Katalanischi Sproch

Katalanisch (català)
Verbreitig:	Spanie (z Katalonie, Valencia, uff de Balearische Insle, in de Franja de Ponent und im Carxe), Andorra, Idalie (z Alghero uff Sardinien), Frankrych (z Nordkatalonie)
Sprecher:	7,7 Millione (passiv: 10,4 Millione)
Linguistischi Klassifikation:	Indogermanischi Sproche Italischi Sproche Romanischi Sproche Katalanisch
Unterteilige:	Ost- und Westkatalanisch
Offizieller Status
Amtssprooch vo:	Katalonie, Valencia, Balearischi Insle, Andorra
Anerkannti Minderheitesprooch vo:	Südfrankrych, Idalie
Sproochchürzel
ISO 639-1	ca
ISO 639-2	cat
ISO 639-3	cat
SIL	cat

Katalanisch (català) isch e italischi Sproch, also eini vo de romanische Sproche und de indogermanische Sproche.

Verbreitig

Katalanisch isch Amtssproch vo Andorra und usserdem näbe Spanisch au die vo e paar Regione vo Spanie. Wältwit chönne 10,4 Millione Lüt Katalanisch; die sin gröschtedeils an de Ostküste vo Spanie und z Katalonie un uf den Insle Mallorca, Menorca, Ibiza un Formentera. Usserdem git s z Südfrankrych und Idalie (Sardinie) katalanischi Minderheite. Alli die Länder bezeichnet mer au als Països Catalans (=Katalanischi Länder).

Dialäkt

Mer deilt in zwei Dialäktgruppe y:

• Ostkatalanisch: D Regione Oschtkatalonie (Zentralkatalanisch, català central), Südfrankrych (Roussillonesisch, rossillonès), Baleare (Balearisch, balear) und Alguer (Algueresisch, alguerès).
• Westkatalanisch: S Land Valencia (Valenzianisch, valencià) un Weschtkatalonie yschließlich Andorra (Nordweschtkatalanisch, català nord-occidental).

Die beide Dialäktgruppe werre anhand vo de Lut a, e und o unterschyde. Uff Westkatalanisch werde si immer eso usgsproche, wie mer sie au schribt, im Ostkatalanische sin si in re unbetonte Silbe e Schwa [ə].

Ussproch

Büechstabe, wu in derre Liste nit uffgfiehrt sin, were gliich usgsproche wie im Hochdütsche. D'Büechstabe k, w un y chömme numme in Främdwörter vor. In de Kombinatione tl, tll, tm, tn wird s t nit usgsproche, de zweit Bstanddeil wird dehnt: [ll], [ʎʎ], [mm], [nn].

Vokal, Diphthong un Triphthong
a	e	è	é	i	o	ò	ó	u
a, ə	e, ɛ, ə	ɛ	e	i ̯, i	o, ɔ, u	ɔ	o	u̯, u
ai	au	ei	eu	oi	ou	ieu	uai
ai	au	ei	eu	oi	ou	ieu	uai
Konsonante
b	c	ch	ç	d	g	gu	gü	h	j
b, β	s + <e, i> sust k	k	s	d, ð	dʒ, ʒ + e, i sust g	g + e, i sust gu, gw	gu	–	dʒ, ʒ
ll	ŀl	ny	qu	r	s	ss	tg/tj	v	w
ʎ	lː	ɲ	k	r, ɾ	s, z	s	dʒ	v, β	w
x, ix	y	z
ʃ	j	z

Orthografy

Akzänt

In de Orthografy wird uff de betonte Silbe e Akzänt gsetzt, wenn snit di zweitletschti isch. Dodeby gilt:

• u und i kriege de Akzänt Akut (´)
• a kriegt de 'Gravis (`)
• e und o könne beidi kriege

Trema

Uff em u wird e Trema gsetzt, wenn s usgsproche wird. Dodeby blibt aber d Ussproch [u], s katalanische "ü" isch kei [y] wie z. B. im Dütsche und Alemannische.

Punt volat

De Punt volat (e Punkt uff halber Höchi) wird zwüsche zwei l gsetzt, we mer zeige will, dass [l] gsait wird: l•l [l(l)]. So-n-e Mittelpunkt gits in keinre andere Sproch.

Grammatik

S git vyli Ähnligkeite zu de spanische und französische Grammatik. Bispyl dodefür sin under anderem de Subjunktiv (etwa wie de Konjunktiv im Dütsche), s Perfekt und s Futur. Allerdings git s zimlig vyli Usnahme; mer unterscheidet 120 Konjugationstabelle.

Lueg au

• Plataforma per la Llengua

Weblink

D Wikipedia uff Katalanisch
S Wiktionary uff Katalanisch — e freis Wörterbüech
Wikinews uff Katalanisch — Aktuälli Nochrichte
Wikiquote uff Katalanisch — Zitate

Wikisource uff Katalanisch — Quälletekscht
Wikibooks uff Katalanisch — Lern- und Lehrmaterialie

 Commons: Katalanisch – Sammlig vo Multimediadateie

 Wikibooks: Katalanisch — Lern- und Lehrmaterialie

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Katalanische_Sprache“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.