Baanhof
Dä Artikel behandlèt diè Vokeers- un Bedrybsaalaagè Baanhof; zu witèrè Bedütungè luèg Begriffsklärig Baanhof. |
Èn Baanhof (abkürzt Bf. odder Bhf.) isch è Vokeers- un Bedrybsaalaag von èrè Baan, zum Byschpill von èrè Ysebaa.
Definitionè un Benennungè
ändereI dè Fachschprõch wörd dè Begriff „Baanhof“ z Dütschland un Öschterrych ähnlich definyrt:
- Z Dütschland bassyrt s durch § 4 Abs. 2 vo dè Ysebaa-Bau- un Bedrybsorning (EBO):
- Z Öschterrych bassyrt s durch § 2 Abs. 1 (a) Bedrybsvorschrift vo dè ÖBB:
- „Baanhööf sin Bedrybsschtèllè, in dènnè Züüg aafangè, endè, odder ènènand uuswychè chönned. Baanhööf wörred vo Yfaarsignal odder Drapezdaflè begränzt …“[1]
I beidè Staatè isch èn Baanhof immer Bedrybsschtell un Zugmeldeschtell.
- I dè Schwiz sin früèner zwǜschè Baanhof un Station im Sinn vo zwei Größèklassè mit dè glychè Fungtion (maßgäbbend sin d Vokeerspüngt) unterschiddè worrè. Hüt wörred beidi Begriff sǜnonǜm vowendet, woby sich dè Begriff Baanhof stärker durrèsetzt. D Gsetzgebig vowendet diè Begriff schu lang sǜnonǜm, meint demit abber d Zugangsört für dè Publikumsvokeer,[2] allèfalls dè Güètervokeer. I dè Faardiènschtschprõch isch è Baanhof diè …
- „Aalaag innerhalb vo dè Yfaarsignal, wo söttigi fääled innerhalb vo dè Yfaarweichè, zu dè Regelig vom Zugvokeer un dè Rangyrbewegigè, meischtens mit Publikumsvokeer.“
- Dies schließt somit auch Güterbahnhöfe, Rangierbahnhöfe und Dienststationen mit ein.
- Umgangsschprǒchlich bezeichnèt dè Begriff Baanhof
- è Aalaag, wo Reisende Züüg beschtygè odder volõ dürfed (s schlièßt also Haltepunkt mit y) bzw. Züüg be- odder entladè odder neu zämmègschtellt odder umgruppyrt wörred.
- s Empfangsgebäude (Dütschland) bzw. Uffnaamegebäude (Schwiz un Öschterrych).
- d Gsamtheit uss Baanaalaagè un Empfangsgebäude, für welli dè Baanhofsbedryber s Huusrächt hèt.
Baanhof un Haltepungt
ändereNõch dè Ysèbaa-Bau- un Bedrybsorning isch z Dütschland è Zuègangsschtell ooni Weichè kein Baanhof im bedryblichè Sinn, sondern èn Haltepungt. Bi nèrè deilwysè! Streggèschperrig wärd i dè meischtè Fäll dè Vokeer uff dè Schinnè bis zum nägschtglègènè Baanhof uffrächterhaaltè, well d Züüg a dè Haltepüngt i dè Regel nit ooni komplizyrti bedryblichi Vofaarenswysè umkeerè chönnèd un dè entschprechende Streggèabschnitt nit immer durch è Signal deggt worrè isch.
Im dütschè Haltepungt entschpricht näherigswys diè öschterrychischi Halteschtell.
Z Dütschland isch è Halteschtell vo dè Ysèbaa èn Haltepungt, wo mit ènèrè Abzwygschtell odder ènèrè Aaschlussschtell zämmèkeit.
S git au Baanhööf, wo kein Reisendèzuègang (Baanschteig un Empfangsgebäude) hèn. Nebbè Güèterbaanhööf git s deby Baanhööf, wo uusschlièßlich bedryblichè Fungtionè dièned, bsunders dè Zugbildig un Ufflösig vo Züüg, dè Zugchrützig un èm Übberhollè vo Züüg diènt. Deby isch èn söttigè Baanhof uffgrund vo dè Faarblaanlaag vo einer vo dè söttigè Fungtionè, schwätzt mò au von èm Bedrybsbaanhof, bsunders bi Rangyrbaanhööf odder Übberholbaanhööf.
Bi U-Baanè differenzyrt mò im Allgmeinè nit zwǜschè Baanhööf un Haltepüngt.
Hauptbaanhööf
ändereGit s meereri Baanhööf a eim Ort, vo dènnè ein vo dè anderè bedryblich übbergordnetè isch odder s zmindescht hischtorisch eimòl gsi isch, wörd sellè hüüfig als Hauptbaanhof benamst. Sellè lyt meischtens – abber nit uubedingt – an èrè zentralè Stell im Ort un isch vokeerstechnisch guèt erschlossè, bsundere als zentralè Voknüpfigspungt vo voschidnè Zuglinniè.
Nammensgäbig
ändereBahnhööf wörred meischtens nõch dè Ortschaft odder èm Ortsdeil benamst, i dèm si liget odder wo nè nè am nögschtè liget. Nõch Ygemeindungè odder Umbenennungè chönned abber au historischi Nammè erhaaltè blybè. Deilwys wuörred in mengè Ort mit è baar Baanhööf selli nõch dè Ysebaaschtreggi odder dè Baangsellschaft unterschiddè, zu wellèrè si ghörèd. Asè hèt zum Byschpill dè Uusgangspungt vo dè Bèrlin-Görlitzer Ysèbaa Berlin Görlitzer Bahnhof gheißè, obwoll er in Bèrlin lyt (äänlich wiè bi dè andrè Bèrliner Kopfbaanhööf) odder dè hütige Bahnhof Frankfurt (Main) Süd, wo Bebraer Baanhof gheißè hèt. Dè Nammè vo dè beidè Baanhööf vo dè sächsischè Stadt Großèhain, Großèhain Bèrliner Baanhof un Großèhain Cottbuser Baanhof, hèn sich bis i diè hütigi Zit gha. Umgangsschprõchlich wörred d Nord- un Südflügel vom Münchner Hauptbaanhof immer no Starnberger Baanhof bzw. Holzkirchner Baanhof benamst. Ähnlichi Nämmè git s bzw. hèt s au in vill andrè Länder gää.
In ländlichè Gebièt bschtönn mengmòl Doppelnömmè èn gmeinsamè Baanhof vo zweinè Ort, z. B. Hallau-Wilchingè a dè Hochrhybaan, wo d Benamsig vo dè Baanschtation i dè Blaanigsphasè no hèftig umschtrittè gsi isch, sogar übber d Bosition vo dè Ortsnämmè hèt mò sell Mòl im Chläggi gschtrittè..
