Landvogteischloss Bade
S «Landvogteischloss Bade» isch e Burg in de Schtadt Bade im Kanton Aargau.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Baden_Landvogteischloss_und_historisches_Museum_2014-08-24_01.jpg/220px-Baden_Landvogteischloss_und_historisches_Museum_2014-08-24_01.jpg)
Es stoot diräkt an de Limet und an de ängschte Schtell vo de Badener Klus am rächte Ufer. dört het’s im Fluss wäge de Felse e chline Lauffe.
Im 12. Johrhundert isch an de Limet s «Niderhus», e chlini Burg, entstande und im 1265i wird es erschtmols «Niederi Feschte» gnennt. Zerscht hei Vasalle vo de Länzburger drin gläbt. Wo d Badner Linie vo de Länzburger im 1173 im Mannesschtamm usgschtorben isch, isch d Burg an d Kyburger gfalle und nach dene ihrem Usschtärbe im 1264 hei d Habsburger zerscht d Verwaltig vom Huus übernoh, ab 1273 isch es ganz in ihrem Bsitz gsi.
Wo Bade im 1360 sini Schtadtmuure und Befeschtigungsaalage erwiteret het, isch s «Niderhus» mit iibezoge worde und het als Brüggechopf de Übergang über d Limet mit dr Holzbrugg und de churzi Durchgang bis zum Schartefäls am Fuess vo de Lägere gsicheret. D Stadt het so di ganzi Klus zwüsche de Burg Schtei und em Schartefäls abgriglet und chönne kontroliire.
Wo d Eidgnosse im 1415 d Grafschaft Bade eroberet hei, isch s «Niderhus» schwär beschädigt worde, me het s de aber wider gflickt. Sider het de äiggnössisch Landvogt sin Sitz im «Niderhus» gha. Will d Burg mit dr Zyt baufällig worde-n-isch, hets im 1484 Plän gäh, s «Niderhus» abzrisse und de Schtei wider ufzbaue. Us Koschtegründ het me sich aber vo 1486 bis 1490 s «Niderhus» zum «Landvogteischloss» usbauet.
Zwüsche 1690 und 1962 hei d Badener d Befeschtigungsaalage witer usbauet, was de Zürcher gar nöd passt het. Nach de Niderlag vo de katholische Kantön im Zweite Villmärgerchrieg, wo numme no Zürcher, Bärner oder Glarner hei dürfe Landvögt z Bade si, sind Teil vo de Befeschtigungsaalage wider abgrisse worde.
Wo im März 1798 d Franzose in d Schwiiz iimarschiirt sind und di Helvetisch Republik usgruefe worde-n-isch, het d Burg iiri Funktion verlore. Im Zwöite Koalizionschrieg isch d Burg a dr Frontlinie gsii, wo dr Limet no gangen isch.
Im 1804 isch dr Turm in de Bsitz vom Kanton cho, wone im 1807 an d Stadt Bade verchauft het. Bade het s Giböid zerscht als Schulhuus bruucht und spöter als Gfängnis. D Versüech, dr Turm z vergante, sind gschiteret, und so het me ne halt zwüsche 1909 und 1912 renoviert, und de isch s Historische Museum Bade drii cho.
Zum historische Museum ghört au de modern Aabau, wo wäge sinere Form i dr Umgangssprooch «Meloneschnitz» heisst. bim Museum isch hüt au s Stadtarchiv Bade.
Literatur
ändere- Peter Hoegger: Die Kunstdenkmäler des Kantons Aargau. Hrsg.: Gsellschaft für Schwiizerischi Kunschtgschicht. Band VI, Bezirk Baden I. Birkhäuser Verlag, Basel 1976, ISBN 3-7643-0782-X, S. 59–71.
Weblink
ändere