Weschtmitteldytschi Dialäkt

Dialäkt: Undermarkgreflerisch

Di weschtmitteldytsche Dialäkt bilde zämme mit dr ostmitteldytsche Dialäkt (Thüringisch-Obersächsischi Dialäktgruppe) di mitteldytsche Dialäkt. Si wäre vor allem am Mittel- un Niiderryy lang gschwätzt.

Verbreitig vu dr weschtmitteldytsche Dialäkt

Abgränzig un Unterdeilig

ändere

Im Mitteldytsche, wu im Biet zwische dr Benrather Linie (nerdligs maken gege sidligs machen) im Norde un dr Speyerer Linie im Side (nerdligs Appel gege sidligs Apfel) gschwätzt wird, isch di zwot Lutverschiebig in weniger starkem Umfang uusbregt wie im Oberdytsch. Dergege het s die Lutverschiebig im Niderdytsch un Niderländisch gar nit gee.

Di oschtmitteldytsche Dialäkt unterscheide sich vu dr weschtmitteldytsche dur d Verschiebig vu germ. p im Aalut (weschtmitteldt. ‚Pund’ – oschtmitteldt. ‚Fund’)

  • Niderdytsch: makenAppelPund
  • Mitteldytsch: machen - Appel
    • Weschtmitteldytsch: Pund
    • Oschtmitteldytsch: Fund
  • Oberdytsch: machen, Apfel, Pfund

S Weschtmitteldytsch wird unterdeilt in Mittelfränkisch (Ripuarisch un Moselfränkisch) un Ryyfränkisch (Pfälzisch un Hessisch),. Abgränzt wäre die bode Gruppe dur d Verschiebig vu germ t. in verschidene "Chleiwerter" (Sankt Goarer Linie): mittelfränkisch wat, dat, et, allet u. a. gege ryyfränkisch was, das, es, alles

Di sidfränkische (oder sidryyfränkisch) im Ruum Wysseburg un Charlsrue ghere nit zum Weschtmitteldytsch, wel in däne Apfel verschobe isch, dodermit ghere si zem Oberdytsch.

Dää unterschidlig Stand vu dr Lutverschiebig im Ruum vum Niderfränkisch iber di weschtmitteldytsche Dialäkt bis zum Südfränkisch mit ere ganze Zyylede vu Isoglosse, wu zmeischt vu Wescht no Oscht verlaufe, wird zämme in dr Sprochwisseschaft "Rheinischer Fächer" gnännt.

Dialäkt un Dialäktgruppe vum Westmitteldytsch

ändere

Im Norde vum weschtmitteldytsche Sprochruum git s Ibergäng zum Niderländische Sprachbiet un zum Niderdytsch. Im Side git s Ibergäng zum Sidfränkisch, zum Ostfränkisch, un zum Alemannisch.

Wortschatz

ändere

Dr Wortschatz vu dr weschtmitteldytsche Dialäkt isch bschribe im Rheinische Werterbuech (Dialekt vu dr ehmolige preußische Provinz Rheinland), im Pfälzische Werterbuech (pfälzischi Dialäkt), im Luxeburgische Werterbuech (luxemburgischi Dialäkt), im Werterbuech vu dr dytsch-lothringische Mundarte (lothringischi Dialäkt), im Hessen-Nassauischen Werterbuech (Dialäkt z Hesse-Nassau) un im Südhessische Werterbuech (rheinhessischi Dialäkt).

Literatur

ändere
  • Alexandra N. Lenz: Struktur und Dynamik des Substandards. Eine Studie zum Westmitteldeutschen (Wittlich/Eifel). Stuttgart 2003.
  • dtv-Atlas zur deutschen Sprache, 13. durchgesehene Auflage, München 2001
ändere