Dreiseenbahn

Die Dreiseèbahn – mengmoll au Drei-Seè-Baan gschribbè – isch è 19,177 Kilometer langi elektrifizyrti Nebbèbaan im Landkreis Brysgau-Hochschwarzwald, wo am Baanhof Titisee vo dè Höllèedalbaan Fryburg im Briisgau – Donaueschingè in Richtig Süèdè abzwygè duèt un bis zum Wyler Seebrugg füürt. Iren Nammè hèt diè Streggi erhaaltè, well mit èm Titisee, èm Windgfällweièr un èm Schluchsee insgsamt drei Seè mitenand vobundè sin.

Titisee–Seebrugg
Strecke der Dreiseenbahn Diè Dreiseènbaan füürt vo Titisee zum Schluchsee.
Kursbuechstrecki (DB):	728
Streckenummere:	4301
Streckelengi:	19,177 km
Spurwyti:	1435 mm (Normalspur)
Stromsystem:	(bis 1960: 20 kV, 50 Hz ~) 15 kV, 16 2/3 Hz ~
Minimale Radius:	200 m
Hegschtgschwindigkeit:	70 km/h
Legende Höllèdalbaan vo Fryburg 0,000 Titisee 858 m Höllèdalbaan gu Donaueschingè 1,300 Gutach 7,624 Feldbärg-Bärèdal 967 m 9,647 Altglashüttè-Falkau 957 m 13,451 Aha 940 m Schluchsee 17,237 Schluchsee 932 m 19,177 Seebrugg 932 m

Gschichtè

Regionaalbaan am Haltepunkt Schluchsee

Zug im Baanhof Altglashüttè-Falkau

Bahnschteig vom Baanhof Feldbärg-Bärèdal vor dè Renovyrig

Stationsschild vom Bahnhof Aaha

Blaanig

Im Johr 1908 isch è Baanschtreggi projektyrt worrè, wo z Villingè a dè Schwarzwaldbaan aagfangè un übber Kirnach, Vöörèbach, Titisee un Sankt Bläsy bis a dè Hochrhy durrèbundè wörrè hèt söllè, wo si entwedder z Säckingè odder z Waldshuèt uff d Hochrhybaa Basel – Singè dreffè hèt söllè. Uff selli Wys hèt è witeri strategischi Baan gschaffè wörrè söllè, diè è Umfarig vo Schwizer Gebièt möglich machè hèt söllè. Us bürokratischè Gründ isch sell Vorhabbè widder voworfè worrè.

1910 sin zwei Alternatyvè für èn Ysèbaastreggi nõch Sankt Bläsy vorgschtellt worrè: Diè eint hèt übber Aha, Schluchsee, Seebrugg un Hüsèrè volaufè söllè, diè ander übber Aha, Menzèschwand un Bernau, woby Schluchsee un Seebrugg mit èrè z Aha abzwygendè Stichschtreggi aagbundè wörrè hèn söllè. Im Johr 1911 hèt sich zwischèzitlich è Initiatyvè für dè Bau von èrè Ysèbaastreggi vo Titisee nõch Sankt Blasiè bildet, zmõl dè glychnamig Amtsbezirk Sankt Bläsy als einzigschtè vo allè 59 Amtsbezirk in Badè no kein Ysèbaaaaschluss erhaaltè gha hèt. Allerdings isch zu sellem Zitpunkt diè Finanzlaag vom Land Badè seer aagschpannt gsi.

Trotzdem hèt s vehementi Forderigè nõch èm Baananschluss gää, so dass am 8. März 1910 in èrè Petition a diè II. Kammer i dè badischè Hauptschtadt Karlsruè dè Bau von èrè Teilschtreggi bis nõch Seebrugg aagschtrebt worrè isch. Im Summer 1912 hèn Schluchsee un Sankt Bläsy Proteschtvosammligè initiyrt gegè diè Variantè übber Menzèschwand un Bernau, well si dôby Verzögerigè vo irem jewyligè Baanaaschluss befürchtet hèn. Ußerdèmm isch argumentyrt worrè, dass für è Streggèfüürig übber Schluchsee s größere Hinterland gschprochè hèt. D Brotescht hèn iri Wirkung nit vofäält, well d Menzèschwand-Bernau-Variantè druffhy voworfè worrè isch.