In Ort mit (aktuèll odder historisch) meerèrè Baanhööf bschtän dõdefür voschideni Möglichkeitè, Baanhööf unterschydlich z benamsè, nômlich nõch
- dè dört vokeerendè Baangsellschaft. Sell isch historisch zimli vobreitet, z. B. Main-Weser-Baanhof z Frankfurt am Main. Hpt git s sell zmeischt bi Brivat- un Museumsbaanè,
- dè bedryblichè Baanhofsart (Personè-, Güèter-, Rangyrbaanhof usw.),
- dè geografischè Laage vom Baanhof,
- dè Himmelsrichtig: A villnè Ort git s jewyls ein Nord-, Oscht-, Süd- un/odder Weschtbaanhof,
- dè Höchi: im Berych vo Thüringè un Sachsè, z Ungarn u. a. exischtyred mengmòl èn obberè un èn unterè Baanhof,
- dè Laage zu dè Stadt: Mitti, Stadt odder Zèntrum für è zentral glägenè Baanhof vo i. d. R. untergordnetè Vokeersbedütig.
- Stadtdeil, Vorört odder ygmeindetè Ort, un zwar bschtönn selli uss:
- èm voraagschtelltè Nammè vom Hauptort un èm nõchfolgendè Nammè vom Ortsdeil (in mengè Länder mit un in andrè Länder ooni Bindeschtrich, z Dütschland immer mit Bindeschtrich,[3] i dè Schwiz immer ooni Bindeschtrich, ußer Nämmè i dè französischè Sprõch, wo immer mit Bindeschtrich gschribbè wörrèd.[4]) odder
- nu d Nämmè vom Ortsdeil.
- Strõßènämmè
- Eigènämmè vo Yrichtungè odder Unternämmè, wo i dè Nöchi von èm Baanhof liget.
- Nammè vo Persönlichkeitè.
- Zaalè:
- Nummeryrig vo dè Baanhööf. In è baar Länder, bsunders im Berych vo dè ehemõligè Sowjetunion, sin d Baanhööf vo villnè Ortschaftè durchgängig nummeryrt (z. B. git s im Ysèbaaknotè Pensa füüf Baanhööf mit dè Bezeichnigè Penza I bis Penza V). D Nummeryrung sait dèby nüt übber d Art un Bedütung vo dè Baanhööf uus.
- Benamsig vo dè Baanhööf nõch dè Strèggèkilometer, a dèmm si ligèd. Sell isch bsunders in Gegendè vobreitet, wo kei Sidlig i dè Nöchi isch.
- suschtigi geographischè Nammè wiè Täler, Bärg usw.; z. B. dè Baanhof Drängedal a dè Harzquerbaan odder dè ehemõlige Baanhof Dorlesbach a dè württèbärgischè Südbaan, diè ebbèso wiè dè Baanhof im Lièd Auf dè Schwäbischè Eisèbaanè voewigt isch.
Personal
ändereDiè voantwortlichi Gsamtleitung vom Vokeers- un Bedrybsdiènscht isch i dè Hand vom „Baanhofsvorschtand“ glègè. Z Dütschland git s sebbi Fungtion sit Johrzeentè nimmi, in è baar andrè Länder isch si bis zu dè Uffdrènnig in Vokeer un Infraschtruktur blibbè. Wo sich d Fungtion vom Baanhofsvorschtand ghaaltè hèt, ghört si hüt i dè Regèl zu dè Infraschtruktur.
Bi dè dütschè Baanè isch dè „Baanhof“ einersits è Begrifflichkeit uss èm behördlichè Organisationsgefüèg. I sellèm Sinn isch dè „Baanhof“ als Diènschtschtell è uumittelbari Bundesbehördè, wo bedryblich zmeischt uss è baar „Baanhööf“ (im bedryblichè Sinn) bschtandè hèn. Sebbi Stell isch von èm Diènschtschtellèleiter gfüürt worrè, eim Beamtè meischtens im gehobenè Diènscht mit polizeilichè Befugniss. Insofèrn git s dè Begriff „Baanhof“ nõch dè Ufflösig vo dè Dütschè Bundesbaan un dè Dütschè Rychsbaan nu no im bedryblichè Sinn vo dè EBO. Kommerzielli, technischi un bedryblichi Uffgabè sin hüt in voschidenè Händ.
Einheitlich stòt dè Baanhof unter dè gsetzlichè Begrifflichkeit vo dè Baanaalaag, wo im Huusrächt von èm Infraschtrukturunternämmè unterschtòt. Bedryblich isch dè Baanhof zmeischt è Zugmeldeschtell, wo nõch dè gsetzlichè Bschtimmungè toujours mit ènèm voantwortlichè Faardiènschtleiter bsetzt sy muè. Im Zùg vo dè technischè Entwicklig isch dè Faardiènschtleiter allerdings immer öfter nimmi vor Ort aazdrèffè, sondern reglèt dè Vokeer fèrngschtüèrèt als Mitarbeiter von èrè Bedrybszentralè, als Zugleiter odder als Bedièner vo fèrngschtüertè Baanhööf.
Baanhofsartè
ändereBahnhööf wörred nõch voschidènè Kriteriè unterschiddè worrè. Dezuè zellèd unter anderem iri Uffgaab un Fungtion, iri Laag im Netz, d Grundrissform odder diè bautechnischi Gschtaltung vo dè Gleis- un suschtigè Aalaagè.[5][6]
Unterscheidig nõch Laag im Netz
ändereÈndbaanhof
ändereÈn Èndbaanhof lyt am Ènd von èrè Baanschtreggi odder è baar Streggè.[5][6][7] Diè architektonischi Form odder witeri Eigèschaftè sin durch sellè Begriff nit feschtglait.
Zwǜschèbaanhof
ändereÈm Zwǜschèbaanhof isch è Bedrybsschtell an èrè durchgöngigè Baanschtreggi. Deilwys voschtòt mò unter èm Zwǜschèbaanhof nu ein, vo dèm keini witèrè Streggè abzwygèd,[5] deilwys wörd uff selli Unterscheidig vozichtet[7] bzw. zwǜschè eifachè Zwǜschèbaanhööf un Zwǜschèbaanhööf mit Streggèvozwygigè unterschiddè.[6]
Drènnigsbaanhof
ändereIn èm Drènnigsbaanhof zwygt mindeschtens ei Streggi ab, woby im Unterschyd zum Aaschlussbaanhof èn Übbergang vo Züüg vo dè eintè uff diè andri Streggi üblich isch, z. B. Essè Hbf, Baanhof Arth-Doldau, Innsbrugg Hbf.
Aaschlussbaanhof
ändere
Èn Aaschlussbaanhof isch èn Baanhof, wo vo einèrè Streggi (mindeschtens) ei witeri abzwygt, woby s (je nõch Definition) kein regèlmäßigè durchgängigè Zugvokeer git[5] (wa abber bedryblichi Vobindigè un Wagèübbergäng nit uusschlièßt) bzw. diè abzwygendi Streggi dütlich untergordnèt isch.[7] Deilwys wörd i dè Literadur au nit zwǜschè Aaschluss- un Drènnigsbaanhööf unterschiddè wärd.[6]
Chrützigsbaanhof
ändereVon èm Chrützigsbaanhof schwätzt mò, wenn sich mindeschtens zwei Streggè in eim Baanhof chrützèd, z. B. Duisburch Hbf, Neuss Hbf. Wörd d Zaal vo dè Streggè, wo i eim Baanhof zämmèdrèffèd größer, wörd au d Bezeichnig Knotèbaanhof vowendèt.
