Giubiasco (lombardisch Giübiasch, dytsch veraltet Siebenäsch, rätoromanisch Giubiastg/?) isch e Dorf in dr politische Gmai Bellinzona im Kanton Tessin in dr Schwyz.

Giubiasco
S Wappe vo Giubiasco
S Wappe vo Giubiasco
Basisdatä
Staat: Schwiiz
Kanton: Tessin (TI)
Bezirk: Bellinzonaw
Kreis: Bellinzona
Gmeind Bellinzona
PLZ 6512
Koordinate: 721532 / 115098Koordinate: 46° 10′ 35″ N, 9° 0′ 45″ O; CH1903: 721532 / 115098
Höchi: 242 m ü. M.
Flächi: 6,2 km²
Iiwohner: 8627 (31. Dezämber 2015)[1]
Website www.giubiasco.ch
Luftbild vu Giubiasco
Luftbild vu Giubiasco

Luftbild vu Giubiasco

Charte
Charte vo Giubiasco
Charte vo Giubiasco
w

Geografi ändere

Giubiasco lyt in dr Magadinoebeni zwische Sant’Antonino un dr Stadt Bellinzona. Dr Piazza Grande (dr Groß Blatz) lyt uf ere Hechi vu 237 m ü. M., dr hegscht Punkt isch dr Sasso Terriccio mit 590 m, dr diefscht Mondetta mit 208 m. Zue dr Gmai hend d Fraktione Lôro, Motti, Palasio, Pedevilla un Sasso Piatto ghert. Nochbergmaine sin Bellinzona, Camorino, Gudo, Monte Carasso, Pianezzo, Sant’Antonino un Sementina gsi.

Gschicht ändere

Giubiasco isch zum erschte Mol gnännt wore anne 1186 as apud Cibiascum, 1195 Zibiassco.

D Gmai Giubiasco het uf dr 2. April 2017 mit elf anderne Gmaine zu Bellinzona fusioniert un dodrmit in Chrais Bellinzona gwechslet. Si het friejer zum Chrais (circolo) Giubiasco ghert, wo weg seller Fusion ufglest wore isch. Giubiasco isch dozmol Hauptort un Sitz vum Chraisamt gsi.

Verwaltig ändere

Dr letscht Burgermaischter (Sindaco) vu Giubiasco isch dr Andrea Bersani gsi.

Bevelkerigsentwicklig ändere

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[2]

Johr 1850 1860 1870 1880 1888 1900 1910 1920
Yywohner 1417 1503 1539 1587 1570 1722 2395 2585
Johr 1930 1941 1950 1960 1970 1980 1990 2000
Yywohner 2607 2932 3311 4281 5796 6585 6982 7418

Dialekt ändere

Dr lombardisch Dialäkt vu Giubiasco ghert zum Ticinese.

Böuwärch ändere

  • Chilche S. Maria Assunta (13. Jh., zum erschte Mol gnännt 1387, im 15. bis 17. Jh. e baar Mol umböue un vergreßeret)

Literatur ändere

  • Johann Rudolf Rahn: Giubiasco. In: I monumenti artistici del medio evo nel Cantone Ticino. Tipo-Litografia di Carlo Salvioni, Bellinzona 1894, S. 113–115.
  • Celestino Trezzini: Giubiasco. In: Historisch-Biographisches Lexikon der Schweiz, Band 3, Giovanoli – Grasset., Attinger, Neuenburg 1921, S. 533, 534.
  • Virgilio Gilardoni: Giubiasco In: Inventario delle cose d’arte e di antichità. Edizioni dello Stato. Bellinzona 1955, S. 181–182.
  • Virgilio Gilardoni: Il Romanico. Catalogo dei monumenti nella Repubblica e Cantone del Ticino. La Vesconta, Casagrande S.A., Bellinzona 1967, S. 244, 254, 360–362, 423.
  • Giuseppe Chiesi, Fernando Zappa: Terre della Carvina. Storia e tradizioni dell’Alto Vedeggio. Armando Dadò, Locarno 1991.
  • Simona Martinoli und andere: Guida d’arte della Svizzera italiana. Edizioni Casagrande, Bellinzona 2007, S. 44–47.
  • Sinonetta Baggio-Simona, Graziano Tarilli: Giubiasco. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Weblink ändere

  Commons: Giubiasco – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnote ändere

  1. Bilanz der ständigen Wohnbevölkerung nach Bezirken und Gemeinden uf bfs.admin.ch (Bundesamt för Statistik)
  2. Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch)