Schwarzwaldbahn

D Schwarzwaldbaan isch è zweigleisigi, elektrifizyrti Hauptbaan z Bade-Württembärg, vo Offèbürg gu Singè. In Abgränzig zuè dè „Württembergische Schwarzwaldbaan“ zwǜschè Stuègètt un Calw wörd sie au Badischi Schwarzwaldbaan betitlèt. Sie isch 150 Kilometer lang, übberwindet 650 Höhèmeter un durchlauft 39 Dunnel. Baulich un landschaftlich intressant isch bsunders dè 40 Kilometer lange Uffschtyg vo Huusach uff Sankt Gorgè. D Stygig vom gsamtè Abschnitt blybt unter 20 Bromill un enthaaltet sèllèwäg keini Steilschtrèggi.

Offebürg–Singè
Strecke der Schwarzwaldbahn
Kursbuechstrecki (DB):	720
Streckenummere:	4250
Streckelengi:	149,1 km
Spurwyti:	1435 mm (Normalspur)
Stromsystem:	15 kV, 16,7 Hz ~
Legende Rhydalbaan vo Monnèm 0,0 Offèbürg 159 m Rhydalbaan gu Basel 2,1 Offèbürg Kraisschuèlzentrum 4,1 Ortèbärg 160 m 6,6 Ohlsbach 166 m 9,5 Gengèbach 172 m 15,0 Schönbärg 181 m 17,9 Byberach 194 m Harmersbachdalbaan 22,7 Steinach (Baddè) 209 m 26,1 Haslach 215 m 33,2 Huusach 241 m Kinzigdalbaan 36,9 Guètach 281 m Rèbbärgdunnel (53 m) 42,3 Rychèbachviadukt (150 m) 42,6 Hornbärg 384 m 46,6 Hornbärg Schloßbärg Glasdrägerdunnel I (23 m) Glasdrägerdunnel II (43 m) Glasdrägerdunnel III (18 m) Nidderwasserdunnel (558 m) Dunnel bim 4. Buèr (313 m) Hoèackerdunnel (41 m) Dunnel bim 3. Buèr (88 m) Lätschèbärgdunnel (129 m) Röllerwalddunnel (162 m) Iisèbärgdunnel (792 m) Spärledunnel (80 m) 52,1 Nidderwasser 52,1 ehemòligè Bhf. Nidderwasser 550 m Obbergièßdunnel (175 m) Hippèbachdunnel (365 m) Churzèbärgdunnel (324 m) Müllhaldedunnel (64 m) Losbachdunnel (185 m) Forällèdunnel (64 m) Kaiserdunnel (31 m, 1925 abtrait) Großhaldedunnel (327 m) 56,0 Drybärg 616 m Chlynè Drybärger Dunnel (92 m) Großé Drybärger Dunnel (835 m) Gummambsdunnel (365 m) Seelèwalddunnel I (48 m) Seelèwalddunnel II (69 m) Seelèwalddunnel III (195 m) 60,1 Drybärg Seelèwald Grämmelsbachdunnel (912 m) Gaislochdunnel (54 m) Hoonèdunnel (327 m) Grundwalddunnel (381 m) 63,7 ehemòligè Bhf. Nussbach 750 m Kräèlochdunnel (224 m) Sommerbärgdunnel (51 m) Farrèhaldedunnel (313 m) Staibisdunnel (63 m) Dannèwalddunnel (166 m) Dannèbüèldunnel (25 m) Schièferhaldedunnel (93 m) Summeraudunnel (1.697 m) 68,8 Summerau bi St. Gorgè 832 m 71,3 Sankt Gorgè 805 m 75,2 Petèrzell-Könnigsfäld 777 m 81,1 Kirnach-Villingè 729 m 85,9 Bhf. Villingè im Schwarzwald 704 m gu Rottwyl 88,7 Mabä 696 m Baanschtrèggi Mabä-Diirä 88,9 Mabä Wescht 90,1 Brigachdal-Kirchdorf 91,4 Chlängè 689 m 91,5 Brigachdal-Chlängè 94,3 Donaueschingè-Grüèningè 686 m 96,8 Donaueschingè-Aufè 682 m 98,8 Donaueschingè-Mitti/Sidlung 99,8 Bhf. Donaueschingè 677 m Höllèdalbaan gu Fryburg 103,5 Pfohrè 106,3 Neudingè 110,2 Guètmadingè 113,0 Geisingè 115,3 Sauschwänzlebaan 115,8 Hintschingè 117,8 Immèdingè-Zimmèrè 119,0 Immèdingè 658 m Donaudalbaan gu Ulm Mööringer Dunnel (180 m) Gäubaan gu Schtuègètt 123,8 Hattingè z Südbaddè 124,2 Hattingè Dunnel (900 m) 129,8 Dalmülli 134,6 Ängè 137,3 Welschingè-Neuhuusè 140,8 Müllhuusè (b Ängè) 143,4 Hoèkräè 146,2 Singè am Hohèntwyl Landesgartèschau ehemòligi Randèbaan uff Beurè-Büèßlingè (bis 1966) Hochrhybaan vo Basel 149,1 Singè (Hohèntwyl) 434 m gu Etzwylè Hochrhybaan gu Konschdanz

Zwǜschè 1863 un 1873 isch diè Schwarzwaldbaan nõch dè Blään vom Robert Gerwig baut worrè. Bis hütt isch diè Streggi diè einzigi zweigleisigi Gebirgsbaan z Dütschland un diè wichtigschti Baanlinniè durch dè Schwarzwald.

Geographischi un wirtschaftlichi Bedütung

Durch d Streggèfüürig quer durch dè Schwarzwald hèt d Schwarzwaldbaan d Streggi Offèbürg–Singè vo 240 km uff 150 km vochürzt, well disèll scho übber diè Badischi Hauptbaan vobundè gsi isch. Im Nahvokeer vo dè Dütschè Baan isch sie hützdaag Deil vo dè RE-Vobindig Karlsruè–Chrützlingè (als Schwarzwaldbaan vomarktet). Näbbèby vokeert all Dag èn InterCity zwǜschè Konschdanz un Hamburg-Altona.

Bedütend isch d Streggi au für d Gmaindè im Süèdschwarzwald gsi, welli èrscht durch d Baan zitgmääß erschlossè worrè isch. Für vill Ortschaftè, wo mò bis dörthy nur mit dè Kutschè hèrrè chò isch, hèt diè Baan dè Schlüssel für d Induschtrialisyrig dargschtellt. Vom Ènd vom 19.Johrhundert bis zum 1. Wältchrièg hèt d Uhreinduschtry en wǜrtschaftlichè Höhepungt erläbbt, welle bis hüt sèbbè Wǜrtschaftsruum brägt hèt. Nutznièßer sin nit nu diè diräktè Aaliger wiè St. Gorgè, Hornbärg, Villingè un Eschingè, sondern au Furtwangè odder Schrammbärg i dè Nöchi. Für dè Tourismus isch d Baan ebbèfalls bedütsam.

Hischtoriè

Blaanig

Erschte Planungè für dè Bau von ere Baanstrecki zentral durch dè Schwarzwald hèt s scho y dè 1840er Johr gäh. Allerdings sin selli znäkscht widder voworfe worre, well d technischi Voruussetzigè für è söttigi rächt uffwändig z bauendi Strecki noh nit gäh gsy sin.

Urschprünglich hät è solchi Baanlinie als Zuebringerstrecki zu dè Gotthardbaan über dè erschte dütsch-schwizerischè Grenzübergang bi Waldshuet un Koblenz dienè söllè. Diè geologischè Problem i dè Wueteschlucht hän abber dè Bau vo derè Baan ab Donaueschingen Richtig Südè vohinderet, deshalb isch d Schwiz Kanton Schaffhuusè in èm witè Bogè umfahrè un Singè, uwit vom Bodensee, als Endziel erreicht.

Nochdèm mo Offèbürg als Uusgangs- un Singè als Endpunkt feschtglegt ka hät, sin drei witeri Variantè untersucht worre:

1. d Brägdallinniè übber Furtwangè un entlang vo dè Donauquällfluss Bräg,
2. d Sommeraulinniè übber Hornbärg un Drybärg
3. d Schiltachlinniè übber Wolfach, Schiltach un Schrambärg.

Well d Brägdallinniè vom baulichè Uffwand hèr z groß gsy isch, hät mo disell als erschti voworfè. D Schiltachlinniè wär zwar bautechnisch gesää diè einfachschti vo dènè drei Variantè gsi, abber d Stadt Schrambärg, wo zuè Württèbärg ghört hèt un übber diè disell Linie gführt hät, è Dorn im Aug, well diè Schwarzwaldbaan usschlißlich über badisches Gebièt verlaufè hèt söllè. Us sellèm Grund isch d Entscheidig zugunschtè vo dè Sommerau-Liniè droffè worrè. Dè Ysebaaningenieur Robert Gerwig hèt aaschließend d Blään für dè Streggèbau uusgschaffèt.

Bau

Well dè mittlerè Streckèabschnitt è langi Planigsphasè benötigt hét, hèt sich diè Badischi Staatsysèbaan entschlossè, beidi „Endè“ vo Offèbürg bis Hausach un vo Engè bis Singè z erscht z bauè. Diè Bauaarbètè hän im April 1865 aagfangè. Zwischè Offèbürg un Hausach isch dè Bau vo dè Schwarzwaldbaan relativ unproblematisch verloffè, well zwischè sellè beidè Städt s Kinzigdal gnutzt wörre hèt könnè. Lediglich oberhalb vo Gengèbach hèt è neus Bett für d Kinzig grabè wörrè müèsè.

Kartè vu det wos am schwirigste gsi isch

Vor allem zwischè Ängè un Donaueschingè hèn sich d Bauarbètè dütlich üfwändiger gschtaltet, well mo für d Überwindig vo dè Wasserscheidè zwischè Rhy un Donau dè Hattinger Tunnel durch dè Jurakalk hèt müèsè grabbè. Zwischè dè Gemeindè Pfohrè un Neudingè hèt d Donau ußerdem uff erè Längi vo ugfähr 240 Meter volegt wörrè müèsè.

Um s Donaudal in Richtung Hegau z verloh, sin zwei Variantè untersuecht worrè: È Trasse hèt sich bi Geisingè vo dè Donau trennè söllè, è anderi erscht bi Immèndingè. Gerwig hèt schließlich dè Immèdinger Variantè de Vorzug gäh, well er feschtgschtellt hèt, dass dièsell dè Baanbau eifacher gschtaltet hèt.

Dè Streckèabschnitt zwischè Hornberg un Sankt Gorgè hèt sich uffgrund vo dè villè Kehrdunnel bautechnisch am schwirigschtè usegschtellt un isch deshalb zletzscht fertiggschtellt worrè.

Vo allem dè dütsch-französischè Chrièg im Johr 1870 hèt diè Bauarbetè verzögeret, well diè dütschè Büezer zum Milidär yzogè un diè italiènischè Bauarbeiter entloh worrè. Erscht ab 1871 hèt mo d Bauarbetè widder uffgnoh.

1866–1919: Betrièb unter dè Badischè Staatsbaanè

Im Johr 1866 sin diè beidè Streckèabschnitt Offenbürg–Huusach un Engè–Singè denn eröffnet worrè. Z Singè un Offenbürg hèt jewyls Aaschluss a diè Badische Hauptbaan bschtandè. I dè Folgejohr sin witeri Streckenabschnitt fertiggstellt worrè. Nochdem dè dütsch-französische Chrieg um 1870 diè Bauarbetè un diè Fertigstellig zuesätzlich è bizzeli verzögeret hèt, isch diè Schwarzwaldbaan erscht am 10. November 1873 uff ihrer gesamtè Strecki befahrbar gsy. Auch hèt s Plään gäh, diè Elztalbaan vo Fryburg über Elzach mit Huusach z vobindè. Sell Vorhaa isch abber niè umgsetzt worrè.

Baanhof Ängè um 1900

Im Personèvokehr hèn am Aafang znägscht füüf Zugpaar vo Offèbürg bis noch Konschtanz vokehrt, im Abschnitt Villingen–Konschtanz sin au no drei witeri Zugpärli dezuè ko. Drüber usè hèt s no èn Schnellzug gäh, wo uff dè Strecki Konschtanz–Immendingè gfahrè isch, aaschlißend aber z Immendigè Kopf machè hèt müèse un über d Gäubaan in Richtig Stuègètt gfahrè isch, un èm Zug vo Offenbürg noch Singè. Letschtèrer hèt öppis um vier Stundè bruucht, um vo Offenbürg bis noch Singè z glangè. Dè Streckèabschnitt Huusach–Villingè isch bis 1888 zweigleisig uusbaut worrè.

Bis öppè 1900 hèt sich dè Fahrplan uff dè Schwarzwaldbaan kontinuyrlich vodichtet. Au dè Güetervokehr hèt während sellem Zitraum dütlich zu gnoh. Ab Summer 1906 sin mehreri Schnellzüg übber diè Strecki gfahrè. Unter sellenè hèn sich au internationali Züüg uff dè Relationè Amsterdam–Konstanz, Ostende–Konstanz un Frankfurt am Main–Chur bfundè. Allerdings sin selli Fernzüüg bald widder ygschtellt worrè.

Nochdem im Johr 1914 dè Èrschti Wältchrièg uusbrochè isch, hèt dè Fahrplan während èm Kriegsvolauf immer witer uusdünnt wörrè müèse. So isch im Summer vom Johr 1918 nu no ein einzigè Personèzug übrig blibbè. Am 24. Mai 1918 isch es denn zu dè Explosion von èm Munitionszug bi Triberg ko.

1919–1945: Betrièb unter dè Dütschè Rychsbaan

Diè Streckèabschnitt Offèbürg–Huusach un Villingè–Singè sin bis November 1921 durchgängig zweigleisig uusbaut worrè, well diè gsamte Schwarzwaldbaan schu vo vornèyè zweigleisig trassiert gsy isch. Ab 1922 sin au preußische P 8-Dampflokomotivè uff derrè Strecki zum Ysatz ko.

Am 4. Februar 1923 hän französischi Truppè Appèwyer un Offèbürg bsetzt. Durch sellen Umschtand bedingt hèn diè sognanntè „Bummelzüüg“ bis uff witeres i dè südlich vo Offèbürg glegènè Gemeind Ortèberg aagfangè bzw. uffghört. Ußerdemm hèt s nu no ei Eilzugpaar gäh, welles au nu zwischè Huusach un Konschtanz vokehrt hèt. Dè bisherige Durchgangsvokehr uff dè Schwarzwaldbaan hèt mit vill Uffwand umgleitet wörrè müèsè.

Baanhof Offèbürg

Dè Baanhof Singè - Endpungt vo dè Schwarzwaldbaan

Nochdem Appèwyèr un Offèbürg am 11. Dezember 1923 freygää worrè sin, hèn sämtlichi Züüg vo dè Schwarzwaldbaan bis nach Offèbürg un teils witter nach Nordè vokehrè chönnè.

Um diè Leischtungsfähigkeit vo dè Schwarzwaldbaan no witer erhöhè z könnè, isch ab 1924 dè Reichèbach-Viadukcht z Hornberg durch è neus, leischtungfähigers Bruggebauwèrk ersetzt worrè, well dè bishèrig Viadukcht dè Aaforderigè nimmi gwachsè war. Dè Nochfolger hèt Endi Oktober 1925 noch enèrè Bauzit vo insgsamt 17 Mönnet in Betrièb gnoh wörrè könnè. 1925 (noch anderè Quellè 1931) isch dè nu 31 Meter lange Kaiserdunnel uffgschlitzt un abtrait worrè.

Im Johr 1934 isch s sognannti Hattinger Gleisdreiegg baut worrè, è Vobindigskurvè zwǜschè dè Baanhööf Duttlingè a dè Gäubaan bzw. Donaudalbaan un èm Baanhof Hattingè a dè Schwarzwaldbaan. Mit sellèm Dreiegg isch dè Vokeer vo Singè übber d Gaubaan, bis Hattingè also übber d Schwarzwaldbaan, bedütend beschlüünigt un voeifacht worrè, well s Kopfmachè übber d Spitzkeeri via Baanhof Immèdingè wägkeit isch. Dè Zugvokeer übber diè internationali Relation Züri-Singè-Stuègètt hèt dõdurch zuègnõ.

Im 22. April 1945 hèt dè Vokeer chriegsbedingt ygschtellt wörrè müèsè, well èn Pfyler vom Reichèbach-Viadukcht in Mitleidèschaft zogè worrè isch. Nu wenigi Wochè spöter hèt er nach Chriegsènd widder inschtand gsetzt wörrè könnè, dodèmit hèt dè Betrièb uff dè Schwarzwaldbaan scho am 30. Juni 1945 widder uffgnoh wörrè könnè.

1945 bis 1994: Betrièb unter dè Dütschè Bundesbaan

Ab èm Summerfahrplan 1955 hèn erschtmols Schinèbüss uff dè Schwarzwaldbaan vokehrt un ei Johr spöter isch zum erschtè Mohl è Disellok uff dè Strecki zum Ysatz ko. 1962 hèn Disellokomotivè vo dè Baureihè V 200 diè voblibènè bisher ygsetztè Dampflokomotivèn – bsunders diè Baureihè 39 – abglöst.