Berürungsbaanhof
ändereÈn seltènè Tǜp isch dè Berürungsbaanhof, wo sich zwei Streggè touchyrèd, ooni sich z chrützè, z. B. Baanhof Montabaur, Baanhof vo Landquart odder dè Baanhof Weida.[6][7] Deby cha s abber Gleisvobindungè zwǜschè dè Gleis vo beidnè Streggè gää.
Zur Zit vo dè ehemòligè brivatè Ysèbaa-Gsellschaftè isch dè Baanhof Mülheim-Eppinghoffè èn Berürungsbaanhof vo dè Bergisch-Märkischè Ysèbaa-Geellschaft un dè Rheinischè Ysèbaa-Gsellschaft gsi.
Chnotèbaanhof
ändereChnotèbaanhööf sin in sèllèm Zämmèhang meefachi Drènnigs- un/odder Chrüzzungsbaanhööf von èm Huufè vo Streggè.[6]
Unterscheidig nõch Grundrissform
ändereKopfbaanhof
ändereIn èm Kopfbaanhof odder Sackbaanhof höred d Hauptgleis mit Stumpfgleis uff, è Durchfaart isch nit möglich. Hüüfig stòt s Empfangsgebäude am Gleisènd. Bsunders bi historisch älterè Bautè folgt am Gleisènd dè Gleiswechsel odder è Drèèschiibè, um Drybfaarzüüg a s andere Ènd vo irèm Zug umsetzè z chönnè..
Umgangsschprõchlich wörred d Begriff Kopfbaanhof un Èndbaanhof oft sǜnonǜm bruucht. S git abber Unterschyd. S chönnèd ÈndbaanhöÖf au in Durchgangsform baut sy, öppè bi nèrè blaantè Streggèvolängerung. Umkeert cha s au Zwǜschèbaanhööf in Kopfform baut sy, oppè bi mengè Spitzkeerè.
Durchgangsbaanhof
ändereDiè hüüfigschti Baanhofsbauart isch dè Durchgangsbaanhof. Dõdeby laufèd d Hauptgleis von einer odder meerèrè durchgehende Streggè vom Bahnhofsgländ, erhaaltèd dört Gleisvobindungè un erwiterèd sich gegebenèfalls durch zuèsätzlichi Baanhofsgleis, z. B. Wupperdal Hbf, Bärn HB. S EG lyt meischtens sitlich zum Gleisfäld.
Bsunderi Bauformè
ändereRiterbaanhof
ändereBi nèm Riterbaanhof isch s Empfangsgebäude quer übber s Gleisfäld baut, z. B. Hamburg Hbf odder Baanhof Kassel-Wilhelmshöchi.
Keilbaanhof
ändereIn èm Keilbaanhof drènnèd sich meereri Streggè im Bahnschteigberych. S Empfangsgebäude lyt dõdeby zwǜschè dè sich drènnendè Streggè, welli mitnand èn Keil bildè, z. B.: Baanhof Arth-Goldau, Döbèlè Hbf., Baanhof Jena-Göschwitz, Baanhof Wupperdal-Vohwinkel.
Inselbaanhof
ändereBi nèm Inselbahnhof wörd s Empfangsgebäude komplètt vo dè Gleisaalaagè ygfasst, z. B. Halle (Saale) Hbf odder Bhf. Mindè z Weschtfalè.
Durmbaanhof
ändereIn èm Durmbaanhof chrützèd sich meereri Streggè niveaufrei, z. B. Bèrlin Hbf odder Baanhof Bürschtadt. Bi nèm Deil vo dè Durmbaanhööf (z. B. Osnabrügg Hbf) git s Vobindungsstreggè zwǜschè beidnè Ebènè.
Dunnelbaanhof
ändereDunnelbaanhööf ligèd vollschtändig unterirdisch. Meischtens handlèt s sich um eifachi Durchgangsbaanhööf odder quasi unterirdischi Durmbaanhöäf, wenn si meereri Dunnelschtreggè vobindè, z. B. d S-Baanhööf Bahnhof Frankfurt (Main) Konschtablerwache un Züri Stèttbach.
D Bezeichnig Dǜèfbaanhof wörd meischtens glychbedütend vowendèt, cha abber au ein Baanhof i eim nõch obbè offenè Wannèbauwärch benamsè, z. B. dè Baanhof am Köln-Bonner Flughaffè odder dè Bf. Züri-Stadèlhoffè.
Dreieggsbaanhof
ändereExtreem wènnig chunnt dè Dreieggsbaanhof vor, sèll isch èn Baanhof, bi dèmm ei zuèsätzlichi Vobindung zwǜschè dè abzwygendè Streggè bschtòt, z. B. Ludwigshaffè (Rhy) Hbf odder Bhf. Herlasgrüè.
Unterscheidig nõch Fungtionè
änderePersonèvokeer
ändere- Personèbaanhof (Abkürzig z Dütschland Pbf, i dè Schwiz PB)
- Flughaffèbaanhof, z. B. Baanhof Düsseldorf-Flughaffè,
- Messebaanhof, z. B. Bhf. Hannover Messe/Laatzè,
- Fürschtèbaanhof, i dè Regel è bsunders Baudeil vom Personèbaanhof, seltè au als eignè Baanhof, z. B. Baanhof Potsdam-Wildpark,
Güètervokeer
ändere- Güèterbaanhof (Abkürzig z Dütschland Gbf, i dè Schwiz GB)
- Containerbaanhof für dè Güèterumschlag zwǜschè Ysèbaan un andrè Vokeersdräger
- Haffèbaanhof für dè Güèterumschlag zwǚschè Ysèbaa un Wasserschtrõßè, z. B. Chleinhüningè Haffè z Basel; seltè au mit Personèvokeer zum Umschtyg uff è Bassagyrschiff, z. B. Baanhof Emdè-Ußerhaffè,
- Eilguètbaanhof, diè Dütsch Rychsbaan, in irer Aafangszit au diè Dütsch Bundesbaan sowiè anderi Ysèbaanè z. B. z Frankrych un Italiè hèn èn Eilguèt- odder Exprèssguètnetz unterhaaltè, für des eigeni Baanhööf odder Baanhofsdeile bruucht worrè sin. Byschpillswys sin d Baanschteig 12–14 im Karlsruèr Hauptbaanhof anschtell von èrè Eilguètabfèrtigung entschtandè.
- Poschtbaanhof, wo Poschtbeförderig bis zuè dè Volagerig uff d Strõß in Reise- odder eignè Poschtzüüg durrègfüürt worrè sin,
- nit öffentlichi Wärchs-, Induschtry- odder Zechèbaanhööf, z. B. BASF z Ludwigshaffè.
Personè- un Güètervokeer
ändere- Ysèbaaknotè, wichtigi Voknüpfig vo voschidnè Streggè,
- Gränzbaanhof, z. B. Aachè Hbf, un dè fungtional fascht glychè
- Transitbaanhof
- Übbergabebaanhof – èn Baanhof, i dèm Güèterzüüg odder Wagègruppè an èn andrè Güètervokeersbedryber übbergää wörrèd.
- Fäärbaanhof, a dè Küschtè von èm Fluss, ènèm See odder ènèm Meer, wo uumittelbar in èn Fääraaleger übbergòt, demit Ysèbaafaarzüüg uff d Ysèbaafäärè ufffaarè un übbergsetzt wörrè chönnèd; Byschpill: Baanhof Puttgardè, Messina
Bedrybsbaanhof
ändere- Bedrybsbaanhof, z. B. Baanhof Goethewäg, Bedrybsbaanhof Schöneweide
- Rangyrbaanhööf, z. B. Rangyrbaanhof Maschè, git s als Gfäll- odder Flachbaanhof, je nõchdèmm, ob èn Deil vom Rangyrbedryb mit Schwèrchraft durrègfüürt wörd. Èn Gfällbaanhof lyt vor, wenn d Baanhofsgleis durchschnittlich mee als 7 ‰ gneigt sin.[8] Selli Bauart isch sèltè. Byschpill defür sin: Rangyrbaanhof Nürnbèrch, Baanhof Dresdè-Fridrichschtadt, Zwickauer Hauptbaanhof, Baanhof Duisburch-Hochfäld Süd..
- Abschtellbaanhof für nit bruuchti Ysèbaafaarzüüg, odder für d Wartig un Vosorgig vo sebbnè.
Meereri Fungtionè
ändereBaanhofsaalagè chönned uss mengè Deil mit unterschydlichè Fungtionè zämmègsetzt sy: so ligèd z. B. Güèter- odder Abschtellbaanhööf bi chlynè un mittlerè Baanhööf meischtens uumittelbar nebbè odder au hüüfig dirèkt hinter m Personèbaanhof. Vill größerè un mengè mittlerè Baanhööf hèn zuèsätzlich è Bw. I dè gröschtè Ysèbaankomplèx sin oft meereri Baanhööf mit unterschydlichè Fungtionè drènnt vonènand aaglait, zum Byschpill in Monnèm dè Hauptbaanhof un dè Rangyrbaanhof.
I dè Aafangsjohr vo dè Ysèbaa sin Baanhööf z Dütschland hüüfig a großè Flüss aaglait worrè, um dè Baantransport mit èm guèt uusbautè Flusstransportvokeer z vobindè. Nõchdèmm diè èrschtè Knotèpüngt vo dè Ysèbaanè entschtandè sin, isch d Forderung nõch dè Brojèktyrung vo dè Bahnhöööf unter logistischè Gsichtspüngt gschtellt worrè. Dè Ingenieur un Dirèktor vo dè sächsischè Ysèbaavowaltig Max Maria vo Wèber hèt dezuè diè èrschtè vobindlichè Reglè uffgschtellt, wo spôter allgemein anerkannt worrè sin.
Spezièlli Fungtionè
ändereGmeinschaftsbaanhof
ändereIn èm Gmeinschaftsbaanhof drifft d Infraschtruktur von è baar Ysebaaschtrukturunternämmè uffènand. È baar Gränzbaanhööf sin Gmeinschaftsbaanhööf. Entwedder wörred d Aalaagè gmeinsam bruucht odder jeddès Unternämmè hèt – ganz odder deilwys – eigeni Aalaagè, wo uusschlièßlich von èm bruucht wörred. È bsunders ydruggsvolls Byschpill für èn Gmeinschaftsbahahof isch dè Baanhof z Bayrisch Ysèschtein, wo s Empfangsgebäude durch d Staatsgränz i dè Mitti deilt isch.
Spurwechselbaanhof
ändereÈn Spurwechselbaanhof bschtòt i dè Regèl uss zwei Baanhööf odder Baanhofsdeil mit Gleis vo voschidnè Spurwittè. Dört müèn Reisende entwedder umschtygè un d Fracht umgladè wörrè odder s bschtòt d Möglichkeit, Faarzüüg umzschpurè. Syschpill für èn Spurwechselbaanhof mit Umschtygè isch dè Baanhof Solethurn, wo sich è baar Normalschputschtreggè, vo allem dJurasüdfuèsslinniè mit dè Schmalschpurschtreggi vo dè RBS drôffèd. Byschpill für Umschpurbaanhööf: sin Brest Passaschyrski, Byschpill für èn Umladebaanhof isch Galați Transbordare (wörtlichi hochalemannischi Übbersetzig: Umladdè) z Rumäniè.
Sischteemwechselbaanhof
ändereIn èm Sischteemwechselbaanhof wechslèt d Stròmvosorgig für elegtrischi Drybfaarzüüg (Sischteemdrènnschtellè). Wörd kei Meesischteemfaarzüüg ygsetzt, muè dõ für d Witerfaart d Beschpannig vom Zùg gwechslèt wörrè. Oft handlèt s sich um èn Gränzbaanhof. Byschpill für èn söttigè Sischteemwechselbaanhof isch d Station Brennero/Brènner uff dè Brènnerbaan a dè Gränz zwǜschè Öschterrych un Italiè.
Keini bedryblichè Fungtionè
ändereZu dè Baanhööf ooni bedryblichi Fungtion zellt diè sèlteni Gattung vom Schybaanhof. Dezuè zellt di Baanhofsattrappè vo Brasiliè, wo im Zweitè Wältchrièg Bombèaagriff vom Hauptbaanhof Stuègètt ablenkè hèt söllè.
Kulturbaanhof
ändereNit, wènnig odder kaum bruuchti Baanhofsbautè wörred sit Mitti dè 1990er Johr als Kulturbaanhof (KuBa) bruucht. In eim wörred Uusschtellungè, Theaterufffürungè odder Film zeigt, Büècher vodlèènt, Esskultur zelebryrt, Künschtler Ateliees zur Vofüègig gschtellt, Initiativè/Vorein, Diskothekè unterbrocht. Oft stôn selli Gebäude unter Denkmòlschutz.
Byschpill sin
- Kassel Hbf,
- Baanhof Heidelbärg-Altschtadt
- Bhf. Chrützdal,
- Bhf. Düsseldorf-Eller,
- Bhf. Weimar,
- Bhf. Worpswede,
- Bhf. Radebeul Oscht,
- Baanhof Heldburg,
- Baanhof Seidingschtadt (luèg Bild röchts),
- Hundertwasser-Bhf. Üèlzè
- Jenaer Saalbaanhof (luèg au Kulturbaanhof Jena).
- Baanhof Bad Salzuflè
- Baanhof vo Orsay z Paris, bis 1939 dè Pariser Südwescht-Baanhof.
Gschicht
ändereAafangsphasè
ändereBaanhööf sin für dè Bedryb von èrè Ysèbaan sofort notwèndig gsi, well d Faarzüüg abgschtellt wörred – dõhèr diè dütsch Bezeichnig: Baan-Hof –, Züüg bildet un Reisendè un Güèter è Glegèheit botè wörrè muè, dè Zug z erreichè. Èrschti Vorbilder sin hysichtlich dè EG d Relaisschtationè vom Poschtvokeer gsi, wo ebbèfalls Warterüüm un Faarschy-UusgabÈ behèrbärgt hèn. Well Züüg abber länger als Postkutschè gsi sin un d Zaal vo dè Reisendè höcher gsi isch, sin bald Baanschteig, Baanschteigübberdachungè un – vo allem i dè großè Endbaanhööf – Baanschteighallè dezuè chò.
