Hagnau am Bodensee

Hange isch a Gmeinde uf de nördliche Siite vum Bodesee und liggt zwische Meerschburg und Friedrichshaffe im Bodeseekreis in Bade-Württeberg.

Wappe	Ditschlandkart
	47.6759.3166666666667393
Basisdate
Dialekt:	Alemannisch
Hauptvariante:	Niideralemannisch
Regionalvariante:	Bodeseealemannisch
Verbreitig:	?
Bundesland:	Bade-Wirttebärg
Regierungsbezirk:	Tübinge
Krais:	Bodeseekrais
Heh:	393 m i. NHN
Flech:	2,93 km²
Iiwohner:	1496 (31. Dez. 2022)
Bevelkerungsdicht:	511 Iiwohner je km²
Boschtlaitzahl:	88709
Vorwahl:	07532
Kfz-Kennzaiche:	FN
Gmeischlissel:	08 4 35 018
Adress vun dr Gmaiverwaltung:	Im Hof 5 88709 Hagnau
Webpräsenz:	www.gemeinde-hagnau.de
Burgermaischter:	Volker Frede
Lag vun vo de Gmai Hange im Bodeseekrais
Kart

Dialäkt: Bodeseealemannisch

Vu Alters heer

S erschte Mol, wo Hange inere Schrift gnannt worre isch, isch am 24. Januar 1152 innere Urkund vum Papscht Eugen III gsi. Es hot fir mehrere Johrhundert zu de Benediktiner-Abtei Wãẽgaade ghört. Im Johr 1803 isch es durch d Säkularisationus de Kirch weg gnomme worre.

Politik

Hange hot mit de Stadt Meerschburg und de Gemeinde Dosedorf, Stette und Uhldinge-Mühlhoffe en Gemeindeverwaltungsverband gründet.

Birgermoschter

De Birgermoschter vu Hagnau isch siit 2015 de Volker Frede.

Gmeinderoot

Bi de Kommunalwahl vum 25. Mai 2014 isch selle Sitzverteilung ruskumme:

• FW – 44,9 %, 5 Sitz (+1)
• CDU – 31,8 %, 3 Sitz (=)
• Hagnau Aktiv – 23,3 %, 2 Sitz (-1)

Wappe

Im Wappe kaa mer links en Stab vun em Bischoff uff goldenem Grund erkenne. Dees mont, dass Hagnau lang zur Kirch ghört hot. Uff de Wiibau z Hagnau macht rechts im Wappe a blaue Traub an em Rebzwiig uffmerksam. S Wappe stammt us em Johr 1963, wo es de Bade-Württembergische Inneminischter d Hagnauer zugsproche hot.

Gmeindepartnerschafte

Hange hot zu a paar schwiizer Gmeinde uff de andre Siite vum See Partnerschafte.

• Altnau
• Münschterlinge: Selle Partnerschaft isch gfeschtigt durch de Bruuch, d Büschte vum Heilige Johannes immer denn ibber de See in d Partnergmeinde z trage, wenn er zugfrore isch, also bi de Seegfrörni. Im Johr 1963 isch d Büschte us de Hagnauer Kirch widder uf Münschterlinge trage worre und stoht etzt dett im Münschter. Z Hange isch en Findling in de Grüenalaag bim Landungssteg uffgstellt. Der isch zum Gedenke aan e paar Hagnauer, wo früener uff Münschterlinge gloffe sind.
• Güttinge

D Wirtschaft

De Wiibau

Hagnauer Kirch

Hange am Bodesee

Hange isch bekannt fir sinne Rebhäng bis zum See nunter. Dett z Hange isch die älteschte Winzergnosseschaft vu Bade und d gröscht am Bodesee mit de meischte Mitglieder (110 Winzer us 60 Winzerfamilie) und mit de gröschte Anbaufläch (145 Hektar). Ville vu denne Winzer hond sich druff bsonne, dass se mit em Fremdeverkehr dezu verdiene könnet. De Winzerverein isch im Johr 1881 vum Pfarrer vun Hange, dem Heinrich Hansjakob wegge de arge Notzeite fir d Winzer gründet worre. De Wiibau isch hit "kontrolliert und schonend fir d Umwelt". Nur fir de Mehltau werret no Fungizide bruucht. D Winzergnosseschaft schafft dra, Rebsorte z finde, wo pilzresistent sind (biispilswiis de "Regent"). De Großlaag fir de Wiibau hosst "Hagnauer Sonneufer" und d Einzellaag hosst "Hagnauer Burgstall". Es werret ville Rebsorte aabaut: Müller-Thurgau, Bacchus, Kerner, Wisser Burgunder, Ruländer, Grauburgunder und Spätburgunder.

Im übrige gitts z Hange au no zwei private Wiigüter.

Obschtanbau

In de höhere Laage wird Bodesee-Obscht (Äpfel und Zwetschge) aabaut.

D Fischerei

Es gitt aan de Uferschtroß und im Ort a paar Stelle, wo mer direkt vum Fischer Felche frisch gfange usm See oder gräuchert kaufe kaa. D Gaschthiser hond uff ihre Spiiskarte ebbefalls frisch zubreitete Felche vum See. E Spezialität isch es Felchen uff Müllerin Art.

De Fremdeverkehr

Bi de Kenner isch es bekannt, dass es Dorf no ursprünglich isch, dass es ganz am Seeufer liggt und dass mer schöne Spazierweg am See uf Immestaad und Meerschburg mache kaa. Es isch zum Uusruehe und Erhole a guets Fleckle.