Um dè Betryb uff dè Schwarzwaldbaan no flexybler un attraktyver z machè, isch Aafang vo dè sibzger Johr bschlossè worrè, diè Strecki z elektrifizyrè, deshalb isch sie am 25. September 1977 vollschtändig uff elektischè Betrièb umgschtellt worrè. Diè Elektrifizierungsarbetè hèn sich besunders i dè zahlrychè Tunnel ganz schö uffwändig gschtaaltet, well s Gleis jewyls düefer glait wörrè hèn müèse. Etwa zu de selbè Zit sin mehreri unrentabel worreni Baanhöf un Haltepünkcht stillglait worrè.

Haltepungt „Donaueschingè Mitti/Sidlung“ vom Ringzug

Diè villè relativ gächè Streckèabschnitt hèn zum Ysatz vo Lokomotyvè mit zuèsätzlicher elektrischer Widerschtandsbrems gführt, woby d Baureihè 139 zum Ysatz ko isch.

1989 hèt è neus Kapitel vom Baanvokehr im Schwarzwald aagfangè, welles Uuswirkungè uff ganz Weschtdütschland ka hèt: Diè Dütsche Bundesbaan hèt mit dè Eröffnig vo dè InterRegio-Linniè vo Konschtanz über Offèbürg, Karlsruè, Heidelberg un Frankfurt am Main noch Kassel Hbf d Yführig von èrè neuè Zuggattig aagfangè. Diè InterRegio-Züüg uff dè Schwarzwaldbaan hèn im stündlichè Wechsel mit dè Regionalexpress-Züüg Konschtanz–Offèbürg èn Quasi-Stundentakt gwährleischtet. Sognannti Linniètauscher un Linièvolängerer hèn ab Mitti dè nünziger Johr direkti InterRegio-Vobindungè noch Berlin, Hamburg, Lübeck un Stralsund etablirt.

1995 bis hütt: Betrièb unter dè Dütschè Baan AG

RS1 vo dè Ortenau-S-Baan uff dè Fahrt vo Offenbürg noch Freudèschtadt

Diè Privatisyrung vo dè Bundesbaan hèt au Uuswirkungè uff d Schwarzwaldbaan. Diè Baanreform hèt privatè Ysebaangsellschaftè dè Zuegang zum Netz vo dè DB AG ermöglicht un dodèmit au zu dè Schwarzwaldbaan. Asè sin sit èm 24. Mai 1998 zwischè Offèbürg un Huusach Züg vo dè Ortenau-S-Baan] (OSB), è Döchter vo dè SWEG im Ysatz gsi. Hütt verkehret selli Zugleischtungè stündlich vo Offèbürg via Huusach un d Kinzigdalbaan bis uff Freudèschtadt. Dodènebè sin zwischè Engè un Konschtanz ab dèselbè Zit Züüg vo dè Schwizer Baangsellschaft Mittelthurgaubaan mit èm Namè Seehas übber Konschtanz usè bis i d Schwiz durrèbundè worrè.

Im Johr 2001 isch für d Ortenau-S-Baan a dè Schwarzwaldbaan èn neuè Haltepunkt a dè Offenbürger Kreisberufsschuel ygrichtet worrè. Zum Fahrplanwechsel 2001 sin die IR bis uff zwei Zugbärli ygschstellt worrè un dodurch Züg vo dè neu gschaffènè Zuggattig InterRegioExpress (IRE) uff dè Liniè Karlsruh–Konschtanz ersetzt worrè. Die RE sin ebèfalls im Zuglauf bis Karlsruh verlängeret worrè. Endi 2002 sin diè beidè verblibnè IR-Zugbaar mit Abschaffig vo sellèrè Zuggattig in InterCitys (IC) umgwandlet worrè.

Sit 2003 sin diè Abschnitt zwischè Donau un Villingè sowiè sit 2004 zwischè èm Wuètèdalbaan-Abzwyg bi Hintschingè un Immedingè Baanhof Deil vom Ringzug-Sischtem vo dè Landchreis Duttlingè, Rottwyl un Schwarzwald-Baar. Dodèzuè sin mehreri Haltepünkt reaktivyrt sowiè neui Haltepünkt aaglait worrè.

Im Johre 2003 sin diè Schinènnahverkorsleischtungè im Nahverkehr zwischè Karlsruh un Konschtanz durch s Land Badè-Württemberg europawit uusgschriebè worrè. Diè Uusschribung hèt 2004 diè DB Schwarzwaldbaan GmbH gegè zwei witeri Mitbwerber gwunnè, è Tochtergesellschaft vo dè Dütschè Baan AG, welli no vor dè Betrièbsuffnahm (rückwürkend zum 1. Januar 2006) uff diè DB Regio AG verschmolzè worrè isch.

