtspunggt Räbbärg mit ere Panoramadafele
Die Evangelisch-Reformierti Chille vom Archidekt Ernst Gisel