Nõchdem dè Badische Großherzog Friedrich II. am 20. Februar 1912 grüènes Licht für dè Bau vo derè Streggi gää hèt, isch dè Badischè Staatsysèbaan am 22. Juli vo sellem Johr d Konzession erdeilt worrè.

Bau

Diè Gmeind Bärèdal hèt mo dezuè überredè könnè, insgsamt drei Hektar uff irer Gemarkig zur Verfügig z stellè, wo für 1,2 Kilometèr vo dèrè Streggi notwendig gsi sin. Sell isch vo allem vor dèm Hintergrund vom Konzessionsgsetz vom 22. Juli 1912 bassyrt, wo d Bedingig enthaaltè hèt, dass mit èm Bau erscht denn aagfangè wörrè soll, wenn d Staatsbaanvowaltig s gsamti Glände vo dè blaantè Baanstreggi erworbè hèt. Uss sellem Grund isch 1913 èn Geländeerwerbsuusschuss gründet worrè isch.

I dè Johr 1913 un 1914 isch dè Baanhof Titisee, vo dem uus diè Streggi vo dè Höllèdalbaan abzwygè hèt söllè, erheblich umgschtaltet worrè; dōdèby sin d Gleisaalaagè entschprechend erwiteret worrè. Diè Vomessigsarbetè hèn im April 1914 aagfangè, allerdings hèt dè Erschti Weltchrièg znägschst dè Baubeginn vo dèrè Streggi vohinderet. Im Früèjohr vo 1919 hèttet diè Bauarbetè endlich aafangè söllè, dèm isch abber znägscht diè wirtschaftlichi Krisè entgegè gschtandè, wo sich nōch èm Erschtè Weltchrièg besunders in Form von èrè Inflation nydergschlagè hèt. Im Herbscht 1920 hèt diè inzwischè gründeti Dütschi Rychsbaan dè Bau doch no in Aagriff gnō.

Obwoll diè Streggi schu 1924 fertiggschtellt worrè isch, fäälet d Hochbautè, yschlièßlich dè Baanhöf, völlig. Am 5. Oktobèr 1924 isch in èrè Ygaab a de dōmōligè Rychsvokeersminischter Rudolf Oeser d Freigaab vo dè Baanlinniè gforderet worrè. Im Novembèr 1925 isch vom Frèmdèvokeersgwerbe diè Forderig nōch dè Freigaab erneueret worrè, well sich dè Tourismus uffgrund vo dè schlechtè Vokeersaabindig vo sellèrè Region in èrè Krysè befundè hèt. Uffgrund vo dè Tatsach vo dè frōglichè Vollendig vo sellèrè Streggi sin insgsamt 500.000 Reichsmark druffzaalt worrè, um diè Streggi fertig bauè z könnè.

Diè Johr unter dè Dütschè Rychsbaan (1926 bis 1945)

Diè Dreiseèbaan isch am 2. Dezember 1926 in Aawesèheit vom dõmõligè badischè Staatsbräsident Heinrich Köhler als Nebbèbaan eröffnet worrè. S Baanhofsgebäude isch in èm für Schwarzwaldhüüser tùpischè Bauschtiil errichtet worrè.

Obwoll diè blaanti Volängerig über Hüüserè un Sankt Bläsy vo dè Bauè här schu wit fortgschrittè gsi isch, hèt mo si nimmi vollendet, well uffgrund vo dè è baar Johr spõter ytretène Wältwirtschaftskrysè dè Dütschè Rychsbaangsellschaft diè Finanzmittel für dè Witerbau gfäält hèn. Asè wäred allei zwischè Seebrugg un Sankt Bläsy gsamt drei Dunnel notwendig gsi. Im Zuug vom schu aagfangnè Büez isch in Sankt Bläsy è Baanhofsgebäude entschtandè, wo niè è Zug gsää hèt. Trotzdemm isch desell Baanhof langi Zit als Güèterabfertigungspunkt gnutzt worrè. Seebrugg hèt für diè Roothuus Brauerei sowiè durch dè Wintertechnik-Hèrschteller Schmidt uss St. Bläsy è bescheideni Bedütig durch Güètervokeer gwunnè.

Uffgrund vo irer langè Planungs- un Bauzit isch d Dreiseènbaan im Volksmund au als „Ewigkeitslinniè“ bezyigswys „-baan“ bezeichnet worrè. Vo Aafang aa hèn d Züüg vo dè Dreiseènbaan ab bezyigswys bis Fryburg vokeert. Bsunders im Winter, wo s Vokeersuffkõ bsunders groß gsi isch, hèt mo sognannti „Schii-Züüg“ ygsetzt.

Diè Dütsch Rychsbaan hèt Vosùèch für d Baanschtromvosorgig mit 20.000 Volt un 50 Hertz unternõ un dõdèfür d Dreiseènbaan sowiè d Höllèdalbaan zwischè Fryburg un Neuschtadt (Schwarzwald) uusgwäält. Wäge däm hèn scho 1934 diè Elektrifizyrigsarbètè entlang vo dèrè Streggi aagfangè. 1936 sin selli abgschlossè gsi, druffhy sin uff dè Dreiseènbaan Elektrolokomotyvè vo dè Baureiè E 244 ygesetzt worrè. Trotzdemm sin zuèsätzlich Dampflokomotyvè vo dè Baureiè 50, 75 un 85 zum Ysatz kõ.

Diè Johr unter dè Dütschè Bundesbaan (1945 bis 1994)

1960 isch im Zämmèhang mit dè Elektrifizyrig vo zaalrychè wichtigè Baanstreggè z Dütschland d Baanschtromvosorgig wiè uff dè Höllèdalbaan uff diè üblichè 15.000 Volt, 16 2/3 Hertz umgschtellt worrè. Glychzitig sin d Dampfzüüg uff dè Dreiseènbaan komplett ygschtellt worrè.

I dè 1980er Johr hèt diè Dütsch Bundesbaan uff dèrè Streggi Vosùèch mit èm Funkleitbetrièb unternõ (luèg au im Abschnitt Funkleitbetrièb).

Ab Mitti vo dè 1980er Johre isch s Empfangsgebäude vom Baanhof Fèldbärg-Bärèdal regelmäßig i dè Fernsehseriè „Die Schwarzwaldklinik“ z sää gsi.

Diè Johr sit dè Baanreform (sit 1994)

Interregio „Höllental“ bim Schluchsee

Ab Aafang vo dè 1990er-Johr vokeert èn Interregio mit èm Zugnammè Höllèdal vo Norddeich Mole z Oschtfrysland übber d Höllèdalbaan bis uff d Dreiseèbaan. Er isch i dè Stundètakt vo dè Regionalbaan uff dè Relation Fryburg-Titisee-Seebrugg ybundè un hèt dementsprechend a allè Stationè vo dè Dreiseèbaan ghaaltè.

Sit Mitti vo dè 1990er Johr kömmet uff dè Dreiseèbaan im Nõhvokeer Doppelschtockwendezüüg zum Ysatz. Zum Faarblaanwèchsèl vo 2001 isch s Faarblaanaagebot früèmorgens un spõtõbends nõ emol uusgwitet worrè. Endi 2002 isch dè Interregio gschtrichè un durch è Regionalbaan ersetzt worrè, wo im Stundètakt d Relation Fryburg-Seebrugg bediènt.

Zuèkumpft

Im Rahmè vom Konzept Briisgau S-Baan söllet bis zum Johr 2018 diè Stationè vo dè Dreiseèbaan für 4,4 Millionè Euro barrièrefrei uusbaut un d Baanschteig volängeret wörrè. Dè bishèrige Stundètakt isch biibhaaltè un in è durchgängigi Linniè Breisach – Seebrugg integryrt worrè. Brüèft wörd è Flügelig vo dè Züüg z Titisee, demit èn zweitè Zugdeil nõch Neuschtadt witerfaarè ka. Noch isch unklar, wellè Betryber nõch èm Gwinn vo dè Uusschrybig diè Züüg betrybè wörd un ob witerhin lokbeschpannti Wendezüüg odder Trybwagè ygsetzt wörred.

Streggèbeschrybig

Höèbrofyl

Hywysschild am Baanhof Fèldbärg-Bärèdal

Brugg am Schluchsee

D Dreiseèbaan volôtt dè Baanhof Titisee uff sinèrè Süèdsitè znägscht in èrè wittè Rächtskurvè, um gu Süèdè abzbygè un d Höllèdalbaan links zruckzlõ. Nõch dè Seeschteig, èn Stygigsabschnitt entlang èm Titisee uff dèmm rund 112 Höhèmetèr überwundè wörred, erreicht si nõch rund sibbè Kilometèr dè mit 967 m högchstglägeni Normalschpur-Baanhof vo Dütschland, Fèldbärg-Bärèdal. Dört findet zu dè üblichè Simetryminutè kurz vor dè vollè Schtund d Zugkrüzung schtatt. Vom högschtè Baanhof èwäg gòt è kurzes Stugg durch dè Hochwald im Bärèdal, bi Neuglashüttè duèt d Streggi i s Hochmoor im Quällgebièt vo dè Haslach ydrèttè. Nõch èm nägschtè Haltepungt z Altglashüttè-Falkau, wo z mitts im Hochmoor dinnè lyt, passyrt si dè Windgfällwyèr. D Streggi folgt ab dört im glychè chlynè Dal wiè dè Kanal vom Windgfällweiher zum Schluchsee, sellè See isch ab èm Baanhof Aha am nordweschtlichè Eggè erreicht. Aaschlièßend gòt s witter am Nordufer vum Schluchsee bis zum glychnamige Kurort Schluchsee, wo dè Baahnhof zum Haltepungt umbaut worrè isch un dõdemit kei Zugchrützung erlaubè duèt. Öppè 2 Kilometèr witer, am Oschtzipfel un unterè Ènd vom Schluchsee hört d Dreiseèbaan am Wyler Seebrugg uff. Am Oschtend vum Èndbaanhof Seebrugg wörd d Dreiseèbaan mit èrè Gleisharfe abgschlossè. Well mò d Streggi urschrünglich im Schwarzadal unterhalb vo dè Schluchsee-Staumuèr hèt wellè fortsetzè, isch diè Gleisharfè als Provisorium aaglait worrè, spôter bis hütt (Stand: 2015) als Providurium asè blibbè. Bassyrt wörred vo dèrè Streggi d Stadt Titisee-Neuschtadt sowiè d Gmeindè Fèldbärg un Schluchsee.

Gröschtes Kunschtbauwärk vo dèrè Streggi isch d Brugg übber d Bucht, wo vo dè Fischbachmündig weschtlich vom Ort Schluchsee bildet wörd.

Betrièb

Personèvokeer

Diè Dreiseèbaan wörd vo DB Netz, Regionalnetz Süèdbadè, betribbè un im Stundètakt vo Regionalbaanè vo DB Regio AG bediènt. Dè erschti Zuug nõch Seebrugg volott Titisee um 6:08 Uhr, dè letschti Zuug uss Seebrugg erreicht Titisee um 20:48 Uhr. Bis uff einzelni Züüg i dè morgendlichè Hauptvokeerszit, bi dènè z Titisee umgschtigè wörrè muè, vokeeret alli Züüg durchgängig vo un nõch Fryburg Hbf.

Für d Gsamtstreggi benötiget d Züüg 27 Minutè, wa ènèrè Durchschnittsgschwindigkeit vo 43 km/h entspricht. Diè zuèlässig Högschtgschwindigkeit betrait 70 km/h. Diè relativ nydrigi Gschwindigkeit resultyrt uss dè engè Kurvèradiè vo oftmõls nu 200 Metèr un dè Rückfallwychè, wo nu mit 40 km/h befaarè wörrè dürfet. Durch èn Uusbau vo dèrè Streggi mit elektrisch gschtelltè Wychè, neuèrè Signaaltechnik un è Erhöhig vo dè Högschtgschwindigkeit könnt d Reisezit um ungfäär drei Minutè vokürzt wörrè un d Durchschnittsgschwindigkeit uff ungfäär 46 km/h erhöht wörrè. Agsichts dè dôfür nötigè hochè Investitionssummè sin bi dè Blaanigè vo dè Briisgau S-Bahn 2020 bislang devõ abgsää worrè.

Bschteller vo dè Zugleischtungè isch d Naavokeersgsellschaft Badè-Württèbärg (NVBW). Diè Streggi isch i dè Regio-Vokeersvobund (RVF) integryrt worrè un lõt sich asè mit dè RegioKartè us èm Raum Fryburg befaarè. Witerhin giltet dõ d KONUS Gäschtekartè, wo Tourischtè diè koschtèloosi Nutzig ermöglichet.

Sit 2009 fahred i dè Summermönet Juli – Septembèr sowiè erschtmols au im Winter 2012/13 aa einzelnè Wochènendè Dampfsonderzüüg vo dè IG Dreiseèbaan uff dèrè Streggi sowiè uff dè aaschlièßendè Höllèdalbaan. Dè Vorein blaanet èn regelmäßigè Museumsvokeer uff dè Dreiseèbaan yzrichtè.

Faarzüügysatz

Doppelstockwendezug kurz vor Bärèdal

Die Streggi wärd vo Doppelstock-Wendezüüg befaarè, wo widderum mit Lokomotyvè vo dè Baureiè 143 beschpannt sin. Wèrktigs bschtönn diè Züüg zmeischt uss drei Doppelstockwagè un einèrè Lok, am Wochèend uss sechs Doppelstockwagè zwischè zwei Loks. Nõchmittags wörd z Fryburg no èn zuèsätzlichè Doppelstockwagè un è Lok vo dè Baureiè 143 a dè bestehende Zug hinnè aakuppelt. Voeinzelt kunnt bi Wagèmangel èn n-Wagè zum Ysatz. An Sunn- un Fyrtig wörd a drei Zugpaar èn Fahrradwagè mit Platz für 62 Faaräder vowendet.

Für d Dampfsonderzüüg wärd è Lok vo dè Baureiè 52 mit zwei Eilzugwägè un meererè Donnerbüchsè ygsetzt.

Bis zu dè Elektrifizyrung im Johr 1934 sin Dampflokomotyvè vo dè badischè Gattig VI b zum Ysatz, diè unter dè Rychsbaan als Baureihe 75.1-3 bezeichnet worrè sin. Diè Zugleischtungè sin nõch dè Umschtellig uff dè elektrischè Betrièb vo dèrè Streggi durch d Baureiè E 44W, spöter BR 145, übernõ. Selli widderum sin durch d E 40.11, spõter Baureiè 139, abglöst worrè. Ab 1994 hèt d BR 143 alli Leischtungè uff dè Dreiseèbaan übernǒ.

Funkleitbedryb

1984 isch z Dütschland erschtmols dè Funkleitbedryb als Versuch uff dè Dreiseèbaan ygfüürt worrè. Diè Streggi eignet sich dõdèzuè, well si unter anderem voglychswys kurz isch un keini Bahnübergäng hèt. Dè Tescht isch überuus bositiv voloffè, un asè isch bis im Septèmber 2020 nõ dè Funkleitbedryb uff dèrè Streggi zwüschè Titisee un Seebrugg ygsetzt worrè. Dèsèll Funkleitbedryb hèt èn würtschaftlichè Betrièb vo dè Dreiseèbaan möglich gmacht, well nu nõ ein Faardiènschtleiter für diè gsamti Streggi sowiè dè Abschnitt vo dè Höllèdalbaan zwischè Hinterzartè un Neuschtadt bruucht wörd. Ußerdèm sin alli Y- un Uusfaarsignaal übberflüssig worrè.

