Monaco

Monaco (Langform Fürschtetum Monaco, französisch Principauté de Monaco, monegassisch Principatu de Múnegu) isch e Schtadstaat z Weschteuropa. S lit vo Frankriich umschlosse a dr Mittelmeerküste i dr Nächi vo dr italienische Gränze.

Principauté de Monaco (franzöösisch)
Fürschtetum Monaco
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}} {{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Wahlspruch: Deo Juvante (latiin. für „Mit Hilf vo Gott“)
Amtsspraach	Französisch
Hauptstadt	Monaco
Staatsoberhaupt	Fürst Albert II.
Regierigschef	Didier Guillaume
Flächi	2,026976 km²
Iiwohnerzahl	38.350 (2020)
Bevölkerigsdichti	18.944 Iiwohner pro km²
Bevölkerigs­entwicklig	▲ +1,6 % (2014–2015)
Bruttoinlandsprodukt	4,94 Mrd. Euro (2013)
Human Development Index	nicht berücksichtigt
Währig	Euro (EUR)
Unabhängigkeit	25. Februar 1489 (vo Franriich)
Nationalhimne	Hymne Monégasque
Nationalfiirtig	19. November
Zitzone	UTC+1 MEZ UTC+2 MESZ (Merz bis Oktober)
Kfz-Kennzeiche	MC
ISO 3166	MC, MCO, 492
Internet-TLD	.mc
Vorwahl	+377
1 Monaco isch e Stadtstaat. Monaco-Ville („Monaco-Stadt“) isch kai Stadt, nur de Stadtbezirk, wi de Palascht isch.
Lage vom Fürschtetum Monaco z Europa Lage vom Fürschtetum Monaco z Europa
Di nüün Stadtbezirk vo Monaco Di nüün Stadtbezirk vo Monaco
Karte Karte

Geografii

Laag und Flächi

Luftufnamm vo Monaco

S Fürschtetum lit a dr französische Mittelmeerküste, zwüsche dr französische Schtadt Nizza im Weschte und dr französisch-italienische Gränze im Oschte.

D Küschte vom Fürschtetum isch 4,1 km lang und di gmainsami Gränze mit Frankriich 4,4 km. I de letschte Johrzähnte het mer s Staatsgebiet dur Landufschüttig innere Bucht um 40 ha uf 197 ha vergrössert. Mit siner gringe Flächi isch Monaco nach dr Vatikanstadt dr zwöitchliinscht Staat vo dr Wält, het abr d höchschti Bevölkerigsdichti vo allne Staate.

Monaco ghört zu de Zwärgstaate z Europa.

Chlima

Z Monaco härrscht e Mittelmeerchlima mit milde nasse Winter und warme abr nid z heisse Sümmer. Di durschnittlichi Tämperatur vo de letschte 60 Johre lit öppe bi 16 °C und variiert vo 11 °C im Winter bis 26,5 °C im Summer. Di durschnittlichi jöhrlichi Sunneschiiduur betrait 2'583 Stunde und s rägnet nie meh als a 62 Dag im Johr.

Politik

Verfassig

Sit 1911 isch Monaco e konstituzionelli Monarchi, wo vom Fürst und sim vierchöpfige Kabinett gregiert wird. Es git sit 1962 no en Nazionalroot, wo us 24 vom Volk gwäälte Persone bestoot und as Parlamänt würkt.

Verwaltigsgliderig

Früener hät Monaco drei Gmeinde gha: Monaco, La Condamine und Monte Carlo. Hüt sinds zämegleit; es git ekein Underschiid zwüsche Staat und Schtadt me.

Gäld- und Stüürpolitik

Bis Endi 2001 hät Monaco de französisch Franke (Franc) als Wäärig gha. Sit em 1. Januar 2002 händs au de Euro mit aigne Münze.

Hüt woned vor allem di Riiche gärn z Monaco, wils im Fürschtetum ekai Iikomme- und Erbschaftstüüre git.

Bevölkerig

Iiwohner

Mit öppe 17'900 Iiwohner pro km² isch Monaco dr am dichteschti besidlti unabhängigi Schtaat uf dr Wält. Är ghört zu de sicherschte. Mer bezeichnet d Iiwohner vo Monaco ass Monegasse. D iiheimischi Bevölkerig bildet abr e Minderheit in irem Land. 47 % vo dr Iiwohner sin Franzose, während je 16 % Monegasse oder Italiener sin. D reschtliche 21 % verteile sich uf 125 verschideni Nationalitäte.

Schproch

D monegassischi Schproch isch e romanische Dialäkt, wo zum gallo-italische Ligurisch ghört (meh dadezue under Italienischi Schprooch). Me lehrt s Monegassisch e bitzeli a dr Schuel, und i dr Altstadt sind d Gasse zwosprochig agschribe. Alleinigi Amtsschproch isch aber Französisch. Im Fürschtetum wird denäbe au vil Italienisch und Änglisch gredt.

Religion

D römisch-katholischi Chile isch d offizielli Schtaatschile. D monegassisch Verfassig garantiert aber d Freiheit vo anderne Religione und Konfessione. 90 % vo de Monegasse sin Katholike, 6 % Protestante, danäbe git s orthodoxi und jüdischi Minderheite.

Gschicht

Der eerscht Grimaldi hät de Felse vo Manaco 1297 eroberet – sit do isch die Familie (wänn au sträng gnaa nu na über wyblichi Linie) z Monaco presänt. 1489 isch d Unabhängigkeit vo Frankrych und Savoie anerchänt worde.

hellblaau sind d Gebiet, wo sich 1848 vo Monaco abgspalte händ

Im Revoluzionsjaar 1848 händ sich d Gmeinde Menton und Roquebrune gäge de Fürscht und d Stadt gwehrt und sich vo Monaco abgspalte. Sit 1861 ghöred die Ort definitiv zu Frankrych, und d Flächi vom Fürschtetum isch nu na en Bruchteil vo de früenerige Flächi.

1853 isch z Monte Carlo s Spilcasino ufgange, und 1868 isch s Fürschtetum a d Ysebahn agschlosse worde. Sit doo gaats dem Ländli wirtschaftlich ganz guet.

Weblink

 Commons: Monaco – Sammlig vo Multimediadateie

• Offizielli Internetsite vo de Regierig vom Fürschtetum Monaco
• Länder- und Reiseinformazione vom Dütsche Usswärtige Amt
• Statistischi Landesdate uf lexas.net