Alemannische Wikipedia

Schwyzerdütsch

Grüezi, grüessech und willkomme uf der alemannische Wikipedia! Di frei Enzyklopedi, wo alli chöi mitschaffe.

Artikel finde

Artikel nooch Kategorie:
Alli Kategorie • Bruuchtum • Ernährig • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verchehr • Wirtschaft • Wüsseschaft

Themeportal: Regionali Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Württebärg Basel Elsass Friburg Liechtestei Schwabe Schwiiz
Chunscht Geografi Gschicht Gsellschaft Literatur Musik Natur Politik Religion Sport Sproch Tächnik Wüsseschaft

Suschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsunders glungne Artikle • Läsige Artikle • Artikel nooch Dialäkt • Audiouffnahme vo Artikel • Ufname vu Dialäktwörter • E Fabel in verschidni Dialäkt übersetze • Alemannischi Ortsnämme • Alemannischi Tiernämme • Alemannischi Pflanzenämme

Di Alemannischi Wikipedia

Di alemannischi Wikipedia isch en Enzyklopedi i de Dialekt vom alemannische Sprachruum, also vo der Dütschschwyz, vom Elsass, vo Liechtestei, vo Oberbade, vom Schwabeland und vo Vorarlberg.

Die Enzyklopedi wachst dür di freiwilligi Hilf vo allne, wo öppis in irer Mundard wöi bytrage. Yträg chöi vo allne Bsuecher gschribe und gänderet werde. Alli si härzlich yglade mitzmache. Bringet eues Wüsse y und helfet eso mit, ds Alemannische z pflege, ufzwerte und z erhalte. Di erschte Schritt si ganz eifach!

Wer mir vo der Alemanische Wikipedia si und was mir wei, findsch i üsem Profil.

D Inhält vor Wikipedia dörfe frei kopiert und verbreitet werde.

Bis jetz häts bi der alemannische Wikipedia 27.472 Artikle.

Artikel vor Wuche: Landgrõfschaft Chlèggau

D Landgrõfschaft Chlèggau odder Landgrõfschaft Chläggi isch èn spòtmittelalterlichè un früèneuzitlichè Hèrrschaftsberych mit èrè territorialè Uusdèènung am Hochrhy zwǜschè Schaffuusè un Dǜèngè, wo sich übber d Johrhunderte gändèrèt hèt . Dè Chlèggau lòt sich nõch dè Quällèlaag ab 1315 als Landgrõfschaft datyrè. Si eksischtyrt wèg dè Mediatisierung nǜmmi, well dörtdèwègè s Gebièt 1806 a s Großherzogtum Baden gangè isch. D Landgrõfschaft Stüèlingè, wo im Wuètèdal nordöschtlich vo Dǜèngè lyt, isch vo 1112 bis 1250 Bschtanddeil vo dè Grõfschaft Chlèggau gsi.

Èrschtmòls schriftlich uffzeichnèt isch dè Nammè i dè Formle Actum in pago Chlegouve im zwoote Johr vo dè Regyrig vum Ludwig, wo zuè dè Zit vum Pabscht Sergius II. 844 gläbbt hèt, aalässlich von èm Güèterduusch zwǜschè nèm Rinloz un èm Kloschter Rhynau. D Benennung i dè Divisio Regnorum vo 806, èm »Teschtament« vum Karl dè Große, wo sich dè Trudpert Neugart druff bezieèt, bschtimmt d Ängi zwǜschè Neuhuusè un Beringè als Gränzè zwǜschè m Chletgowe un Hegowe un dõdemit als Gränzè vo dè Machtberych zwǜschè sinè Söön Karlmaa un Pippin. Dè Ägidius Tschudi dauft vo dè Latobriger als Urbevölkerig, vo dèm leitet sich au dè Nammé ab. Johann Jakob Rüeger bschtätigt sèll, meint abber uffgrund vo dè Fruchtbarkeit vu sellrè Gegènd sèbbèrè »Lättègau« sägè z dürfè. Au vodrèttè (u. a. durch dè Jäger Georg) wörd diè Aasicht, dè Aargau wörd vo dè Aarè un asè dè Chlèttgau vo dè Glatt abgleitet, also eigéntlich »Glattgau«. Dè Franz Josef Mone leitet dè Nammè vo Chleigh, im keltischè Wort für Höger ab, also »Högergau«. Dè Rüèger erwäänt au d Aasicht vum Josias Simmler, wo diè aalt Grõfschaft Altèburg im gallischè »Latobrigi« un dõdemit im dütsche »Altobrogo« dinnè sièt, wa hüe abber als nit richtig aagluègèt wörd. (…der ganz Artikel lese)

Früeneri Artikle vor Wuche:

Hesch gwisst ...

dr Karl Imfeld

... dass dr Karl Imfeld zwäi Jaarzäänt an siim Läbeswärch, em Obwaldner Mundart-Werterbuäch gschafft het, bis äs z erschtmaal im Jaar 2000 uisächo isch?
... dass mer bis anne 1999 2149 Aarte vu Faarnpflanze un Soomepflanze fir s Biet vu Baade-Wiirtebäärg het chenne noowyyse?
... dass s trompe-l’œil e 112 Meter langi Farbfeldmalerei a der Katastrophebucht isch?
... dass durch en Wisig vam Napoleon en Strass va Brig uber de Simplonpass agleit choo isch?
... dass d Schauspileri Doro Müggler e baar Johr lang in dr Bäärg bi Gsteig e Tipilaager fir Chinder un Juugedligi organisiert un glaitet het?
... dass d Pro Lyrica – Schwiizerische Lyrische Gsellschaft für d Vermittlig vom Wäärch vo de Lyriker us dr Schwiiz luege wott?

Alemannischi Nachrichte:

27. Novämber 2020:
Mundart ist Heimat (Badische Zeitung)
26. Novämber 2020:
Daniela Dill: Dur Zue Ständ (SRF Schnabelweid)
23. Novämber 2020:
Der Sprachatlas von Baden-Württemberg ist eine Fundgrube für Dialektbegeisterte (Badische Zeitung)

Meh Nachrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

27. Novämber

1848: In dr Hauptstadtfrog vu dr Schwyz ainige sich di aidgnessische Ret uf d Abschaffig vum Rotationsprinzip vu dr Vorort. Zur Wahl fir d Schwyzer Bundesstadt stelle sich am nechschte Dag d Stedt Bärn, Lozärn un Züri.
1874: Dr Schwyzer Bolitker un Bundesrot Johannes Baumann (Bild) chunnt uf d Wält.
1944: D Innestadt vu Friburg wird dur dr Terror, e Bumbenaagriff im Ramme vu dr Operation Tigerfish, fascht vollständig zerstert. S Friburger Minschter blybt wie dur e Wunder uuversehrt.
1990: Dr Kanton Appezäll Innerrhode fiert as letsche Schwyzer Kanton s Frauestimmrächt yy - dur e Bschluss vum Bundesgricht un gege dr Wille vu dr Stimmburger.
2011: Bi dr erschte landeswyte Volksabstimmig z Bade-Wirttebärg het sich e großi Mehrhait gege ne Uusstiig vum Land us em Bahnbrojäkt Stuttgart 21 uusgsproche.