Meldepult vo dè Zugfunkzentralè

Um dè Funkleitbedryb iifüürè z könnè, hèt mo znägscht für dè analoge Zugbaanfunk Sendemaschtè z Feldbärg Bärèdal un Aha errichtet un Rückfallweichè mit Überwachigssignaal ybaut. Durch diè mit 40 km/h befaarbarè Rückfallweichè isch è Krützig vo dè Züüg i dè Baanhöf ohni Umschtellig vo dè Weichè möglich. D Signaaltechnik i dè Bahnhöf Feldbärg Bärèdal, Aha un Seebrugg isch aabasst un diè bishèrigè Hauptsignaal durch rot umrandeti H-Daflè mit dè punktförmigè Zugbeyflussig (2000 Hz PZB Magnet) ersetzt worrè.

Dè Betrièb isch von èrè Zentraalè us Titisee ferngschtüèret worrè, idèm dört im Fahrdiènschtschtellwärk è Meldepult un è Zugbaanfunkzentraale ybaut worrè isch, wo bi dèm Brojekt zämmègwirkt hèn. Alli Uffträg un Meldigè sin uff èm Nõchrichtèschpycher regischtryrt worrè. D Zugfaartè sin durch d Zuglaufmeldig zwisch èm Zugleiter (Fahrdiènschtleiter z Titisee) un èm Drybfahrzüügfürer übber Zugbaanfunk greglèt worrè. Dè Lokfüürer muè i jeddem Baanhof übber Zugbaanfunk znägscht d Aakumpftsmeldig abgää un aaschlièßend d Faarerlaubnis yholè. Mit dè Faarerlaubnis isch dè jewylige 2000-Hz-Magnet am Baanschteig für wènigi Minutè unwirksam gschaaltè worrè, dèmit dè Zug us èm Baanhof uusfaarè hèt chönnè. È Zugfaart ohni Faarerlaubnis hèt automatisch è Zwangsbremsig nõch sich zogè, womit è höcheri Betrièbssicherheit als bim herkömmlichè Zugleitbetrièb erreicht worrè isch. Bi technischè Störungè hèt dè Lokfüürer mit Faarbefèèl vum Zugleiter und Druggè vu dè "PZB Befehl"-Taschtè d H-Daflè abber ooni Zwangshalt un mit maximaal 40 km/h passyrè chönnè.

Mit dè Yfüürig vu dè Briisgau S-Baan 2020 isch s zentrali Stellwärch für d Höllèdal- un d Dreiseèbaan im Dezèmber 2019 vo Titisee in Wyyre-Baanhof uff Fryburg abbè volait worrè. Dõmit isch au dè providurische Teschtbedryb vum Funkleitbedryb èn langsamè Dot gschtorbè, well mò diè zuèsätzlichi Zugbaanfunkzentralè, wo jò übber è Funkschtrèggi mit èm Funkmascht z Bärèdal vobundè gsi isch, nǜmmi hèt wellè witter bedryybè. Bi nèrè Strèggèschpèrri vum Septèmbèr bis Dezèmbèr 2020 isch d Signaaltechnig uff dè Dreiseèbaan komplètt uff konventionèlli Signaaltechnig umbaut worrè, dōdemit sin d Stationè widder mit Y- un Uusfaartssignaal vosää worrè. Im Zug vo sèllèm Umbau sin final 28 neui Signaal un 4 neui Weichè ybaut worrè.