Well i dè Aafangszit vo dè Ysèbaa s reisende Publikum mit dè neuè Technig no nit vodraut gsi isch un derrè iri Gfòòrè unterschätzt hèn – odder d Ysèbaavowaltungè zmindescht dèvò uusgangè sin – isch dè Kontagt zwǜschè dè Reisendè un èm Zug strèng reglementyrt gsi: Passagyr hèn dè Baanschteig èrscht bedrèttè dürfè, wenn dè Zug dört zum Stòò chò isch. Letschti Relikt vo sèllèrè Reisendèsicherig sin diè – z Dütschland – èrscht i dè 1970er Johr abgschafftè Baanschteigschpèrrè gsi. Witer sin diè Reisendè, bevor dè Zug sich in Bewegung gsetzt hèt, i d Wägè ygschperrt worrè. Z Ängland lôn sich deilwys hüt no d Dürè vo dè Ysèbaawägè vo innè nit uffmachè (mô muè vill mee s Fenschter uffmachè, um diè ußè aabrochti Dürèfallè abbè z druggè. Nõch èm Ysèbaauufall z Versailles am 8. Mai 1842, bi dèmm s übber 50 Doti gää hèt, well d Bassagyr sich sèlbscht nimmi us èm brènnendè Zug hèn chönnè befreiè, isch scho gly dõdruff vozichtet worrè. Diè baulichè Maßnaamè, èn möglichscht strèngè Uusschluss vo Nichtberechtigtè bim Bedrèttè vom Baanhofsgländ, sin abber bibhaaltè worrè. Z Syriè wörd z. B. no hüt au jeddè neu baute Baanhof vo èrè Muèr umgää un d Y- un Uusfaargleis durch voschlièßbari Dor gsicherèt. D Baanhofsbautè uss dè allerèrschtè Johr vo dè Ysèbaa sin vorrangig a technischè Notwendigkeitè orièntyrt un oft bscheidè dimensionyrt un uusgfüürt worrè. È Byschpill defür sin diè witeschtgehend uss Holz bautè Empfangsaalaagè vo dè Bayrischè Ludwigsbaan, diè èrscht dütsch Ysèbaa, wo vo Nürnbärch uff Fürth gangè isch. Empfangsgebäude vo sèllèrè Streggi sin nit erhaaltè blibbè.
1850 bis 1880
ändereS Empfangsgebäude (EG) von èm Baanhof isch allerdings dè repräsentativschte un gegèübber dè Öffentlichkeit un dè Bassagyr dè publikumswǜrksamschte Ort für d Sèlbschtdarschtellung vo dè Ysèbaagsellschaftè gsi. Dõdezuè isch chò, dass d Ysèbaa i sellèrè Zit dè Fortschritt sǜmbolisyrt hèt un èn großè wǜrtschaftlichè Erfolg gsi isch. Dõrum sin dört, wo è größeri Öffentlichkeit z erwartè gsi isch, i dè zweitè Phasè vom Baanhofsbau (ca. 1850–1880) hoch repräsentativi EG gschaffè worrè, zum Deil au mit Sonderyrichtungè, wiè gsondertè Warteberych für Högschsti un Allerhögschsti Hèrrschaftè (Fürschtèbaanhof). Abber au d EG vo dè Provinzbaanhööf sin uffwändig gschtaaltet worrè. Tǜpischs Byschpill vo sellèrè zweitè Phasè isch dè èrscht Baanhof vo dè Ludwig-Süd-Nord-Baan z Nürnbärch gsi, wo dè zweit Baanhof z Nürnbärch gsi isch, wo im, neugotischè Styl baut worrè isch odder s aalte, spôter a andrer Stell widder uffbaute EG z Würzburch. È no bedribbènè Großbaanhof i sellèrè Zit isch dè Hauptbaanhof z Augschburg.
1880 bis 1914
ändereDè zuènèmmende Baanvokeer hèt d Dimensionè vo dè i dè Mitti vom 19. Johrhundert entschtandenè Baanaalaagè schu am Ènd vom Johrhundert uusgschppft. Dõdezuè isch chò, dass i sèllèrè Zit diè städtischè Zentrè brutal stark expandyrt hèn un dört diè aaltè Baanaalaagè, wo urschprünglich am Rand vom Stadtzèntrum baut worrè sin, zuè nèm städtebaulichè Hindernis worrè sin, well d Städt eifach drübber durrè gwachsè sin. Sèllèwäg sin entwedder nu d EG ersetzt worrè (z. B. in Nürnbärger Hauptbaanhof 1906 – drittè Nürnbärger Baanhof) odedr abber dè ganz Baanhof a dè (dömòligè) Stadtrand volait worrè isch: dè Frankfort Hbf., dè Wysbadner Hauptbaanhof, dè Bhf. Hamburch-Altona odder dè Karlsruèr Hauptbaanhof. È dritti Möglichkeit isch gsi, dass Baanhööf (einschtmòls) unterschydlichi Baangsellschaftè in eim zämmègfasst hèn (Leepzisch Hbf., Darmschtadt Hauptbaanhof).
1914 bis 1960
ändereUffgrund vo dè i sellèm Zitruum uffkeimendè Konkurrènz zum Ysèbaavokeer isch d Gschtaaltig vo dè Baanhoöf nu uff Yschparungè im Bedryb grichtet gsi. Dõdezuè hèt vo allem s Bsitigè vo dè Kopfbaanhööf, wo bi schnèllè wörrendem Vokeer un dè Umschtellig uff lang laufendi elegtrischi un diseldribbèni Loks zuènèmmend è bedryblichs Hindernis dargschtellt hèn. Asè sin vor allem nõch èm Zweitè Wältchrièg zaalrychi Kopfbaanhööf durch Neubautè ersetzt worrè: Selli Tendènz hèt sich bim Kèmptner Hbf., Heidelbärger Hbf. odder Braunschweiger Hauptbaanhof fortgsetzt, è Tendènz, wo sich witer fortgsetzt hèt (Miltèbärg Hbf. odder Hbf. Ludwigshaffè) un sich bis hüt fortsetzt (Brojèkt 21, drunter byschpillswys Stuègètt 21 odder Lindau 21).
D Johrzeent nõch èm Zweitè Wältchrièg hèn deshalb für d Baanhofskultur meischtens Zruggbauè bedütet, zum Deil au eifach Vofall. Dõdezuè sin a mengè Stellè Neubautè vo frõgwürdiger architegtonischer, baulicher odder vokeerlicher Qualidät (z. B. Baanhof Kassel-Wilhelmshöchi) entschtandè, mit dè historischè Gebäude dõgegè isch lièblos umgangè worrè. So isch byschpillswys i dè Gleishallè vom Hauptbaanhof vo Frankfort am Main 60 Jahre lang diè provisorischi, chriègsbedingt entschtandeni Brèttervokleidig vo dè halbè Dachflächi erhaaltè blibbè. Graad i dè Flächi sin en Huufè Baanhööf nõch dè Streggèuffgaab mee un mee volotterèt, d Empfangsgebäude oft au a dè nò betribbènè Streggè.
