1792

◄ | 17. Jahrhundert | 18. Jahrhundert | 19. Jahrhundert | ►
◄◄ | ◄ | 1788 | 1789 | 1790 | 1791 | 1792 | 1793 | 1794 | 1795 | 1796 | ► | ►►

1792
Ludwig XVI. Noch em Tuileriesturm wird dr franzöösisch Köönig Louis XVI. gfangegnoo.	Franz II. nach seiner Kaiserkrönung Dr Franz II. wird dr letscht Kaiser vom Häilige Römische Riich.
Kanonade von Valmy D Kanonade vo Valmy bringt im Erste Koalizionschrieg dr Umschwung zugunste vom revoluzionäre Frankriich.

1792 in andere Kaländer
Ab urbe condita	2545
Armenische Kaländer	1240–1241
Ethiopische Kaländer	1784–1785
Buddhistische Kaländer	2336
Chinesische Kaländer
– Ära	4488–4489 oder 4428–4429
– 60-Joor-Ziklus	Metall-Sau (辛亥, 48)– Wasser-Ratte (壬子, 49)
Hebräische Kaländer	5552–5553
Islamische Kaländer	1206–1207
Thai-Solar-Kaländer	2335

Was bassiert isch

Politik

Franzöösischi Revoluzioon und Koalizionschrieg

• 7. Februar: Östriich schliesst e Bündnis mit Pröisse gege Frankriich.

Die ersti Hiirichdig

• 20. Merz: Die franzöösischi Nazionalversammlig erlaubt ass d Giliotine cha iigsetzt wärde.
• 20. April: Koalitionschrieg - Die franzöösischi Nazionalversammlig erklärt de Monarchie Östriich, Pröisse und Sardinie-Piemont dr Chrieg.
• 25. April: Dr Dieb Nicolas Jacques Pelletier isch dr erste Mensch, wo mit dr Giliotine hiigrichdet wird.
• 14. Juni: Östriichisch-Russischs Verdäidigungsbündnis
• 25. Juli: s Manifest vom Herzog vo Braunschweig
• 30. Juli: E Batalion vo Freiwillige chunnt us Marseille uf Bariis und singt zum erste mol d Marseillaise, wo zur Hümne vo dr Revoluzioon wird.

Dr Tuileriesturm

• 10. August: D Sansculotte stürme d Tuilerie und näme dr Köönig Lois XVI. und si Familie gfange.
• 2. Septämber: Massaker in französische Gfängniss. Die sogenannte Septämbermord gönge bis zum 6. Septämber witer.
• 20. Septämber: Kanonade vo Valmy, die ersti Niiderlaag vo Östriich und Pröisse gege die franzöösischi Revoluzionsarmee
• 21. Septämber: Beschluss: D Monarchi wird abgschafft und Frankriich wird e Republik.
• 22. Septämber: Dr Nazionalkonwänt vo Frankriich beschliesst d Iifüerig vom ene nöije Kaländer.
• 22. Septämber: Franzöösischi Revoluzionsdrubbe erobere Savoye, wo zu Sardinie-Piemont ghöört.
• 25. Septämber: S franzöösische Köönigdum wird offiziell abgschafft.

• 2. Oktober: D Jakobiner bilde dr Sicherhäitsusschuss.
• 21. Oktober: D Festig Mainz kapituliert vor de Franzoose.
• 23. Oktober: D Franzoose eroobere Frankfurt am Main.

Versammlig vom Mainzer Jakobinerklub

• 23. Oktober: Z Mainz wird e dütsche Jakobinerklub gründet.
• 6. Novämber: In dr Schlacht vo Jemappes schlöön die revoluzionääre Franzoose die ööstriichische Drubbe. Die ööstriichische Niiderland falle an Frankriich.
• 17. Dezämber - Im Fürstbistum Basel wird die Raurakischi Republik errichdet.

Häiligs Röömischs Riich

• 1. Merz: Dr Franz II. chunnt uf e Droon.
• 5. Juli: Dr Habsburger Franz II. wird zum römisch-dütsche König gweelt.
• 14. Juli: Dr Franz II. wird z Frankfurt am Main zum letschte Kaiser vom Häilige Röömische Riich vo Dütscher Nazion gweelt, wo denn 1806 ufglööst wird.

Russland, Pole, Osmanischs Riich

• 9. Januar: Dr Friide vo Jassy macht em säggste russische Türkechrieg en Ändi. Russland git alli Gebiet zrugg usser dr nördlige Küste vom Schwarze Meer.