Doppelstockzug vo dè Schwarzwaldbaan im Baanhof vo Singè mit dè Lok vo dè Baureihè 146

Sit èm 10. Dezember 2006 vokehrè neui Züüg uff dè Schwarzwaldbaan, wo uus Lokomotivè vo Baureihe 146.2 sowiè moderni Doppelstockchwaggè vo dè 4. Generation mit 55-cm-Mittelyschtyg mit dè Uffschrift „Schwarzwaldbaan“, welli mit Klimaaalag un Luftfederig dè Komfort dütlich gschteigeret hèn. Dodurch hèn die Fahrgaschtzahlè innerhalb von èm Johr um 30 % gschteigert worrè konnè. Nebbeby versuecht di Schwarzwaldbaan GmbH au mit èm Mee a Service neui Kundè z gewinnè.

S IC-Paar 2370/2371 „Schwarzwald“ vo Hamburg noch Konschtanz bzw. vo Konschtanz noch Hamburg un Stralsund verkehret witerhin täglich im Takt vo dè Regionalzüüg un ersetzt selli zwischè Offèbürg un Konschtanz. Am Wochèènd vokehrt è witeres IC-Paar 2004 bzw. 2006/2005 „Bodensee“, welles Konschtanz mit Dortmund, Emdè un Norddeich vobindè duèt.

D Schwarzwaldbaan wörd doher mittlerwyl fascht nu no vom Öffentlichè Nohvokehr bediènt, au wenn no einigi Züüg vom Fernvokehr erhaaltè blibbè sin. D Güetervokehr spillt nu è Nebèrollè. Im Kursbuch vo dè Dütschè Baan isch diè Strecki unter dè Nummer 720 vozeichnet.

Zuekumpftsplään

S git einigi Uusbauplään für d Schwarzwaldbaan. Diè Reaktivyrung vom Haltepunkt Ortèberg. wo mo Aafang vo dè achtzger Johr uffgäh hèt, isch ebbèso vorgsäh wiè dè Bau vom neuè Haltepunkt am Guetacher Freilichtmuseum. Selli Plään müèn allerdings weggè fählendè Geldmittel znäkscht zruckgschtellt wörrè. Au söttet widder mee Züüg z Geisingé (hüt nu vereinzelti Halte) un Immendingè (nu alli zwei Stund) haaltè, dodèzue müèn allerdings zwischè Engè un Singè d Zugfolgezittè durch Ybau vo Blocksignaal voringeret wörrè.

Seehas-Zuggarnitur im Baanhof vo Konschdanz, 2001

Streggèvolauf

Geografischè Volauf

Voeifachts Höchèbrofyl vum Abschnitt Offèbürg–Eschingè

Vo Offèbürg bis Huusach folget diè Schwarzwaldbaan dè Kinzig, bi Gengèbach teilwys sogar direkt a derrè irem Ufer. Dè Streckèabschnitt Offèbürg–Gengèbach führt a uusdehntè Wyberg vorbei, bis disellè sich im immer enger wörrendè Kinzigdal allmählich reduzyret. Aaschlyßend volauft diè Strecki bis Hornberg im Guetachdal. Dodenoch wörret bis Sankt Gorgè mehrèri Kehrschlyfè mit irè zahlrychè Dunnel passyrt un mehrèri Hundert Höhèmeter dodurch überwundè. Bi Triberg gits auch èn sognanntè „Dreibaanenblick“, vo dem uus sellè Streckèabschnitt guet z säh isch.

Hinter Sankt Gorgè folget diè Strecki èm Donau-Quellfluss Brigach. Hinter Villingè wörd dè namensgebendi Schwarzwald allmählich voloh un d Baar durchqueret. Im Baanhof vo Donau trifft d Schwarzwaldbaan uff d Höllèdalbaan, welli noch dè Schwarzwaldbaan diè zweitwichtigschte Ysèbaanstrecki im Schwarzwald isch. Bis Immèdingè haaltet sich d Schwarzwaldbaan parallel zu dè Donau, diè z Donaueschingen us èm Zämmèfluss vo Brigach un Brèg entschtoht ( im Volkch uffs Muul gluegèt : "Brigach un Brèg bringet Donau zwäg" ).