Neueri Entwicklungè
ändereZämmè mit dè schlychend aufchommèdè Erkènntnis, dass d Vonõchlässigung vo dè Ysèbaan vokehrsbolitisch nit optimal isch, hèt sich im letschtè Virtel vom 20. Johrhundert auch widder s Intresse a dè Baanhööf voschtärkt. Neubautè vo größerè Baanhööf hèt s zwar nu wènnigè gää un si sin meischtens a dè neuè Streggè vom Hochgschwindigkeitsvokeer odder a Flughäffè baut worrè. Voeinzelt sin Baanhööf au durch Neubau gringfüègig volegt worrè. Hüüfiger sin Ersatzbautè a dè Stell vo aalter EG, hüüfig unter Ybezèhig vo dè historischè Bausubschtanz. Diè mit Abschtand hüüfigschti Baumaßnaam isch d Grundsanyrig vo historischeè Baanhööf, meischtens unter völliger Entkèrnung, wa mit èm Neubau voglychbar isch. Nõch Johrzeent vo dè Unterfinanzyrung isch ab öppè 1990 in zaalrychè Länder è byschpilllosi Reiè vo Chraftäkt unternõ worrè, um dè Inveschtitionsrüggschtau z besitigè.
Bi Neubautè odder Sanyrungè wörred in Empfangsgebäude fascht immer großi Vomarktungsflächè gschaffè. Großi Empfangsgebäude fungyrèd für iri Bedryber hüt vo allem als Gèldquällè in Form von èrè Gewerbeimmobiliè, wènniger als Vokeersschtation.
D Entwicklig i dè Flächi isch vo Rationalisyrungsmaßnaamè brägt. Gleisaalaagè vo villnè Baanhööf sin stark zruggbaut worrè un dõdebi au Baanhööf zuè Haltepüngt abbègschtuft worrè. D Besetzig vo Baanhööf mit Personal hèt grossflächig durch dè Aaschluss vo dè Baanhööf a zèntral gschtüèrti Elegtronischi Stellwärch uffghört. Faarkartè wörred oftmòls uusschlièßlich a Automatè vokauft. Sit è baar Johr findet dè nägscht Schritt im Abschtoßè vo dè Baanhööf durch d DB statt, i dèmm mit Flyß Baanhofgebäude a Brivatlüt vokauft wörred, sèll driftt inzwǜschè (Stand: 2015) nit nu chlyni Brovinzbaahnööf, sondern auch EG vo mittlerè, mitunter au vo Knotèbaanhööf, wiè byschpillswys dè Baanhof vo Immèdingè,[9] èn Baanknotè, wo a zwei Hauptschtreggè, dè Donaudalbaan un dè Schwarzwaldbahn, un èrè Nèbbèschtreggi, dè Aitrachdalbaan, lyt.
Uff dè andrè Sitè wörred au un graad i dè Flächi mit enormem Uffwand Baanhööf sanyrt. Dõdeby wörred Baanschteig uff Standardhöchi brocht, um dè niveauglyche Yschtyg z ermöglichè, Uffzüüg oder Flachrampè wörred baut, um d Baanschteig barrièrefrei zuègänglich z gschtaaltè, un wo s höhèglychi Baanübbergäng git, wo dè Strõßèvokeer behinderèd, wörred Unterfüürungè blaant un baut.
Rekörd
ändere- dè Baanhof Shimjuku z Tokio gildèt als dè vo Faargäscht meischtfrequèntyrte Baanhof vo dè Wält, desèll isch braktisch èn reinè Pendlerbaanhof mit däglich 1 bis 4 Millionè Bassagyr.
- Züri HB gildèt als dè vo Züüg meischtfrequèntyrte Baanhof vo dè Wält, wo Übber 2900 Züüg dè Baanhof däglich bassyrèd.
- Dè ältescht Baanhof vo dè Wält lyt z Stockton-on-Tees z Ängland.
- Högschtglègènè Baanhof vo dè Wält isch z Tanggula im Tibet, 5.068 Meter, a dè Lhasa-Baan, wo zwǜschè Golmud un Lhasa vokeert.
- Dè högschtglègeni Baanhof z Europa lyt uff èm Jungfraujoch i dè Schwiz, 3454 Meter, Endschtation vo dè Jungfraubaan mit dè Dalschtation uff dè Chlynè Scheidegg.
- Högschtglègènè Baanhof z Dütschland an èrè Adhäsionsbaan isch dè Baanhof Brockè im Harz, 1125 m; dè högschte Baanhof an èrè Normalschpurbaan lyt uff 967 m übber NN a dè Dreiseèbaan z Bärèdal am Fäldbärg. Högschstè Baanhof z Dütschland an èrè Hauptbaan isch mit 806 m dè Baanhof z St. Gorgè a dè baddischè Schwarzwaldbaan.
- Dè gröscht Rangyrbaanhof vo dè Wält isch dè Baanhof Bailey Yard bi North Platte z Nebraska i dè USA), gfolgt vom gröschtè europäischè Rangyrbaanhof Maschè Rbf bi Hamburg.
- Diè gröscht un längscht Baanschteighallè hèt dè Mailänder Zentraalbaanhof, wo 1931 baut worrè isch.
- Diè gröscht Grundflächi hèt mit 83.640 m² dè Leepzischer Hauptbaanhof.
- Diè älteschte erhaaltenè Baanhofsgebäude vo Dütschland:
- 1838: Bhf. Düsseldorf-Gerresheim (Nordrhy-Weschtfalè, Düsseldorf)
- 1840: Bhf. Vynèburg (Niddersachsè, Lancchreis Goslar)
- 15. Mai 1842: Bhf. Nidderau (Freischtaat Sachsè)
- Dè Leepzischer Bayrische Baanhof (Inbedrybnaam 1842) isch dè älteschte erhaaltene Chopfbaanhof vo Dütschland.
- S älteschte no in Bedryb befindliche Baanhofsgebäude in èrè dütschè Großschtadt stòt z Augschburg. S isch 1844 in Bedryb gangè.
