Wikipedia:Houptsyte (Elsassisch)

Buschur un wìllkumma uf dr àlemànnischa Wikipedia!
D frei Enzyklopedi, wo àlla känna mìtmàche.

Àrtikel fìnde

Àrtikel noh Kàtegorie:
Àlle Kàtegorie • Brüüchtum • Ernährung • Geogràfi • Gschicht • Gsellschàft • Kunscht • Literàtür • Müsik • Nàtur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verkehr • Wìrtschàft • Wìsseschàft

Themeportal: Regionàle Àrtikel Àlemànne Àlemànnisch Bade Bàde-Wirttebärg Basel Elsàss Friburg Liachtastei Schwiiz Schwoba Vorarlberg
Geogràfi Gschìcht Gsellschàft Kunscht Lìteràtür Müsik Nàtür Politik Religion Sport Sproch Technik Wìsseschàft

Sunschtigs: Àrtikelindex vu A bis Z • Bsunders güeta Àrtìkel • Lasige Àrtikel • Àrtìkel noh Dialekt • Audioufnàhme vu Àrtikel • Ufnàhme vu Dialektwerter • A Fàbel ìn verschìdne Dialekt ìwersetza • Àlemànnische Ortsnamme • Àlemànnische Diernamme • Àlemànnische Pflànzenamme

D Àlemànnischa Wikipedia

D àlemànnischa Wikipedia ìsch a Enzyklopedi ìn da Dialekta vum àlemànnischa Sprochrüüm, àlso vu dr ditscha Schwiz, vum Elsàss, vu Lìechtestei, vu Owerbàda, vum Schwowalànd un vu Vorarlberg.

D Enzyklopedi wàchst durch d frèiwìlliga Hìlf vu àlla, wo ebbis ìn ìhrem Dialekt wann bitràga. Àlla Itràga känna vu alla Bsuacher gschrìwa un gändert wara. Àlla sìn harzlig iglàda mìtz'màcha. Brìnga Èier Wìssa ii un halfa a so mìt, s Àlemànnischa z pflega, ufz'warta un z'erhàlta. D erschta Schrìtt sìn gànz eifàch!

Wer mìr vu dr Àlemànnischa Wikipedia sìn un wàs mìr wann, fìndsch ìn unserm Profil.

D Ìnhàlt vu dr Wikipedia därf frèi kopiart un verbreitet wara.

Bis jetz gìt's bi dr àlemànnischa Wikipedia 30.633 Àrtìkel.

Àrtìkel vu dr Wucha: Dinkelberg

De Dinkelberg (hüt meischtens "Dinggelberg" usgsproche; früener "Dinkchelberg", IPA: [ˈd̥ɪŋkxəlbɛrg̊]) isch e Gebirgszug im Südweste vo Dütschland. Er wird im Süde durch s Tal vom Hochrhy, im Norde und Weste durch s Wysedal, im Oste durch s Wehradal begränzt. Er ligt zwüsche de größere Ortschafte Lörrach, Schopfe, Wehr und Badisch-Rhyfälde. De höchst Punkt isch di Hochi Flum (dt. Hohe Flum) südlig vo Schopfe uff 535 Meter über NHN.

Vor 150 Millione Johr isch de Dinkelberg e Teil vom Bode vom Jura-Meer gsi, gnauer gsait vom Tethysmeer, em Urozean. Dört dinne hät s Läbe ge, under andrem Ammonite, Fischsaurier, exotischi Fische und Muschle. In de Riff hän näbe de Koralle au Schwämm, Seelilie, Austre und Seeigel glebt. S Meer hät dörtmols in etwa d Vorussetzige vo de hüttige Südsee gha. De Berg isch entstande, wyl sich d Erdkrusteplatte gfaltet hän. Bewys dodefür sin Fossiliefünd.

