Katalanisch (català)
Verbreitig: Spanie (z Katalonie, Valencia, uff de Balearische Insle, in de Franja de Ponent und im Carxe), Andorra, Idalie (z Alghero uff Sardinien), Frankrych (z Nordkatalonie)
Sprecher: 7,7 Millione (passiv: 10,4 Millione)
Linguistischi
Klassifikation
:

Indogermanischi Sproche

Italischi Sproche
Romanischi Sproche
  • Katalanisch
Unterteilige:

Ost- und Westkatalanisch

Offizieller Status
Amtssprooch vo: Katalonie, Valencia, Balearischi Insle, Andorra
Anerkannti Minderheitesprooch vo: Südfrankrych, Idalie
Sproochchürzel
ISO 639-1

ca

ISO 639-2

cat

ISO 639-3

cat

SIL

cat

Katalanisch (català) isch e italischi Sproch, also eini vo de romanische Sproche und de indogermanische Sproche.

Verbreitig ändere

Katalanisch isch Amtssproch vo Andorra und usserdem näbe Spanisch au die vo e paar Regione vo Spanie. Wältwit chönne 10,4 Millione Lüt Katalanisch; die sin gröschtedeils an de Ostküste vo Spanie und z Katalonie un uf den Insle Mallorca, Menorca, Ibiza un Formentera. Usserdem git s z Südfrankrych und Idalie (Sardinie) katalanischi Minderheite. Alli die Länder bezeichnet mer au als Països Catalans (=Katalanischi Länder).

Dialäkt ändere

Mer deilt in zwei Dialäktgruppe y:

  • Ostkatalanisch: D Regione Oschtkatalonie (Zentralkatalanisch, català central), Südfrankrych (Roussillonesisch, rossillonès), Baleare (Balearisch, balear) und Alguer (Algueresisch, alguerès).
  • Westkatalanisch: S Land Valencia (Valenzianisch, valencià) un Weschtkatalonie yschließlich Andorra (Nordweschtkatalanisch, català nord-occidental).[1]

Die beide Dialäktgruppe werre anhand vo de Lut a, e und o unterschyde. Uff Westkatalanisch werde si immer eso usgsproche, wie mer sie au schribt, im Ostkatalanische sin si in re unbetonte Silbe e Schwa [ə].

Ussproch ändere

Büechstabe, wu in derre Liste nit uffgfiehrt sin, were gliich usgsproche wie im Hochdütsche. D'Büechstabe k, w un y chömme numme in Främdwörter vor. In de Kombinatione tl, tll, tm, tn wird s t nit usgsproche, de zweit Bstanddeil wird dehnt: [ll], [ʎʎ], [mm], [nn].

Vokal, Diphthong un Triphthong
a e è é i o ò ó u  
a, ə[U 1] e, ɛ, ə[U 1] ɛ e i ̯, i o, ɔ, u[U 1] ɔ o u̯, u  
ai au ei eu oi ou ieu uai    
ai au ei eu oi ou ieu uai    
Konsonante
b c ch ç d g gu h j
b, β s + <e, i>
sust k
k s d, ð dʒ, ʒ + e, i
sust g
g + e, i
sust gu, gw[U 2]
gu dʒ, ʒ
ll ŀl ny qu r s ss tg/tj v w
ʎ [U 3] ɲ k r, ɾ[U 4] s, z s v, β w
x, ix y z              
ʃ[U 5] j z              
  1. 1,0 1,1 1,2 Uubetonti Ussproch, gältet nit im Westkatalanische.
  2. vor Vokal
  3. Offiziäll lang usgsproche. D'Ussproch ohni Dehnig isch abber au wit verbreitet.
  4. In mänke Regione stumm.
  5. Im Westkatalanische degege: ix [iʃ], x im Aalut un mänkmoll zwüsche Konsonant un Vokal [t͡ʃ]

Orthografy ändere

Akzänt ändere

In de Orthografy wird uff de betonte Silbe e Akzänt gsetzt, wenn snit di zweitletschti isch. Dodeby gilt:

  • u und i kriege de Akzänt Akut (´)
  • a kriegt de 'Gravis (`)
  • e und o könne beidi kriege[2]

Trema ändere

Uff em u wird e Trema gsetzt, wenn s usgsproche wird. Dodeby blibt aber d Ussproch [u], s katalanische "ü" isch kei [y] wie z. B. im Dütsche und Alemannische.

Punt volat ändere

De Punt volat (e Punkt uff halber Höchi) wird zwüsche zwei l gsetzt, we mer zeige will, dass [l] gsait wird: l•l [l(l)]. So-n-e Mittelpunkt gits in keinre andere Sproch.

Grammatik ändere

S git vyli Ähnligkeite zu de spanische und französische Grammatik. Bispyl dodefür sin under anderem de Subjunktiv (etwa wie de Konjunktiv im Dütsche), s Perfekt und s Futur. Allerdings git s zimlig vyli Usnahme; mer unterscheidet 120 Konjugationstabelle.

Lueg au ändere

Quelle ändere

  1. Lluís-Anton Baulenas: . 3. Auflage. GEA Edicions, Barcelona 1986, S. 34–81.
  2. [1] Archivlink (Memento vom 12. Jänner 2012 im Internet Archive)

Weblink ändere

  D Wikipedia uff Katalanisch
  S Wiktionary uff Katalanisch — e freis Wörterbüech
  Wikinews uff Katalanisch — Aktuälli Nochrichte
  Wikiquote uff Katalanisch — Zitate

  Wikisource uff Katalanisch — Quälletekscht
  Wikibooks uff Katalanisch — Lern- und Lehrmaterialie

  Commons: Katalanisch – Sammlig vo Multimediadateie

  Wikibooks: Katalanisch — Lern- und Lehrmaterialie


  Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Katalanische_Sprache“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.