Dr Russisch-Polnisch Chrieg

• 27. April: D Konföderazion vo Targowica füert zum Russisch-Polnische Chrieg

Skandinavie

Dr Gustav IV. Adolf

• 16./17. Merz: Dr Köönig Gustav III. wird ermordet.
• 29. Merz: Dr Gustav IV. Adolf wird Köönig vo Schwede.
• Z Dänemark wird dr Sklavehandel verbote.

Portugal und sini Kolonie

• 10. Februar: D Köönigin Maria I. wird waansinnig und wird entmündigt, iire Soon Johann VI. übernimmt für sä d Regäntschaft.
• 21. April: Dr Joaquim José da Silva Xavier, Tiradentes gnennt, wo Brasilie het welle in d Unabhängikäit füere, wird hiigrichdet.

Veräinigti Staate vo Amerika

• 20. Februar: E staatligi Bost wird iigfüert
• 1. Juni: Kentucky wird dr 15. Bundesstaat vo de USA.

• Novämber/5. Dezämber: Dr George Washington wird wider zum Bresidänt gweelt.
• South Carolina verbietet für zwei Joor d Iifuer vo afrikanische Sklave us Angst vor eme Sklaveufstand.
• Sklavegsetz in Kentucky.

Historischi Aasichte und Charte

• 
  Veräinigti Staate 1792
• 
  Waalmannestimme bro Staat
• 
  S Fürstbistum Basel im 18. Jh. (grüen die Raurakischi Republik vo 1792 aa)

Wirtschaft

S Buttonwood Agreement wird underschriibe

• 2. April: D Amerikaner füere dr United States Dollar as offiziells Zaaligsmiddel ii und gründe d United States Mint.
• 17. Mai: D New York Stock Exchange wird gründet.

Wüsseschaft und Technik

• 24. Merz: Dr Alessandro Volta foot mit sine Experimänt aa und entdeckt d Berüerigselektrizideet
• Frankriich: Javellewasser wird fabrikmäässig broduziert.

Kultur

Ditelsite vo dr Erstusgoob vo Rights of Woman

• A vindication of the rights of woman (Ein Plädoyer für die Rechte der Frau) vo dr Mary Wollstonecraft chunnt uuse.
• 29. Januar: Z Berlin wird d Gsellschaft vo de Fründ gründet.
• 7. Februar: Il matrimonio segreto (Die heimliche Ehe), e komischi Opere vom Domenico Cimarosa wird z Wien mit riisigem Erfolg urufgfüert.
• 1. April: Dr Änglischi Garde z Münche isch offe für s Publikum.

Isidore Pils: Rouget de Lisle singt die Marseillaise

• 26. April: Dr Claude Joseph Rouget de Lisle verfasst d Hümne Chant de guerre pour l’armée du Rhin, wo spööter as Marseillaise bekannt wird.
• 16. Mai: Z Venedig wird s Teatro La Fenice eröffnet.
• 19. Mai: D Komödie Les Deux Sous-lieutenants ou Le Concert interrompu vom Henri Montan Berton wird an dr Opéra-Comique z Bariis urufgfüert.
• 4. Novämber: Am Teatro San Carlo z Neapel wird d Opere Elfrida vom Giovanni Pacini urufgfüert

• Dr Kunstveräin Nürnbärg wird gründet.

Katastrophe

• 21. Mai: Dr Usbruch vom Vulkan Unzen uf dr Shimabara-Halbinsle z Japan löst e Tsunami us. D Stadt Shimabara wird zerstört und 15'000 Lüt chömme um.

Uf d Wält choo

• 29. Februar: Gioachino Rossini, en italiänische Komponist († 1868)
• 07. Merz: John Herschel, e britische Astronom († 1871)
• 08. April: Markgraf Wilhelm vo Bade, e badische Brinz († 1859)
• 19. Juni: Gustav Schwab, e dütsche Pfarrer, Schriftsteller und Herusgääber († 1850)
• 04. August: Percy Bysshe Shelley, e britische Schriftsteller († 1822)
• 26. Dezämber: Charles Babbage, e britische Erfinder und Mathematiker († 1871)

Gstorbe

• 23. Februar: Joshua Reynolds, e britische Mooler (* 1723)
• 01. März: Leopold II., Kaiser vom Häilige Römische Riich (* 1747)
• 23. Dezämber: Johann Ulrich Büchel, Schwyzer Böumaischter (* 1753)

Weblingg

 Commons: 1792 – Sammlig vo Multimediadateie

• Digitalisierte Zeitungen des Jahres 1792 im Zeitungsinformationssystem (ZEFYS) der Staatsbibliothek zu Berlin