Dialäkt: Tschappiiner Walsertütsch

Tschappina ischt an politischi Gmäind ir Region Viamala im Schwizer Kanton Graubünda.

Tschappina
Wappe vo Tschappina
Wappe vo Tschappina
Basisdate
Staat: Schwiiz
Kanton: Graubünde (GR)
Region: Viamalaw
BFS-Nr.: 3669i1f3f4
Poschtleitzahl: 7428
Koordinate: 748765 / 172078Koordinate: 46° 41′ 0″ N, 9° 23′ 0″ O; CH1903: 748765 / 172078
Höchi: 1'500 m ü. M.
Flächi: 24.67 km²
Iiwohner: 142 (31. Dezämber 2022)[1]
Website: www.tschappina.ch
Tschappina Obergmeind
Tschappina Obergmeind

Tschappina Obergmeind

Charte
Charte vo TschappinaLago di LeiLago di Monte SplugaLago di LuzzoneLai da MarmoreraSufnerseeZervreilaseeItalieKanton TessinRegion AlbulaRegion ImbodeRegion MalojaRegion MoesaRegion PlessurRegion SurselvaAndeerAvers GRCasti-WergensteinCazisDomleschgDonat GRFerrera GRFerrera GRFlerdeFlerdeFürstenau GRHinderrhiiLohn GRMaseinMathon GRNufeneRonggelleRothebrunneScharansSils im DomleschgSplüügeSufersThusisThusisTschappinaUrmeinZillis-Reischen
Charte vo Tschappina
w

Geografii

ändere

Tschappina liid am Fuass vom Hoora (am Piz Beverin) und ischt Usgangspunkt vom Saumwäg uber d Stäga ab und um ga Saafia.

Tschappina ischt an Walsersidlig. As gliderat schich in d Dorftäila Undergmäind (Undertschappina, 1400 m.ü.M.), Obertschappina (1580 m.ü.M.), Obergmäind (1810 m.ü.M.), Usserglas (1846 m.ü.M.) und Innerglas (1820 m.ü.M.). In dr Obergmäind git s as chliis, lauelasichers Schgiigebiet mit drii Schgiilifta. Im Summer cha ma va Tschappina us Wanderiga und Bärgtuura undernä. Südlich überdür vom Dorf – uf dr andera Sita vom Wildbach Nolla – liid di früerig Sidlig Masügg.

Tschappina ischt äini va da ölf Gmäinda im Naturpark Beverin.

Ds Wappa va Tschappina het uf ama roota Hindergrund an gälba Stägagibel als Hiwiis uf d «Stäga», dr Ubergang ga Saafia iichi. Druber hangat an gälbi Glogga, ds Symbol vom Sant Joder, am Schutzpatron va da Walser, im ischt ds eerscht Chappali z Tschappina gwidmet gsi.

Gschicht

ändere

Dr Nama findat schich ds eerscht Maal 1396 in ara Urkunda als «in Schipinen» oder «in Stipinen» und de 1448 als «uff Tschuppinen». Cho tuat das vom romaanischa Wort «tschuppina», was grodeti Parzella bedütet und vo «tschep» (Baumstrunk, Schiitstock, dicks Holzstuck) abgläitet ischt.

In ds Gebiet va Tschappina sind di tütschspraachiga Walser im 14. Jaarhundert va Saafia här cho. Bis ins 20. Jaarhundert ii ischt dr Kontakt zu da Saafier uber da Glaspass iichi nööcher gsi als dr säb zum romaanischa Häinzabärg und ins Domläschg aab. D Straass ga Tusa ab ischt eerscht 1900/1901 puua cho.

Gschwindhaft naa 1515 ischt Tschappina zum nüüwa Glauba (Reformazioon) uberträtta. Bis 1851 ischt Tschappina an äigni Grichtsgmäind im Graua Bund gsi.

Literatur

ändere
ändere
  Commons: Tschappina – Sammlig vo Multimediadateie

Fuessnoote

ändere
  1. Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023