Portal:Elsass

Portal Elsass

Willkumme uf em Elsass-Portal in de àlemànnisch Wikipedia

S Elsàss ésch e Region ém Oschte vun Frànkrich - un de Weschtsite vum (mittlere un sedliche) Owerrhin-Tal - àlso s Ländel zwésche Rhin un Vogese. Mét m mittlere un sedliche Bade zàmme bildt s àlso de oweri Owerrhin-Region zwésche Basel un Karlsrüeh, Schwàrzwald un Vogese. S Elsàss ésch bis End 2015 de kleinscht vun de Regione vun Frànkrich gsin (Région Alsace) mét numme zwéi Départements un e Flächi vun 8.280 km². De zwéi Departements sin de Bas-Rhin (Unterelsàss) - Departementszahl 67, Prefektür Strosburi - un de Haut-Rhin (Owwerelsass) - 68, Prefektür Còlmer. Ziter 2016 sin se in de nei Àdminischtràtivregion Grand Est vrschmolze.

Consültiere öi d Artikel zem Thema in d Kategorie Elsass odr d Artikel uf Elsassisch gruppiert.

Bearbeite

Gschicht

Nooch em Zàmmebruch vun dr reemisch Herrschàft àb circa 400 n.Chr. ésch s Elsass zeerscht e Deil vum àlemànnisch Herzogtum gsin, wu 496 under fränkischi Herrschàft kumme isch. Noch dr Deilung vum Frankerich isch s Elsàss zerscht àn s Middelrich Lotharinge gànge, im 10. Johrhundert no àn s Ostfränkisch Rich, wo sich zum Ditsche Rich (Heilich Reemisch Rich) entwicklet het. Im 17. Johrhundert isch deno s Elsàss in mehrere Etappe under franzeeschi Herrschàft kumme. S Elsàss isch 1871 nooch em Kriej zwische de Ditsche und de Franzose àn s nei grendet Ditsch Rich àngschlosse wore un nooch em 1. Waltkriej widder franzeesch worre. Im Zweite Waltkriej isch s Elsàss vun de Nazis "de facto" annektiert un im Gai "Südwest" àn Bàde ànglideret gsin.

Àllgmein: Gschicht vum Elsàss
Persone: Triboker • Arbogast von Strassburg • St. Pirmin • Martin Bucer • Alfred Dreyfus • Albert Schweitzer
Burge, Kleschter und Schlesser: Abtei Oelenberg • Ràppschwiirer Schweschtere
Ereignis: Schlàcht vun Argentoratum • Ansa (Meteorit) • Hirsebreifahrt • Dreyfus-Affäre • Zàwere-Affäre • Colmarer Kreis • Komplott-Brozäss
Herrschàfte: Grofschàft Pfírt
Sunschtigs: KZ Natzweiler-Struthof‎ - Badisch-Elsässische Bürgerinitiativen - Elsass-Lothringen - Làndtàg vu Elsàss-Lothrìnga

Bearbeite

Bsunders glungeni Artkel

Bsunders glungeni Artikel:

Dr Jean-Jacques Waltz (* 23. Fewer 1873 z Colmar; † 10. Juni 1951) ìsch e elsassischer Gràfiker, Zeichner un Heimetforscher gsin. Bekannt wore ìsch er àls Hànsi.
Dr Joseph Rossé (* 26. Aügüscht 1892 z Alt-Menschtral), † 24. Oktower 1951 z Eysses) ìsch e strittbàre Kàtholik, e regionàlischtische Politiker, e Depütiärte vun dr frànzeesche Nàtionàlversàmmlung, e Journalischt un e Éditör gsìn.
Dr Nathan Katz (*24. Dezamber 1892 z Wàldighofe; † 12. Janner 1981 z Milhüüse) ìsch e jidischstammige frànzesche Dichter üs em Sundgaü gsìn. Si àlemànnisch Dìchtung ìsch stàrik vum Hebel un vum Hermann Burte ààgregt wore. 1978 nannt dr Victor Hell dr Katz dr orginallscht elsassisch Lyriker sitter em Mìttelàlter.
Mit Français régional (Regionalfranzösisch) meint mer d Regiolekt vo der frànzeesche Sprooch, wo sich vo der Standardsprooch durch de Wortschatz, d Phonologi, un d Grammatik unterscheide un vum Substrat vo de traditionele Sprooche un Dialäkt vo Frankrich beinflusst sin.

Bearbeite

Verwaltung

D Region Elsàss, wie vum Prefekt vrwàlt un em Conseil Régional d’Alsace métgstalte wurd, bsteht üs zwei Departement, em Bas-Rhin (Unterelsàss) und em Haut-Rhin (Owerelsàss). D Departement sin jewils wider in Arrondissements und die in Kanton ingedeilt, wie üs mehrere Gmeine bstehn. D Gmeine hàn e bàar vun ihre Ufgàwe àn Gmeinsverbänd àbgan.

Departements: Bas-Rhin • Haut-Rhin
Arrondissements: Àltkirech • Colmar • Gawiller • Hàwenau • Molse • Milhüüse • Ràppschwihr • Zàwere • Stroosburi-Lànd • Stroosburi-Stàdt • Schlettstàdt-Eerstain • Dànn • Waisseburch
Kanton: Kànton ìm Owerelsàss • Kànton ìm Unterelsàss
Gmeine: Ìwer 50000 Inwohner: Colmer • Milhüse • Stroßburi Zwìsche 20000 und 50000 Inwohner: Hawenau • Ìllkìrich-Gràfestàde • Schílige Zwìsche 10000 und 20000 Inwohner: Bísche • Bíschwiller • Erstain • Ewernahn • Gawiller • Heene • Ìllzig • Kíngersche • Língelse • Oschwàld • Riedse • Ríxe • Saint-Louis • Sanne • Schlettstàdt • Wittelse • Wittene • Zàwere Zwìsche:5000 und 10000 Inwohner: Àltkírich • Anze • Banfald • Bàrr • Bröömt • Brunscht • Drösem • Eckelse • Ewerhüsbàrje • Fajersche • Gaispítze • Hìnige • d Wànzenöi • Lütterbàch • Màrkìrisch • Molse • Mundelse • Mützig • Pfàscht • Risshoffe • Sàise • Süffelwirsche • Sulz • Dànn • Vangene • Wàssle • Wìnzne • Waisseburch

Wirtschàft

Dollfus-Mieg et Compagnie • Kàlimina ìm Elsàss • Kronenbourg • Flughàfe Bàsel-Mìlhüüse

Sport

FC Mulhouse • Tour Alsace • Thomas Voeckler

Bearbeite

Kültür

S Elsass ésch tràditionell bis uff e pààr Derfer àn de Weschtgranze ditschsprochi gsin. Én Frànkrich un mét de Grenzverschiewunge sin d Lit meh un meh zweisprochi wore. De Elsasser heisse ihri Regionalsprooch Elsasserditsch (Alsacien) oder Elsassisch. De Regionalsprooch bsteht üss m lokale Dialekt - ém greescht Deil vum Elsass redd mr alemànnische, ém Norde sidfränkische un ém Krumme Elsass saarfränkische Mundàrte. Offiziell Amts- - un zmeischt öi Schuelsprooch - ésch àwwer numme Frànzeesch. So geht de Zweisprochikeit hit meh un meh zreck. D Kültür vum Elsass ésch gliichwohl vun dere bsundere Làg prägt.

Literàtür: Gottfried von Straßburg • Johann Fischart • Georg Büchner • Ernst Stadler • Adrien Finck • Nathan Katz • Raymond Matzen • Auguste Lustig • René Schickele • Claude Vigée • André Weckmann • Émile Storck • Elsassischa Dìchterwaj
Sproch: Elsässischer Sprochatlas • Werterbüech vun dr elsassische Mundàrte • Paul Adolf • Orthal • OLCA • E Friehjohr fer unseri Sproch • René Schickele-Gesellschaft • Yves Bisch • Elsassische Ortsnamme • Zweisprochiga Stroßatàfla ìm Elsàss • Elsassischa Vornama • Elsässer Französisch • Français régional • Franzeescha Werter im Elsàssische • Franc-comtois • Welche (Langue d'oïl)
Müsik: Leo Justinus Kauffmann • Victor Ernst Nessler • Émile Waldteufel • Roger Siffer • Pierre Specker Band' • Dr Hàns ìm Schnokeloch • Das Elsàss unser Ländel • 's elsässisch Fàhnenlied • Summerlied
Kunscht: Hans Arp • Hans Baldung • Frédéric Auguste Bartholdi • Jean-Jacques Waltz • Henri Loux • Tomi Ungerer
Film: William Wyler
Press: L'Alsace - Le Pays • Land un Sproch • Rot un Wiss • D’Heimet • Elsässer Kurier • Alsatia-Verlag
Kulinarischs: Flàmmeküeche • Kugelhopf • Menschterkas • Elsass Cola
Müsee un Theater: Elsassischs Volkstheater • Écomusée d’Alsace
Bìldung: Universität Strosburi
Wìsseschàft: Paul Appell • Georges Friedel • Charles Friedel‎
Religion: ‎Union Protestantischer Kirchen von Elsass und Lothringen‎

Bearbeite

Geographii

S Elsàss geht - àbgsahne vum Krumme Elsàss - vun dr Vogese bìs zem Rhin. Ìn dr Region hàt s e mild und drucke Klimà. Drucke ìsch s, wel s Elsàss waje dr Vogese uf dr Rajeschàttesitte leit. Mìld ìsch s, wel durich d Burgundìsch Pforte wàrme Mìttelmeerluft ìn s Gebiet vum Owerrhin vordrìnge kànn.