Meischtfrequèntyrto Fèrnbaanhööf z Dütschland
ändereBaanhof | Faargäscht pro Daag | Züüg Fèrnvokeer bro Daag |
Züüg Naavokeer bro Daag |
Züüg S-Baan bro Daag |
Baanschteig- gleis |
---|---|---|---|---|---|
Hamburg Hbf. (S-Baan, U-Baan) |
450.000 | 189 | 407 | 982 | 12 |
Münchè Hauptbaanhof (S-Baan, U-Baan) |
450.000 | 258 | 597 | 1.018 | 34 |
Frankforter Hauptbaanhof (S-Baan, Stadtbaan) |
[10] | 450.000342 | 290 | 1.100 | 29 |
Bèrlin Hbf. (S-Baan, U-Baan) |
300.000 | 261 | 326 | 620 | 14 |
Köln Hbf. (S-Baan Rhy-Ruhr, Stadtbaan) |
280.000 | 243 | 521 | 466 | 11 |
Düsseldorf Hbf. (S-Baan, Stadtbaan) |
250.000 | 180 | 450 | 500 | 16 |
Hannover Hbf. (S-Baan, Stadtbaan) |
[11] | 250.000208 | 210 | 204 | 12 |
Stuègètt Hbf. (S-Baan, Stadtbaan) |
[12] | 240.000164 | 426 | 649 | 19 |
Essè Hbf. (S-Baan, Stadtbaan) |
170.000 | 123 | 198 | 403 | 13 |
Nürnbärch Hbf. (S-Baan, U-Baan) |
140.000 | 150 | 290 | 300 | 21 |
Dortmund Hbf. (S-Baan Rhy-Ruhr, Stadtbaan) |
130.000 | 195 | 485 | 302 | 16 |
Bremè Hbf. (S-Baan Bremè/Niddersachsè) |
120.000 | 80 | 450 | 0 | 9 |
Leepzisch Hbf. (S-Baan) |
120.000 | 238 | 583 | 227 | 21 |
Bèrliner Oschtbaanhof (Bèrliner S-Baan) |
100.000 | 47 | 202 | 775 | 9 |
Monnèm Hbf. (S-Baan RhyNeggar) |
100.000 | 238 | 265 | 155 | 9 |
Quällè: DB AG, Baanhofsdatèbank (Stand 12. Juni 2013)
Gröschti Personèbaanhööf vo dèrrè Wält
ändereSèll isch è Lischtè vo dè gröschtè Personèbaanhööf vo dèrrè Wält, abschtygend gordnèt nõch dè Aazaal vo dè Bahnschteiggleis:
Gleis | Baanhof | Ort | Land | Notizè |
---|---|---|---|---|
67 | Grand Central Terminal | Manhattan, New York City | Voeinigti Staatè | 41 Gleis uff dè obberè Ebeni, 26 Gleis uff dè unterè Ebèni, zzgl. 8 U-Baan-Gleis, 8 Gleis für East Side Access im Bau/Blaanig |
34 | Münchè Hbf | Münchè | Dütschland | 32 Gleis obberirdisch, 2 S-Baan-Gleis unterirdisch, zzgl. 6 U-Baan-Gleis |
31 | Pariser Nordbaanhof | Paris | Frankrych | 27 Gleis uff dè Hauptebèni, vir Gleis im Untergschoss |
30 | Napoli C | Neapel | Italiè | 26 Gleis uff dè Hauptebèni, 4 Gleis im Untergschoss (Napoli Piazza Garibaldi) |
30 | Shanghai Hongqiao Railway Station | Shanghai | China | flächègröschtè Baanhof vo Asiè |
29 | Frankfurt (Main) Hbf | Frankfurt am Main | Dütschland | 25 Gleis obberirdisch, 4 S-Baan-Gleis unterirdisch, zzgl. 4 U-Bahn-Gleis (devò eins ußer Bedryb) |
29 | Pariser Oschtbaanhof | Paris | Frankrych | |
28 | Roma Termini | Rom | Italiè | |
27 | Waterloo | London | Voeinigts Könnigrych | ooni „Waterloo International“ un „Waterloo East“ |
27 | Pariser Weschtbaanhof | Paris | Frankrych | |
27 | Pariser Südbaanhof | Paris | Frankrych | |
27 (29) | Shinjuku | Tokio | Japan | 16 Durchgangsgleis, 11 Kopfgleis (a 4 Ört), 2 Durchgangsgleis gmeinsam mit dè U-Baan, zzgl. 4 uusschlièßlich für d U-Baan bruuchti Gleis |
26 | Züri HB | Züri | Schwiz | 16 Gleis i dè Haupthallè (Gleis 3 bis 18) ,4 Gleis im unterirdischè Baanhofsdeil Löwèschtrõß (Gleis 31-34, sit 14. Juni 2014), 4 Gleis im unterirdischè Bahnhofsdeil Museumsschtrõß (Gleis 41-44), 2 Gleis im unterirdischè Baanhof SZU (Gleis 1-2) |
25 | Madrid Atocha | Madrid | Spaniè | |
25 | Sydney Central Railway Station | Sydney | Australien | plus zwei zur Zit nit bruuchti Gleis |
24 | Cape Town Railway Station | Kapschtadt | Südafrika | |
24 | Milano C | Mailand | Italiè | |
24 | Peking Südbf | Peking | China | |
23 | Nürnbärch Hbf | Nürnbärch | Dptschland | zzgl. 4 U-Baan-Gleis, gröschtè Durchgangsbaanhof vo Europa |
23 | Venezia Santa Lucia | Venedig | Italiè | |
22 | Stuègètt Hbf | Stuègètt | Dütschland | zzgl. 4 U-Baan-Gleis |
22 | Baanhof Ōmiya | Saitama | Japan | 1 for New Shuttle included |
22 | Baanhof Brüssel-Mitti/Brüssel-Süd | Brüssel | Belgiè | devò 6 Fèrnvokeersgleis un 2 für dè Euroschtar,[13] zzgl. 4 U-Baan-Gleis |
21 | Leepzisch Hbf | Leepzisch | Dütschland | 19 Kopfgleis i dè Haupthallè, 2 Durchgangsgleis im Citydunnel |
21 | Madrid Chamartín | Madrid | Spaniè | 5 Schnellbaangleis, 11 Fèrnbaangleis, 5 Vorortgleis Tracks 5-9: Short-Distance Service. Tracks 1-4 and 10-16: Medium-Distance an Long-Distance Services. Tracks 17-21: High Speed Services, sit dè Inbetrybnaam vo dè Schnellfaarschtreggi nõch Valladolid vir Gleis (17–21) uff Regelschpur umbaut |
21 | Pennsylvania Station | Manhattan, New York City | Voeinigti Staatè | zzgl. je 4 U-Baan-Gleis in 2 Stationè |
21 | Baanhof Hoboken | Hoboken, New Jersey | Voeinigti Staatè | 18 Gleis i dè New Jersey Transit, 3 Gleis i dè Hudson-Bergen Light Rail, zzgl. 3 U-Bahn-Gleis vo dè PATH |
21 | Ueno | Tokio | Japan | 12 Gleis uff dè obberè Ebèni, 5 Gleis uff dè unterè Ebèni, 4 Schnellbaangleis unterirdisch (witeri 4 Gleis im benõchbòrtè Baanhof Keisei Ueno), zzgl. 4 U-Bahn-Gleis |
21 | Shinagawa | Tokio | Japan | 2 witeri Gleis im Bau |
21 | Baanhof Kyoto | Kyōto | Japan | 14 Gleis ebbèèrdig, 4 Schnèllbaangleis, 3 Gleis „Kintetsu“, zzgl. 2 U-Baan-Gleis |
21 | Bahnhof Howrah | Haora | Indiè | |
20 | Bologna C | Bologna | Italiè | |
20 | Wyner Südbaanhof | Wyn | Öschterrych | Sit 13. Dezembèr 2009 zugunschtè vom Bau vom neuè Hauptbaanhof deilwys zuègmacht/abdrait. Hèt je 9 Gleis in zwei Kopfbaanhööf, 2 S-Baangleis unterirdisch. Wôrend dè Umbau 13 Gleis, devò witerhy 2 S-Baan-Gleis unterirdisch. Nõch Inbedrybnaam vom Hauptbaanhof (12 Baan- un 2 U-Baan-Gleis) ab 2012 vollschtändigs Zuèmachè. |
20 | Union Station | Chicago | Voeinigti Staatè | je 10 Gleis in drènntè Abschnitt für Richtig Nord bzw. Süd, bediènt sowoll Amtrak un Metra Züüg. |
20 | Paddington | London | Voeinigts Könnigrych | |
20 | Tokioter Baanhof | Tokio | Japan | |
20 | Washington Union Station | Washington, D.C. | Voeinigti Staatè | |
19 | Victoria | London | Voeinigts Könnigrych | zzgl. 4 U-Bahn-Gleis |
18 | Euston | London | Voeinigts Könnigrych | zzgl. 6 U-Baan-Gleis |
18 | Liverpool Street | London | Voeinigts Könnigrych | zzgl. 4 U-Baan-Gleis |
18[14] | Stockholm C | Stockholm | Schwedè | zzgl. 6 Gleis vo dè U-Baan-Station |
16 | Düsseldorf Hbf | Düsseldorf | Dütschland | zzgl. 4 U-Bahn-Gleis |
Zitat un Redewendigè
ändere„Auf einer Spazierfahrt, bei der man nach Belieben aussteigen kann, gibt es keine Ankunft, bei der Eisenbahnfahrt aber wird der Unterschied von Ankunft und Abfahrt geheimnisvoll schematisiert durch eine Operation, die sich in den Bahnhöfen, diesen ganz besonderen Stätten, vollzieht, die sozusagen kein Teil der Stadt sind und doch die Essenz ihrer Persönlichkeit so deutlich enthalten wie sie auf dem Signalschild ihren Namen tragen.“
„Bahnhöfe sind die Aushängeschilder des Reiches!“
(Beleg für dieses Zitat fehlt noch)
D Redewendig „Ich voschtand nu Baanhof“ besait hüt umgangsschprõchlich, da mò öppis nit voschtò cha.
