Stimmhafter labiodentaler Frikativ

(Witergleitet vun IPA v)
Stimmhafte labiodentale Frikativ
IPA-Nummere 129
IPA-Zeiche v
IPA-Bildli
Teuthonista ?
X-SAMPA v
Kirshenbaum v
Hörbiispiil/?

De stimmhafti labiodentali Frikativ isch en Konsonant vo dr mänschliche Sprooch. S Zeiche im IPA defür isch [v]. De Luut, wo im Dütsche mit v gschriibe wird, isch es aber ebe grad nit; des isch nämli en stimmlose labiodentale Frikativ: [f]. Es isch de Luut, wo im Dütsche meischt als w gschriibe wird.

Im Alemannische git es de Luut eigetli nit. Die Wörter, wo im Hochdütsche de labiodentale Frikativ hen, werde im Alemannische un allgemein in Süddütschland, de Schwiiz un Öschtryych als labiodentale Approximant ussgsproche: [ʋ], deilwys au as bilabiale Frikativ [β]. Es git im Alemannische allerdings di stimmlos Lenis [v̥], wo in Wörter wie finde oder Ofe ùfftritt, ùn mangmool mit däm Zeiche transkribiert wird.

E alemannische Dialäkt, wo es e echts [v] git, isch z. B. de Südwalser Dialäkt vo Eischeme. Dörte isch de Lenis-Luut wohl ùnter em Yyflùss vo de benoochbarte romanische Dialäkt stimmhaft worde.

Artikulation ändere

Verbreitig ändere

Sprooch Wort IPA-Transkription Bedütig Bemerkig
Alemannisch Eischemtöitschu Vuus [vuːs] ‚Fuess‘
Baseldytsch fèèrchte [ˈv̥ɛːʁ̥tə] ‚fürchte‘ in de alemannische Dialäkt isch de Luut nit stimmhaft. Lueg bi Fortis ùn Lenis für wyteri Informatione.
Hotzewälderisch fyyn [v̥iːn] ‚fyyn‘
Jùutütsch Vǜrhuus   [ˈv̥ʏɾuːz̥] ‚Chùchi‘
Markgräflerisch Faade   [ˈv̥ɑːd̥ə] ‚Fade‘
Oberelsässisch d'r Fisch   [d̥ə ˈv̥ɪʃ] ‚de Fisch‘
Oberschwäbisch Raveschburg   [ˈʁ̞ɑːv̊əʒ̊b̥ʊʁ̞g̊] Ravensburg
Solothurnisch ufe   [ˈuv̥ə] ‚ùffe‘
Ùnterelsässisch d'r Bäckeoffe   [d̥əˈb̥ækov̥ə] ‚dr Bäckofe ‘
Züritüütsch Ofe [ˈov̥ə] ‚Ofe‘
Dütsch Wächter   [ˈvɛçtɐ] ‚Wächter‘ wird viilmool au als [ʋ] ussgsproche.
Rätoromanisch Surselvisch vitg   [vitɕ] ‚Dorf‘
Putèr aivla   [ˈaɪ̯vlɐ] ‚Adler‘
Vallader chavagl   [tɕɐˈvaʎ] ‚Ross‘
Frankoprovenzalisch Greyerzerisch la vatse   [laˈvats] ‚d Chue‘
Walliser Patois (Nendaz) favèrdjyë   [ˈfavədʒə] ‚Schmitti‘
Albanisch valixhe [validʒɛ] ‚Choffer‘
Armenisch Oschtarmenisch[1] վեց   [vɛtsʰ] ‚seggs‘
Abchasisch европа [evˈropʼa] ‚Europa‘
Afrikaans wees [vɪəs] ‚sy‘
Änglisch very   [ˈvɛɹi] ‚sehr‘
Bai Dali ? [ŋv˩˧] ‚Fisch‘
Bulgarisch вода [vɔda] ‚Wasser‘
Chinesisch Wu [vɛ] ‚gchochte Ryys‘
Sichuanesisch 晌午 / sàngvù [˥˧san˥˧vu] ‚Mittagässe‘
Dänisch Standard[2] véd [ve̝ːˀð̠˕ˠ] ‚weiss‘ Meischt en Approximant [ʋ].
Esperanto vundo [ˈvundo] ‚Wùnd‘
Ewe[3] evlo [évló] ‚er isch böös‘
Färöisch[4] veður [ˈveːʋuɹ] ‚Rede‘ Allophon vo /v/ am Wortaafang, in freier Variation mit [ʋ].
Französisch vous   [vu] ‚ihr‘
Georgisch[5] იწრო [ˈvitsʼɾo] ‚schmaal‘
Hebräisch גב [ɡav] ‚Rùgge‘
Hindi[6] व्र [vrət̪] ‚schnäll‘
Irisch bhaile [vaːlə] ‚Heim‘
Italienisch[7] avare [aˈvare] ‚gyyzig‘
Kabardinisch вагъуэ   [vaːʁʷa] ‚Stern‘
Katalanisch[8] blava [ˈblavə] ‚blau (wyblig)‘
Ladino mueve [ˈmwɛvɛ] ‚nüün‘
Maltesisch iva [iva] ‚jo‘
Mazedonisch вода [vɔda] ‚Wasser‘
Neugriechisch βερνίκι / verníki [ve̞rˈnici] ‚Lack‘
Norwegisch vann [vɑn] ‚Wasser‘
Okzitanisch vol [vɔl] ‚Flug‘
Persisch Western ورزش [varzeʃ] ‚Sport‘
Polnisch[9] wór   [vur] ‚Dasch‘
Portugiesisch[10] vinho   [ˈviɲu] ‚Wyy‘
Rumänisch val [väl] ‚Welle‘
Rùssisch[11] волосы   [ˈvoləsɨ] ‚Hoor‘
Schwedisch vägg   [ˈvɛɡ] ‚Muur‘
Serbokroatisch[12] гроф би / grof bi [ɡrô̞v bi] ‚de Groof würdi‘ Allophon vo /f/ vor stimmhafte Konsonante[12]
Slowakisch[13] vzrast [vzräst] ‚Hööchi‘ Nùmme am Silbeaafang vor stimmhafte Obstruente; sùnscht wird /v/ als en Approximant [ʋ] ussgsproche.[13]
Spanisch[14] afgano [ävˈɣ̞äno̞] ‚Afgan‘ Allophon vo /f/ vor stimmhafte Konsonante.
Tschetschenisch kyrillisch: ваша/latiinisch: vaṣa [vaʃa] ‚Brueder‘
Tschechisch voda   [voda] ‚Wasser‘
Türkisch ev [ev] ‚Huus‘
Ungarisch veszélyes   [ˈvɛseːjɛʃ] ‚gföörlich‘
Vietnamesisch[15] và [vaː˨˩] ‚ùn‘ In de südliche Dialäkt ùn in freier Variation mit [j].
Westfriesisch weevje [ˈʋeɪ̯vjə] ‚wääbe‘
Walisisch fi [vi] ‚Ych‘
Yi ꃶ /vu [vu˧] ‚Därm‘