Vo Offèbürg bis Hornberg volauft diè Strecki im Ortenaukreis, vo Triberg bis Donaueschingè im Schwarzwald-Baar-Kreis. Uff èm Gebièt vo dè Gemeindè Geisingè un Immendingè wörd dè Landkreis Duttlingè durchquert, dè reschtlichi Deil vo dè Schwarzwaldbaan lyt im Landkreis Konschtanz.

Technischi Bsunderheitè

Diè Schwarzwaldbaan gilt als erschti Ysebaanstrecki im Gebirge, wo durch Schlyfè künschtlich volängeret worrè isch, um die Stygig z begrenzè. Sie blybt durchwèg unter 20 Promille. Anderèfalls wär (wi aafangs bi ebèfalls im Schwarzwald glegènè Baanstreckenè wi dè Murgdalbaan odder dè Höllendalbaan) è streckèwysi Uusführung als Zahnradbaan unvomeidlich gsy.

Diè Baan überwindet zwischè dÈ Städt Huusach un St. Gorgè èn Höhèunterschyd vo mee als 564 Meter. Diè beidè Ort liget i dè Luftliniè nu 21 Kilometer vonenand entfernt, mit dè Baan sin si dogegè 38 Kilometer von ènand entfernt.

Erschwerènd isch dezue ko, dass diè Baan vor dè Gründig vom Dütschè Rych erbaut worre isch un vollschtändig im Großherzogtum Badè volaufè hèt müèsè. è Trassyrig durch s benochborte Königrych Württèberg über Schramberg wär wesentlich koschtègünschtiger uusgfallè. Disell Variantè hèt sich abber vobotè, well Badè diè Kontroll über selli strategisch wichtigi Strecki keim anderè Staat überloh hèt wellè. Ußerdem hät disell Trassè dè Schramberger Uhrèinduschtry gegèüber dè badischè Konkurrenz z Furtwangè èn beträchtlichè Vorteil brocht, dodrin hèt Badè kei Intresse ka.

Reichèbach-Viadukt z Hornberg (links im Bild)

Im Gegèsatz zu dè vylè Dunnel vo derè Strecki (37 allei zwischè Huusach un St. Gorgè) exischtyrt a dè Schwarzwaldbaan nu ein großè Viadukt z Hornberg. Diè Strecki unterquert uff irem Weg vo Nordè noch Südè zweimol diè europäischi Hauptwasserscheidè: im 1697 Meter langÈ Summerauer Tunnel (zwischè Triberg un St. Gorgè) un im 900 Meter langè Hattinger Tunnel (zwischè Immendingè un Engè).

Au diè Sicherungstechnik a dè Schwarzwaldbaan isch bemerkenswert. So findet mo jedi Bauform vo Stellwèrk: aagfangè vom mechanischè z Villingè übber è relaisgschtüeretès z Triberg bis hy zum elektronischè z Immèdingè.

Robert Gerwig

Mit dè Schwarzwaldbaan isch uhmittelbar dè Namè vom projektyrendè Ingenieur vo dèrè Strecki, Robert Gerwig, verbundè. Diè Längèentwicklig vo derè Strecki wörd durch insgsamt zwei S-förmigi uffenander folgendi Kehrschlyfè un zwei Kehrdunnel ermöglicht. S glyche Prinzip wörd au a dè Nordrampè vo dè Gotthardbaan bi Wassè aagwendet, woby desell Entwurf ebèfalls auf dè Robert Gerwig zruckgoht. Als Erinnerig für diè Nochwelt isch i dè unmittelbarè Nöchi vom Baanhof Triberg s Gerwig-Denkmal uffgschtellt worrè.

Baantourischts Züüg

Modellbaanaalaagè

Nòchbildung Bhf. Hausach uff dè Schwarzwald-Modellbaan z Hausach

En bassyrendè Zuug bi nèrè Steischlag-Schneisè uff dè Schwarzwald-Modellbaan z Huusach

Deile vo dè Schwarzwaldbaan sin z Huusach mit Hülfe vo Fotos un Bauplääne in èrè Modellbaanaalaag im Maßschtab H0 nochbaut worrè. Mit 1300 Meter Gleislängi un 1,80 Meter Höèunterschyd uff 400 Quadratmeter isch si diè gröschti Modellaalaag noch realem Vorbild z Europa. Leider hèt d Schwarzwald-Modellbaan Huusach im Januar 2019 d Schtreggi stillglait un entwidmèt. Noch äre kurze Paus het d Schwarzwaldmodellbahn im Nochberort Guatach widder uffgmocht. Sit September 2021 ko mer dia Bahn widder besichtige. Für Isebah-Begeischterti isch des sicher ä interessanti Adress!