Dr Verkehr

Landungsbrügg fir d Bodeseeschiff z Hange am Bodesee

S Dorf liggt aan de Bundesschtroß B 31 so um die 13 km im Weschte vu Friedrichshaffe.

Es wird mit em Bahnbus uff de Strecke Friedrichshaffe - Iberlinge verbunde. D Buslinie ghört zum Bodesee-Oberschwobe Verkehrsverbund (bodo).

De nächscht Bahnhöf für lange Strecke sin z Fridrichshaffe und Konschdanz, de nächschte Flughaffe z Fridrichshaffe.

Uf Hange kaa mer au mehrmols am Tag mit em Schiff kumme (mit de Linie Konschdanz-Breagaz vu de Bodesee-Schiffsbtrieb).

De Wanderweg um de Bodesee und der Radweg um de Bodesee führet durch Hange durre.

Eppes tue in de Freizit

• Im Oschte vum Dorf hotts en naturblassene Uferstreife, wo mer bade kaa. Dett sind au Baute firs Umkleide und e Sanitäranlag.
• Ebefalls öschtlich bfindet sich en urige Campingplatz gli am See.
• Bi de Schiffsbrugg (Weschthaffe) gitts e Gondelevermietung mit Tretboote und Motorboote.
• Für d Wanderer sind 45 Kilometer Rundwanderweg kennzeichnet mit Schildle, wo e Wiitraub abbildet isch.
• Tennisplätz kaa mer am Roothus und bim TC Hagnau bnutze.

Kultur und eppes Aazluege

Alemannische Schproch

Z Hange schwätzt mer vu all de alemannische Sprochwiise es Bodeseealemannisch. Dees isch e Unterart vum Niideralemannische. E klei bizzele gitts wege de friehere Zughörigkeit zu Weingarte no Sprochfetze vu dett.

Baute

Als Ibberblibsel us de Kloschterzit gitts no sechs friehere Kloschterhöf.

• Onner vu denne isch de Salmannswiler Hof, wo 1568 umbaut worre isch und zum Kloschter Salem ghört hot.
• De Kloschterhof vu 1714 vu Wingarte wird hit als Roothus gnützt.
• Der Irseer Hof isch us de Mitte vum 18. Johrhundert und isch es Amtshaus vum Benediktiner-Kloschter Irsee bei Kaufbeuren gsi. Etzet isch es e normales Wohnhaus.
• Es friehere Zehnthaus vum Bistum Konschdanz hot 1680 de Bischof Franz Johann Prassberg baue losse.

D Hagnauer Trachte

Aa de Firtog odder uff Feschte traget d Hagnauerinne mit Traditionsgfüel ihrene Trachte mit dr fiin usgarbeitete Huub in er goldige Farb.

Musee

S "Hagnauer Museum" im Rothuus vu Hagnau hot Fund- und Erinnerungsstück vu de Pfahlbaute in Hagnau, vu de Seegfrörne im Johr 1830 und 1963, vum Heinrich Hansjakob, vum Wiibau, zu de Arbeitsgrät vu de Küfer, Winzer und Fischer und au Gmälde vum Hagnauer Maler Reinhard Sebastian Zimmermann und Tusche-Bilder vum Julius Bissier.

Regelmäßige Fescht

Im Aafang vum Mai wird s Frihlingsfescht und nach der Flurprozession s Brunnefescht gfiirt. Am End vum Mai gitts des Häfelefescht ganz am See. Im Juni, Juli und August kummet denn es Wimmler-, es Summer- und es Torkelfescht. Zum Schluss wird denn im Oktober s Erntedank- und es Pfarrfescht und au s Suserfescht begange.

Für d Tourischte gitts in de Saison regelmäßige wöchentliche Veranstaltunge (Weinprob, Spaziergäng, Lichtbildervorträg, astronomische Fihrunge und es Konzert am Sunntig).

Bekannti Personne

Söhn und Töchter vu de Stadt

• Reinhard Sebastian Zimmermann (1815–1893), en Maler

Birger

Hagnau hot vill em Dichter und Uffklärer Heinrich Hansjakob (1837-1916) z verdanke, wo z Hagnau vu 1869 ab Gmeindepfarrer gsi isch und am 20. Oktober 1881 de Hagnauer Winzerverein gründet hott. D Hagnauer dankets ihm mit enem Denkmal vum Hansjakob so groß wie im richtige Lebbe. S stoht vor em Roothus zur Erinnerung an sellen große Maa.

De Künschtler Julius Bissier isch mit sinner Frau Lisbeth Bissier vu Friiburg im Briisgau im Johr 1939 uf Hange umzoge. Der hot dett spezielle Bilder und Forme geschaffe. Am Aafang vu de 1960er Johr isch er uf Ascona in d Schwiiz zoge und dett im Johr 1965 gstorbe.

Literatur

• (de/als) Heimat- und Geschichtsverein Hagnau am Bodensee e. V. (Hrsg.): Hagnauer Geschichte und Geschichten. "Mit mir kasch hangouerisch schwätze!" 1000 Wörter Hagnauer Dialekt. Hagnau, April 2001 (e kleins Werterbuech deutsch - bodeseealemannisch).

Weblink

 Commons: Hagnau_am_Bodensee – Sammlig vo Multimediadateie

• (de) D offizielle Site vu Hagnau
• (de/als) E seealemannische Gruppe zwische Konschdanz und Immestaad, wo alemannisch schwätzt