Fuessnote ändere

  1. Dum-Tragut (2009:18)
  2. Basbøll (2005:62)
  3. Ladefoged (2005:156)
  4. Árnason, Kristján (2011). The Phonology of Icelandic and Faroese. Oxford University Press. ISBN 0199229317
  5. Shosted & Chikovani (2006:255)
  6.   , ISBN 978-1-901471-02-1, http://faculty.wcas.northwestern.edu/~jbp/publications/implications_hindi.pdf .Erreferentzia Implications of Hindi Prosodic Structure (Current Trends in Phonology: Models and Methods) (Memento vom 13. März 2012 im Internet Archive)
  7. Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
  8. Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), "Catalan", Journal of the International Phonetic Association 22 (1-2): 53–56
  9. Jassem (2003:103)
  10. Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association 25 (2): 90–94
  11. Padgett, Jaye (2003), "Contrast and Post-Velar Fronting in Russian", Natural Language & Linguistic Theory 21 (1): 39–87
  12. 12,0 12,1 Landau et al. (1999:67)
  13. 13,0 13,1 Hanulíková & Hamann (2010:374)
  14. Archivierte Kopie (Memento vom 7. März 2012 im Internet Archive); Archivierte Kopie (Memento vom 4. März 2016 im Internet Archive)
  15. Thompson (1959:458–461)
  Konsonante Lueg au: IPA, Vokale  
Bilabial Labiodental Dental Alveolar Postalv. Retroflex Alveolopalatal Palatal Velar Uvular Pharyngal Epiglottal Glottal
Nasal m ɱ n ɳ ɲ ŋ ɴ
Plosive p b t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ  Schnalzluut  ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ ǃ˞
Affrikat p̪f b̪v ts dz ʈʂ ɖʐ ɟʝ kx ɡɣ ɢʁ  Implo­siv  ɓ ɗ ʄ ɠ ʛ
Frikativ ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ɕ ʑ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ  Ejektiv  ʈʼ ʂʼ q͡χʼ
   Approximante    ʋ ɹ ɻ j ɰ θʼ ɬ’ ʃʼ ɕʼ χ’
Vibrante ʙ r ɽr ʀ t͡θʼ t͡sʼ t͡ɬʼ t͡ʃʼ ʈ͡ʂʼ c͡ʎ̝̥ʼ k͡xʼ k͡ʟ̝̊ʼ
Flap/Tap ѵ ɾ ɽ co-artikulierti Frikativ  ʍ w ɥ ɫ
lat. Frikativ ɬ ɮ co-artikulierti Plosiv  k͡p ɡ͡b ŋ͡m
lat. Approximante l ɭ ʎ ʟ
Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt.