Ennetbirgischi Vogteie

Di ennetbirgische Vogteie oder wälsche Vogteie bzw. italiänische Vogteie si d Vogteie uf em Gebiet vom hütige Schwizer Kanton Tessin zur Zit vo dr Alte Eidgnosseschaft gsi. Wil si uf dr ‚andere‘ Site vom Gotthard lige, heisse si au «d Machtberiich über de Bärge».

Vier Vogteie, Valle di Maggia, Locarno, Lugano und Mendrisio, si e gmäini Herrschaft vo zwölf vo de drizää alten Ort (ohni Appezäll) gsii.

Drei vo de Vogteie, Bellinzona, Blenio und Riviera si gmäinsams Äigedum vo Uri, Schwyz und Nidwalde gsi, wäred d Vogtei Leventina ganz Uri ghöört het.

D Vogteie si zwüsche 1403 und 1512 zur schwizerische Äidgnosseschaft cho. Nochdäm 1798 die Helvetischi Republik usgrüeft worden isch, hai si d Kantöön Bellinzona und Lugano bildet und si 1803 zum Kanton Tessin zämmegschlosse worde.

S Eschedaal, Luino und d Daalschafte Cuvio und Val Travaglia häi nume e Zit lang dr Äidgnosseschaft ghöört. Im politische Duurenander in de Joor 1512 bis 1516 hai die Daalschafte hüfig d Händ gwäggslet. So het Frankriich 1515 s Eschedaal, Mendrisio und Balerna wider de Äidgnosse abgnoo. Wil die Daalschafte im Ewige Friide vo 1516 nit speziell erwähnt worde sii, isch s strittig bliibe, öb si dr Äidgenosseschaft oder Mailand wurde ghööre. 1521 isch denn Brissago und 1526 si Mendrisio und Balerna ändgültig an d Äidgenosseschaft gfalle. Für Mendrisio und Balerna het dr Kaiser Karl V. Luino, Cuvio und Travagia überchoo.

Dütschi Näme und Wappe vo de Vogteie (bis 1798)

Bellenz (Bellinzona)
Bollenz (Blenio)
Lauis (Lugano)
Livinen (Leventina)
Luggarus (Locarno)
Maiental (Vallemaggia)
Mendris (Mendrisio)
Reffier (Riviera)

Lueg au: Alte Eidgenossenschaft

Literatur

Lucienne Hubler: Ennetbirgische Vogteien. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Paolo Ostinelli: Tessin (Kanton) > 2.4. Das Tessin unter eidgenössischer Herrschaft. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Ennetbergische_Vogteien“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.