Salgesch

Salgesch
	Wappe vo Salgesch
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Wallis (VS)
Bezirk:	Leigg
BFS-Nr.:	6113
Poschtleitzahl:	3970
Koordinate:	610504 / 128742Koordinate: 46° 18′ 36″ N, 7° 34′ 30″ O; CH1903: 610504 / 128742
Höchi:	581 m ü. M.
Flächi:	11.4 km²
Iiwohner:	1659 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.salgesch.ch
	Salgesch mid em Pfynwaald Salgesch mid em Pfynwaald
Charte
	Charte vo Salgesch

Salgesch (uf französisch: Salquenen) isch e Munizipalgmeind im Bezirk Leigg im Kantoon Wallis i dr Schwiiz. D Gmeind hed öppe 1500 Iiwooner.

Sproochgeografii

Salgesch ligt a dr Sproochgränze zwüschem Oberwallis, wo me en alemannische Tialäkt, s Walliserdütsch redt, und em Underwallis, wo d Lüüt französisch tüe rede. D Gmeindgränze vo Salgesch gäge Weschte, zu de Nochbrgmeinde Siders, Miège und Crans-Montana, goot em Bärgbach Raschpille noo, wo vo dr Alp Tièche uf em Biet vo Crans-Montana oben abe chunnt und zwüsche Salgesch und Siders i Rottu flüsst. D Raschpille isch grad wäge dere Sproochgränze wiitume bekannt. Si hed son en Art e symboolischi Bedütig für die Trennlinie, psunders fürs Underwallis, wo me mängisch Outre-Raspille (das heist uf Dütsch ännet dr Raschpill) seit, wen me vom Oberwallis redt.

Derwyl isch i dr Raschpille sälber nume e churze Däil vo dere Gränze. Gäge Norde goot die sproochgeografischi Linie wiiter über d Alpweide vo Faare und über d Felsbärge weschtlech vo Leiggerbaad.

Und südlich vo Salgesch, uf dr lingge Siite vom Rottu, fallt d Sproochgränze zum Französische fasch ganz mit dr Gmeindgränze gäge Siders zmitz im Pfynwaald zäme, und denn goot si gäge Süüde wiiter, höch dr Pfynbärg z duruff ufe Gorwetschgrat, wo Salgesch a d Gmeind Eifischtaal achunt. Und nochär isch d Sproochgränze no wyter im Süde uf däm länge Bärgchamm zwüschem dütschsproochige Biet im Turtmanntal, im Nikolaitaal und bi Zermatt und de französischsproochige Nochbertääler im Weschte.

Geografii

Salgesch isch zäntume umgää vo wiite Räbgebiete. S Dorf isch im Rottetaal vo obe n abe gluegt di erschti grossi Wygmeind im Taalbode.

Oben am Dorf ghört dr Bärghang mid em Flottuwald zu Salgsch, aber s Alpegebiet no witer obedra de nit; das ghört zu Faare.

Dr Rottu flüsst uf em Wääg vo Leigg noch Siders im ene breite natürleche Flussbett mid Chiisinsle und Siiteläuf, wo immer wider wächsle. Dr Pfynwaald i dr Bärgsturzlandschaft uf dr Süüdsite vom Fluss isch es schöns Natuurschutzbiet mid em ne bsunders grosse Föörewaald. Är gilt als eini vo de beschte Natuurlandschafte vo dr Schwiiz, und so isch er erstuunligerwiis e groossi Natuurinsle blibe im süsch überall intensiif usgnützte Taal.^[2]

Kwer dure Pfynwaald goot d Kantonsschtroos, und grad näbedra sid Joore d Grueb für d Autobaan, wo d Bouschtell scho lang still stoot. D Iisebaanlinie isch uf dr andere Taalsiite nöcher bim Dorf Salgesch zue, wo zwor sälber kei Baanhoof hed. Wo für d Baan dr nöi Dunnel bi Faare fertig gsi isch, hed dr Kantoon uf dr alte Baanlinie e Schnäällschtroos vo Siders uf Leigg bim Dorf Salgesch dure bout.

Gschicht

Salgesch ischt zum eerschtu Mal gnennt choo im Jaar 11. Jh. als Salconio (1225 Salquenum).

Im Pfynwaald gids bim grosse Mörderschtei Spuure vom ene chliine Hüsli, wo vor öppe sächsehalbtuusig Joor dört gstanden isch.^[3].

S Gmeindwappe zeigt es Chrüz wie das vo de Johanniter. Dä Ridderorde hed ane 1235 z Salgesch e Chomänd mid ere Herbärg iigrichtet. Do derzue hed au s Hoschpiiz uf em Simplupass ghört. Im 1655i hed dr Chaschper Stockalper di beede Hüüser de Johanniter abgchouft.

Iwoner

Quella: Bundesamt für Statistik 2005^[4]

Jaar	1850	1860	1870	1880	1888	1900	1910	1920
Iwoner	406	452	532	613	660	671	710	793
Jaar	1930	1941	1950	1960	1970	1980	1990	2000
Iwoner	902	1082	1166	1150	1170	1089	1175	1198