Museumsbaanhof Seebrugg

Historischi Züüg im Baanhof Seebrugg während èrè Voaaschtaltig vo dè IG 3Seèbaan im Johr 2010

Dè Endbaanhof Seebrugg isch in sinèrè historischè Gesamtheit erhaaltè blibbè. Dezuè ghört s Baanhofsgebäude un s große Baanglände im Aaschluss. Sit dè Strychig vom Interregio sin diè umfangrychè Gleisaalaagè im Endbaanhof Seebrugg sit langer Zit gschperrt, asè sich kei Schinnèfaarzüüg mee druff bewegè hèt dürftè. Im Johr 2008 hèt mo dè Gleisaalaagè dè Garuus machè s Gelände vokaufè wellè, wa abber durch dè neu gründeten Vorein IG 3-Seenbahn e. V. verhinderet worrè isch.

Für d Zukunft soll s Glände zuè nem Freilichtmuseum uusbaut wörrè un dè tùpische Endbaanhof von èrè Nebbèbaan i dè Zit vo 1945 bis 1960 repräsentyrè. D Gemeindè Feldbärg un Fridèwyler hèn schu Zuschüss für s Brojekt gnemiget kriègt.

Besunderheitè

Winter im Baanhof Aha

Well diè Dreiseèbaan dè Hochschwarzwald, diè schneerychschte Region z Badè-Württèbärg, durchquerè duèt, kunnt s uff dèrè Streggi – wiè uff dè benõchbõrtè Höllèdalbaan – nit seltè zuè schnee- odder sturmbedingtè Betrybsuusfäll. Bi zu großè Schneemassè wörd diè z Villingè stationyrti Schneeschlüdẽr vowendet, um d Streggi widder befõrbar z machè.

Nõch èm Sturm Kyrill im Januar 2007 isch diè Streggi wegè Unterschpüèlig vom Bahndamme für è baar Däg gschperrt wörrè. Für d Sanyrig isch eigens è Schotterstrõß uff dèm schlammigè Untergrund baut worrè. Au im Januar 2012 isch diè Streggi wegè umgschtürztè Bäum nõch èm Orkan für mehreri Dääg gschperrt worrè.

Literadur

• August Vetter: Feldberg im Schwarzwald. Selbschtvolaag vo dè Gemeindè Fäldberg (Schwarzwald), 1982/1996.
• Hans-Wolfgang Scharf, Burkhard Wollny: Die Höllentalbahn. Von Freiburg in den Schwarzwald. Eisenbahn-Kuryr-Volaag, Fryburg im Briisgau 1987, ISBN 3-88255-780-X.
• Bruno Rulff: Die Höllentalbahn. Transpress Volaag, 1973, ISBN 3-87987-149-3.
• Diverse Verfasser: 140 Jahre Eisenbahn in Freiburg. Höllentalbahn – Dreiseenbahn. Kameradschaftswärk Lokpersonal bim Betribswerk Freiburg, 1985.
• Alfred Gottwaldt, Jens Freese: 100 Jahre Höllentalbahn. Eine berühmte Bahnstrecke. Lokomotiven, Technik und Betrieb. Motorbuch-Volaag, Stuègètt, 1987.
• Albert Kuntzemüller: Die badischen Eisenbahnen. Umgmodelti un bis uff d Gegèwart fortgfüürti Ufflaag. Volaag G. Braun, Karlsruè, 1953.

Weblinggs

 Commons: Dreiseenbahn – Sammlig vo Multimediadateie

• Hischtoriè un Informationè übber d Dreiseèbaan
• Privati Sitè übber ehemǒligi Baanè z Süèdbadè, dǒ sin historischi Dokumènt übber è projektyrti Fortfüürig bis is Hochrhydal z findè
• IG 3seenbahn e. V. Museumsbetryb uff dè Dreiseèbaan
• Dreiseèbaan uff suedbadenbahn.de
• Füürerschtandsmitfaart uff dè Dreiseèbaan
• Fahrblaan Kursbuèchstreggi 728

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Dreiseenbahn“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.