Modena

Modena
	Modena (Italien) Modena
Staat:	Italie
Region:	Emilia-Romagna
Provinz:	Modena (MO)
Lokale Name:	Mòdna
Koordinate:	44° 39′ N, 10° 56′ OKoordinate: 44° 38′ 46″ N, 10° 55′ 33″ O
Hechi:	34 m s.l.m.
Flechi:	182 km²
Yywohner:	184.971 (31. Dez. 2022)
Bevelkerigsdichti:	1016 Yyw./km²
Poschtleitzahl:	41100
Vorwahl:	059
ISTAT-Nummer:	036023
Demonym:	modenesi oder geminiani
Schutzpatron:	San Geminiano (Geminianus) (31. Januar)
Website:	Modena

Dä Artikel behandled di italienisch Stadt Modena, anderi Bedütige findt me under Modena (Begriffsklärig)

Modena [ˈmɔːdena] (dytsch veralted Muden, latiin. Mutina, im modenesische Dialäkt Mòdna) isch en italieneschi Universitätsstadt mit 184.971 Iiwohner (Stand 31. Dezember 2022). Si isch d Hoptstadt vo de gliichnaamige Provinz und gilt as modärni Industriistadt mit eme historische Stadtchärn.

Geografii und Vecheer ändere

Modena, wo zu de Region Emilia-Romagna ghört, liit am südliche Rand vo de Po-Ebeni und am nördliche Fuess vom Apennin. Im Südweste vo de Stadt füert d Autobahn (A 1) verbii, wo Mailand mit Neapel vebindet. Im Nordweste zwigt en anderi Autobahn (A 22) vo däre Hoptlinie ab und füert öber Verona is Südtirol und witer öber de Brennerpass bis uf Innsbrugg. Im Norde vom historische Zentrum isch en Bahof vo de staatliche Isebahn, wos lokali und regionali Zugvebindige hät. D Schnällstrecki Mailand–Bologna, wo im Dezember 2008 eröffnet worde isch, macht im Norde en grosse Boge um Stadt.

Gschicht ändere

Modena hät sin Ursprung i de etruskische Sidlig Mutina. Si isch am Aafang vom 4. Johrhundert v. Chr. vo de keltische Boier eroberet worde und währed de Keltechrieg im Johr 222 v. Chr. in Bsitz vo de Römer cho. I de erschte Johr sind d Römer under Druck gsii; wäg Ufständ vo de iihaimische Boier und wäg em Iifall vom Hannibal z Norditalie. Ab 183 v. Chr. isch Mutina e römeschi Kolonii i de Provinz Gallia cisalpina worde.

Im 4. Johrhundert isch Mutina verfalle und erst gege Endi vom 9. Johrhundert wider ufbaut worde. Es isch Bischofsitz worde und zitewiis e freji Stadt gsii. Ab em Endi vom 13. Johrhundert isch si, me oder weniger, starch under em Iifluss vo de Adelsfamilie Este gstande.

Wertschaft ändere

Modena isch för di schnälle Ferraris bekannt, wo hüt im chli südlicher glägne Maranello produziert werded, aber s Museo Enzo Ferrari isch gad i de Nöchi vom Bahof vo Modena. E chli östlich vo Modena liit Sant’Agata Bolognese, döt isch d Firma Automobili Lamborghini dihai. Näb de Industrii spillt d Landwertschaft i de Umgebig vo Modena e wichtegi Rolle. Do dezue ghört, näb em Lambrusco, eme rubinrote, mängmol liecht schüümende Wii, sicher au de Aceto balsamico (Balsamessig), wo chli dickflüssiger isch as normale Essig, und e dunkelbruuni Farb und en süesssuure Gschmack hät.

Sehenswürdigkeite ändere

Im Zentrum vo de Altstadt isch d Piazza Grande mit em romanische Dom San Geminiano. Er isch e Kathedrale, um 1099 baut und em hailige Geminianus, em Schutzpatron vo de Stadt, gwait worde. Nordöstlich devo, vom Platz us gseh, hinder em Dom, stoht de 88 m höchi Gloggeturm Ghirlandina, di „chlii Girlande“. Er isch nöd diräkt an Dom aapaut und s aigentliche Wohrzaiche vo Modena. Me hät en am Aafang vom 12. Johrhundert im romanische Baustiil aagfange baue und im 14. Johrhundert mit em gotische Turmspitz fertig gmacht. Im 1997 isch das Architekturensemble vo de UNESCO zum Wältkulturerb erchlärt worde.

De Palazzo Comunale, s Stadthuus vo Modena, wo au a de Piazza Grande stoht, isch im 12. Johrhundert baut worde. S hütige Erschinigsbild häts aber erst im 16. Johrhundert überchoo. Ganz i de Nöchi isch au d Uni vo Modena, wo 1175 gründed worde isch und sit 1998 offiziell Università degli Studi di Modena e Reggio nell’Emilia ghaisst. Am Nordendi vo de Piazza Giuseppe Mazzini stoht e Synagoge us em Johre 1873. E paar Gasse witer nördlich isch de Palazzo Ducale, de Herzög vo Modena ihren ehmolige Palast, wo 1634 dur de Francesco I. d’Este in Uuftrag gee, aber erst i de Mitti vom 19. Johrhundert fertig worde isch. Hinder de lange und imposante Schaufassade isch hüt di tradizionsriichschti Offiziersschuel vo Italie, d Accademia Militare.

I de Galleria Estense und de Biblioteca Estense sind Kunstschätz vo de ehmolige Härrscher vo Modena underprocht. Do häts kolorierti Manuskript, Gmäld und au Skulpture.

D Casa Museo Luciano Pavarotti liit südlich, chli usserhalb vo de Stadt. Es widmed sich em Läbe und Schaffe vom (Tenor) und Operesänger Luciano Pavarotti (* 12. Oktober 1935 z Modena; † 6. September 2007 z Modena).