È witers Modell vo dè Schwarzwaldbaan stoht sit über 50 Johr im Triberger Schwarzwaldmuseum. Sell zeigt i dè N-Spur dè Streckèabschnitt vo Nyderwasser bis Summerau zu Zitè vo dè 1950er Johr (z. B. bi Gebäude, Bruggenè etc.).

Schwarzwaldbaan-Erläbniswäg

Wägblaan vom Schwarzwaldbaan-Erläbbniswäg z Drybärg

Im Berych vo dè Gmeind Drybärg git s èn Schwarzwaldbaan-Erläbniswäg odder -pfad. Uusgangspungt isch dè Bhf. Drybärg, wo im EG au è Uusschtellung zuè dè Gschichtè vo dè Baanschtreggi zeigt wörd. Am Wäg nõch git s 16 durrènummeryrti Info-Stationè, wo übber Aschpäkt vum Bau un èm Vokeer uff dè Schwarzwaldbaan informyrèd. E baar spektakuläri Uussichtspüngt näbbè un uff(!) dè Streggi ghörèd au dèzuè. Dè Erläbniswäg hèt zwei Etappè von jewyls öppè 6 km Längi. Beidi Rundwäg fangèt bim Bhf. Drybärg aa un sin gôn rächts im Ringel ummè.

Literadur

• Hangarter, Heinz, Unsere Schwarzwaldbahn, Rößler + Zimmer Verlag, Augsburg 1971.
• Scharf, Hans-Wolfgang, Die Schwarzwaldbahn und das Bahnbetriebswerk Villingen, EK Verlag, Freiburg/Br. 1980.
• Ruch, Martin, Die Schwarzwaldbahn – Kultur und Geschichte von Offenburg bis Konstanz, Reiff Schwarzwaldverlag, Offenburg 2005, ISBN 3-922-663-85-0.
• Scherff, Klaus, Die Schwarzwaldbahn, Transpress Verlag, Stuttgart/Berlin 2001, ISBN 3-613-71166-4.
• Mahlbacher, Jürgen, Die Schwarzwaldbahn, Geschichte, Sehenswürdigkeiten, Freizeittipps 1. Aufl. 2007. 130 Seiten, 130 Abb, ISBN 978-3-00-021761-6.
• Hardmeyer, Jacob, Die badische Schwarzwaldbahn, Reprint von 1886 – Eine Bahnfahrt vor 120 Jahren von Offenburg nach Konstanz, Freiburger Echo Verlag, ISBN 3-86028-096-1.

Film

• SWR: Ysèbaa-Romantik – 125 Jahre Schwarzwaldbaan (Folge 305, 30′, 1998)

Weblinggs

• Umfangrychi Informationè zu dè Schwarzwaldbaan, au zu bruchtè Loks un zum Güterzugbetrièb (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[7] [8] Vorlage:Toter Link/www.schwarzwaldbaan.net uf schwarzwaldbahn.net
• Uusführlichè Streckèbeschrybig, Technik, Betrièb, grafischi Tunnellischtè (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[9] [10] Vorlage:Toter Link/schwarzwaldbaan.schiene-regional.de uf schwarzwaldbahn.schiene-regional.de
• Websitè vo dè derzitigè Streckèbetryber (Dütschi Baan AG) zu dè Schwarzwaldbaan (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[11] [12] Vorlage:Toter Link/www.db-schwarzwaldbaan.de uf db-schwarzwaldbahn.de
• Fotositè übber d Schwarzwaldbaan uf fotozug.de
• Bilder vo (fascht) allen Tunnelportaal vo dè Schwarzwaldbaan (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[13] [14] Vorlage:Toter Link/www.eisenbahn-tunnelportale.de uf eisenbahn-tunnelportale.de
• Faart mit dè Schwarzwaldbaan vo Karlsruè noch Villingè Video uf youtube.com vom 25. Februar 2013
• Streckèuffnahmè vo dè Schwarzwaldbaan bi Baaninfos-Bw (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[15] [16] Vorlage:Toter Link/www.esslinger.de uf esslinger.de
• Artikel vo dè Schwarzwaldbaan (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[17] [18] Vorlage:Toter Link/www.bbbahn.eu im Schwarzwälder Bote vom 7./8. Dezember 1985

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Schwarzwaldbaan“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.