Ayas (frankoprov. Ayas / Ayah, töitschu un titsch Ajats) isch e Gmai in dr autonome Provinz Augschtdal z Italie.

Ayas (Aostatal)
Wappe
Ayas (Aostatal) (Italien)
Ayas (Aostatal) (Italien)
Ayas (Aostatal)
Ayas (Aostatal)

Lag vu dr Gmai Ayas im Augschtdal

Lag vu dr Gmai Ayas im Augschtdal
Lag vu dr Gmai Ayas im Augschtdal
Staat: Italie
Region: Aostatal
Koordinate: 45° 49′ N, 7° 41′ OKoordinate: 45° 49′ 0″ N, 7° 41′ 0″ O
Hechi: 1.698 m s.l.m.
Yywohner: 1359 (31. Dez. 2022)[1]
ISTAT-Nummer: 007007

Ayas ghert zue dr Gmainschaft Unité de communes Evançon.

Geografi

ändere

Ayas lyt im Val d’Ayas, eme Sytedal vum Augschtdal.

Zue dr Gmai ghere d Wyyler Antagnod, Champoluc, Cunéaz, Frachey, Lignod, Periasc, Pilaz, Saint-Jacques. Nochbergmaine sin Brusson, Chamois, Châtillon, Gressoney-La-Trinité, Gressoney-Saint-Jean, La Magdeleine, Saint-Vincent, Valtournenche un Zermatt (CH-VS)

Gschicht

ändere

Dr Grinder vum Huus Savoye, dr Humbert I mit dr wysse Händ, het anne 1025 s Augschtdal as Leeche griegt. Mid Uusnahme vun e baar Johr (1691, 1704–1706, 1798–1814 zue Frankrych) het s Augschtdal derno zem Huus Savoye gheert bis anne 1946, d. h. bis dr letscht italienisch Chenig Umberto II. abdankt ghaa het. Wu s italienisch Chenigrych anne 1861 grindet woren isch, isch s Augschtdal zue dr Provinz Turin chuu. Anne 1927 isch s derno ne aigestädnigi Provinz wore. Im Faschismus under em Benito Mussolini isch di franzesisch Sproch verbote wore un s het e starki Italienisierigsbolitik gee. Vu 1939 bis 1945 het Ayas dr italienisiert Name Aias drait. Noch em Zweede Wältchrieg het s Augschtdal anne 1948 e autonome Sonderstatus griegt.

Bevelkerig

ändere
Johr 1861 1871 1881 1901 1911 1921 1931
Yywohner 1704 1619 1753 1683 1664 1534 1392
Johr 1936 1951 1961 1971 1981 1991 2001
Yywohner 1291 1153 1139 1177 1230 1266 1268

Politik

ändere

Dr Burgermaischter vu Ayas isch dr Giorgio Munari.

Sproch und Dialäkt

ändere

Dr frankoprovenzalisch Dialäkt vu Ayas ghert zum Valdostanisch (Valdôtèn).

Anne 2001 het d Fondation Émile Chanoux in Zämmenarbet mit em Centre d'Études Linguistiques pour l'Europe un dr Università degli Studi di Trento di soziolinguistisch Situation vu allne Gmaine im Augschtdal untersuecht. Doderzue isch im Septämber un Oktober 2002 e Froogebooge verschickt woore. Vu Ayas sin 104 Froogebeege wider retuurchuu[2].

Froog 0301: Was isch Ihri Muetersprooch?
Italienisch Patois Italienisch un Patois Piemontesisch kai Andwoord Total
47 (45,2 %) 51 (49 %) 1 (1 %) 1 (1 %) 4 (3,9 %) 104
Froog 1403a: Wie guet verstehn si Frankoprovenzalisch (Patois)?
guet mittelguet e weng gar nit kai Andwoord Total
93 (89,4 %) 6 (5,8 %) 2 (1,9 %) 3 (2,9 %) 0 (0 %) 104
Froog 1403b: Wie guet chenne si Frankoprovenzalisch (Patois) schwätze?
guet mittelguet e weng gar nit kai Andwoord Total
84 (80,8 %) 13 (12,5 %) 1 (1 %) 5 (4,8 %) 1 (1 %) 104
ändere
  Commons: Ayas (Italy) – Sammlig vo Multimediadateie

Fueßnote

ändere
  1. Demographic Balance and resident population by sex on 31st december 2022. Italian National Institute of Statistics, abgruefen am 14. Mai 2023.
  2. Fondation Émile Chanoux: ‘‘Sondage linguistique’’. Archiviert vom Original am 5. Juli 2017; abgruefen am 15. November 2012.