De Name "Dinkelberg" hät s scho im Mittelalter ge. De erscht Bewys isch e Urkunde vo 1452. 1467 hät de Herzog Sigmund noch de Verpfändig vo de Herrschaft Rhyfälde an d Stadt Basel zur Huldigung vom Dinkelberg uffgfordert (Zitat: "ouch demn im Rynthale mitsampt dem Dinckelberg"). D Nennig "Dinkelberg" im Zämmehang mit Gmeinde in de dörtmolige Markgrafeschaft Basel fehle aber. Drum nimmt mer a, dass sich d Bezeichnig ursprünglich uff s vorderöstrychische Kerngebiet beschränkt hät (Ruum Eichsle - Adelhuse - Meisele - Nordschwobe) und bis zum Änd vom 18. Johrhundert die lokali Bedütig gha hät. Nochdem fast s ganze Berggländ um 1805 badisch worre isch, hät sich de Name "Dinkelberg" über de Gältigsberych vo devor useentwickelt.

(…dr gànz Àrtìkel lasa)

Friahjera Àrtìkel vu dr Wucha:

Hàsch gwìsst ...

... dass ma für d Arbata vo da Rhiregulirig a uagene Isabahn mit baut hot?
... dàss sitter 2017 ìn dräi Kìndergàrta vun ABCM-Zweisprachigkeit numma-n-Elsassisch un Hoochdiitsch grädd wìrd?
... dass europäischi Kartografè un Seefahrer bis is 19. Johrhundert nò drum gschtrittè hèn, ob Sachalin è Inslè sig?
... dass d Jella Lepman ibrzeigt gwea ischt, dass mr guade Kender- ond Jugendbiacher braucht zom d Kender zo Weltoffaheit ond Toleranz z erziaga?
... ass d Schwaarzwälder Guckucksuur in dr hitige Foorm us dr Uurmacherschuel Furtwange stammt?
... dass dr Luzi Jenny ubr schiini Umwält im Bündner Bärgdorf und di ganz Spannwiiti vo ünschna menschlicha Nööt und Fräuda uf Tschappiinertütsch gschriba het?

Àlemànnischa Nochrìchte:

9. Septämber 2024:
D’Stìmme : les trois finalistes en lice pour la 5e édition (OLCA)
7. Septämber 2024:
Kennst du dich gut mit Schweizerdeutschen Wörtern aus? Beweis es! (20min)
6. Septämber 2024:
Zehn Bürgerinnen und Bürger mit der Heimatmedaille ausgezeichnet (MWK Baden-Württemberg)
Trägerinnen und Träger der Heimatmedaille Baden-Württemberg (MWK Baden-Württemberg)
Auch Männer werden sexistisch beschimpft (SRF)
Baschi ist die Schweizer Version eines Rockstars und feiert sein Jubiläum (St. Galler Tagblatt)
Balinger erhält Heimatmedaille Baden-Württemberg (Schwarzwälder Bote)
5. Septämber 2024:
Mundartmagazin: Kreative Redensarten (SRF)
4. Septämber 2024:
Baden-Württemberg: Hat Dialekt eine Zukunft? Mundart-Experte sieht schwarz (Schwäbische Zeitung)
Rudi Hämmerles schwäbischer Lieblingssatz ist herrlich unverbindlich (Schwäbische Zeitung)
29. Augschte 2024:
«Züritüütsch» - Was ist das eigentlich? (SRF)
«Gumsle» statt «B*tch»: Mami löst Debatte um Jugendsprache aus (20min)

Meh Nochrìchte uf Dialäkt-Neuigkeite

17. Septämber

1575: Dr Schwyzer Reformator Heinrich Bullinger stirbt.
1885: Dr Schwyzer Bolitiker un Bundesrot Josef Escher (Bild) chunnt uf d Wält.
1945: D Albert-Ludwigs-Universitet Friburg nimmt mit dr Katholisch-Theologische Fakultet wider dr Lehrbedrib uf.
1945: Im Hörfunk vu dr Schwyzerische Rundspruchgsellschaft wird s erscht Mol d Informationssändig Echo der Zeit uusgstrahlt.