Literadur
ändere- Otto Blum: Personen- und Güterbahnhöfe. Zweiti neubearbèteti Ufflaag vom Kurt Leibbrand. Springer-Volaag, Bèrlin/Göttingè/Heidelbärg, 1961. (= Handbuèch für Bauingenieurwesè)
- Berthold Grau: Bahnhofsgestaltung. Bände 1 und 2. Transpress VEB Volaag für Vokeerswesè, Bèrlin (Oscht) 1968.
- Mihály Kubinszky: Bahnhöfe Europas. Ihre Geschichte, Kunst und Technik. Stuègètt: Franckh'sche Volaagshandlig, 1969; Neuufflaag ebd.: Kosmos Volaags-GmbH, 1982, ISBN 978-3-440-03642-6.
- Bahnhöfe. Münchè: GeraNova Volaag. (= Bahn Extra Nr. 53: 4/2001 Auguscht/Septembèr).
- Erich Preuss (Hrsg.): Das große Archiv der deutschen Bahnhöfe. GeraNova Zitschriftè-Volaag, Münchè. Loseblattuusgaab. ISSN 0949-2127
- Erich Preuß: Asè fungtionyrt è Baanhof. Transpress, Stuègètt 2009, ISBN 978-3-613-71371-0, S. 143.
- Clemens Niedenthal, Christina Gräwe, Tim Lehmann: Bahnhöfe in Deutschland. Moderne städtische Zentren. Hrsg.: Clemens Niedenthal. JOVIS Volaag, Bèrlin 2008, ISBN 978-3-939633-47-1 (zweischprõchig dütsch/änglisch; Vorwort: Norman Foster).
Weblinggs
ändereEinzelnõchwys
ändere- ↑ Betriebsvorschrift der ÖBB (DV V3): § 2 Begriffe (1) (a)
- ↑ So lutet Art. 23 vom Ysèbaagsetz, diè èrscht Stell, wo sell Wort uffdaucht: „S Ysèbaaunternämmè cha Vorschriftè übber d Benützung vo Bahnhofgebièt erlõ, um dè ordnungsgmäße Bedryb z gwôrleischtè.“ D Ysebaavoorning (EBV, SR 742.141.1) vowendet nu dè eBegriff Station, z. B. in Art. 18, „Raum für Reisendi in Stationè“ un 5. Abschnitt: Stationè, ooni abber dè Begriff nöcher z definyrè. S Personèbeförderungsgsetz un sini Voordnung vowendèt dè Begriff Stationen für kommerzielle Haltepunkte und sagt in Art. 2, „In diesem Gesetz … gelten als: Stationen: auch Bahnhöfe, Haltestellen, Schiffs- und Seilbahnstationen; …“. Die Verordnung über die geografischen Namen (GeoNV, SR 510.625) definyrt in Art. 3 dè Begriff „Stationè: Baanhööf, Stationè, yschlièßlich Dal-, Bärg- un Zwǜschèstationè, sowiè Halteschtellè bi allnè regelmäßigè Faartè, wo d! Personèbeförderuig diènèd, gmäss Artikel 1 Absatz 2 vo dè Faarblaanvoordnung vom 25. Novembèr 1998“.
- ↑ Preuß, So funktioniert ein Bahnhof, S. 35f.
- ↑ Richtlinniè zu dè Schrybwys vo dè Stationsnömmè, Sitè 20 Archivlink (Memento vom 26. Juni 2015 im Internet Archive)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Stichwort: Bahnhof, im: Lexikon der Eisenbahn, Transpress; Stuègètt: Motorbuch Volaag, 1990, ISBN 3-344-00160-4, S. 69–71.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Baanhööf. In: Victor von Röll (Hrsg.): Enzyklopädie des Eisenbahnwesens. 2. Auflage. Band 1: Vorlage:RöllEnzyklopädie/Titel. Urban & Schwarzenberg, Berlin / Wien Vorlage:RöllEnzyklopädie/Jahr, S. 383 ff.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Jörn Pachl, Systemtechnik des Schienenverkehrs, Glossar, digitali Fassig (Memento vom 27. Juni 2015 im Internet Archive) im Glossar vo dè Sischteemtechnig vom Schinnèvokeer, abgruèfè am 16.Februar 2014
- ↑ Preuß, So funktioniert ein Bahnhof, S. 96.
- ↑ Bahnhof jetzt ohne Warteraum (Memento vom 6. März 2016 im Internet Archive) Artikel us èm Südkuryr vom 24. Dezember 2014, wo dè Brivatbsitz vom Immèdinger nèbbèby erwäänt wörd
- ↑ „Neui Zellung ergit: 450.000 Mènschè chömmèd däglich i dè Hauptbaanhof Frankfurt am Main“ Archivlink (Memento vom 23. Septämber 2015 im Internet Archive), Dütschi Baan (Hrsg.), 24. Oktobèr 2014, Presseinformation 177/2014
- ↑ Meefachi Uuszeichnig für Service un guèti Uusschtattig. Information uff bahnhof.de, abgruèfè am 16. Oktobèr 2012.
- ↑ Stuègètt Hauptbaanhof: 140 Kilometer Gleis uff 82 Hektar Grund. Information uff bahnhof.de, abgruèfè am 16. Oktobèr 2012.
- ↑ NGBE: Blaan vom Baanhof. Archiviert vom Original am 22. Mai 2012; abgruefen am 11. Juni 2015.
- ↑ stationsinfo.se: Stockholm Central. Archiviert vom Original am 18. September 2010; abgruefen am 11. Juni 2015.
- ↑ Marcel Proust: Im Schatten der jungen Mädchen. 1. Auflage. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1987, ISBN 3-518-57875-8, S. 219.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Bahnhof“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |