Brühl

Brühl (pfälzisch Brihl) isch e Gmai im Rhy-Necker-Chrais z Bade-Wirttebärg. D Gmai het 14.309 Iiwohner (Stand: 31. Dezember 2023). Si ghert zue dr Metropolregion Rhy-Necker.

Wappe	Dütschlandcharte
	49.48.5352777777778102
Basisdate
Bundesland:	Bade-Württebärg
Regierigsbezirk:	Charlsrue
Chreis:	Rhy-Necker-Chrais
Höchi:	102 m ü. NHN
Flächi:	10,2 km²
Iiwohner:	14.309 (31. Dez. 2023)
Bevölkerigsdichti:	1404 Iiwohner je km²
Poschtleitzahl:	68782
Vorwahl:	06202
Kfz-Chennzeiche:	HD
Gmeischlüssel:	08 2 26 009
Gmeigliderig:	2 Ortsdail
Adress vo dr Gmeiverwaltig:	Hauptstraße 1 68782 Brühl
Webpräsenz:	www.bruehl-baden.de
Burgermeischter:	Ralf Göck (SPD)
Lag vo vo dr Gmei Brühl im Rhy-Necker-Chrais
Karte

Geografi

Brühl lyt am rächte Stade vum Rhy. Iber dr _Baan goht dr Leimbach, wu in Rhy mindet. Di 400 Hektar groß Kollerinsel isch näbe dr Altstadt vu Konschtanz ais vu dr baide linksrhynische Biet vu Bade-Wirttebärg. Dr Baan bstoht us 47,8 % Landwirtschaftsflechi, 9 % Wald, 30,3 % Sidligsflechi un 12,9 % sunschtiger Flechi.

Nochbergmaine vu Brühl (Baden) sin Mannheim im Norde, Schwetzingen im Oschte un Ketsch im Side. Weschtlki vu dr Kollerinsle lige d rhyland-pfälzische Gmaine Altrip, Waldsee un Otterstadt.

Gmaigliderig

Zue Brühl ghere d Derfer Brühl un Rohrhof.

Gschicht

Brühl isch in ere Urkund us em Johr 1157 zum erschte Mol gnännt wore as Bruowele. Mit däre Urkund het dr Bischof vu Speyer Brühl gchauft un em Hochstift Speyer ibergee. Räächt z Brühl hän im Spotmittelalter unter anderen d Freiherre vu Wiesloch, s Chloschter Maulbronn, d Herre vu Handschuhsheim, di Edle vu Sickingen un d Herre vu Helmstatt ghaa. Dr Hans von Helmstatt het anne 1423 sy Viertel an Brühl an dr Kurfirscht Ludwig vu dr Bflatz verchauft. Dodermit het s Dorf ab dert mit Speyer un dr Kurbfalz zwee Landesherre ghaa. Des Kondominat het me anne 1709 mit eme Verdrag ufglest, Brühl isch doderdur ganz an d Kurbfalz chuu. In dr Kurbfalz het s Dorf zue Kirchheimer Zent ghert.

Rohrhof isch anne 976 zum erschte Mol gnännt wore as Rorheim in ere Schänkig vum Chaiser Ottos II. an Bischof vu Worms. S Lääche z Rohrhof hän ab em 11. Jorhundert d Grofe vu Henneberg ghaa. Anne 1152 het dr Wormser Bischof s Dorf em Chloschter Schönau gschänkt, em Huuschlooschter vu dr Bfalzgrofe bi Rhy. No dr Reformation isch s Chloschter 1558 dur dr Kurfirscht Ottheinrich ufghobe wore.

Wu d Kurbfalz anne 1803 im Rame vum Rychsdeputationshauptschluss säkularisiert woren isch, sin Brühl un Rohrhof an s Kurfirschtedum Bade chuu, ab 1806 an s Großherzogtum Bade.

Ab 1803 het Brühl zum Amt Schwetzingen ghert, ab 1924 zum Bezirksamt Mannheim, wu speter dr Landchrais Mannheim drus woren isch. Im Rame vu dr bade-wirttebärgische Chraisreform isch 1973 dr Landchrais Mannheim ufglest wore un d Brühl isch zum neie Rhy-Necker-Chrais chuu.

Zum 30. Oktober 1878 isch Rohrhof zue Brühl yygmaindet wore.

Yywohnerentwicklig

Yywohner
Johr	Rohrhof	Brühl	Gsamt
1652		35
1727		100
1777	66	221	287
1834	68	460	528
1852	57	783	840
1875	91	1.085	1.176
1925			3.459
1939			4.314
1950			5.448
1961			7.807
1967			9.724
1970			10.849
1976			11.967
1991			13.835
1995			14.077
2000			14.004
2005			14.399
2010			14.159
2015			13.941
2020			14.244

Verwaltig

Brühl ghert zue kainere Verwaltigsgmainschaft.

Burgermaischter vu Brühl:

1820–1836: Jacob Eder –1848: Andreas Merkel 1849–1870: Michael Lindner 1870–1897: Wilhelm Eder 1898–1906: Albert Eder 1906–1916: Michael Schäfer 1919–1928: Karl Pister (SPD)

1928–1934: Valentin Eder (Vereinigte Bürgerpartei) 1934–1945: Karl Kammerer (NSDAP) 1945–1948: Wilhelm Keßler (CDU) 1948–1973: Alfred Körber (FDP) 1973–1982: Gerhard Stratthaus (CDU) 1982–1998: Günther Reffert (CDU) syt 1998: Ralf Göck (SPD)

Partnergmaine

• Ormesson-sur-Marne, Frankrych: syt 1977
• Weixdorf, Sagse (1999 zue Dresden yygmaindet): syt 1993
• Dourtenga, Burkina Faso: syt 1997

Kultur un Böuwärch

• Rothuus (1866)
• Gaschhuus „Ratsstube“ (1734)
• Feschthalle (1962)
• Villa Meixner (Jugendstil, 1899)
• Katholischi Schutzängelchilche (neigotisch, 1899)
• Evangelischi Chilche (1888)
• Katholischi Chilche St. Michael, Rohrhof (1956)
• Chriegerkapäll (1875)

• 
  Ortsaasicht vu Side
• 
  Feschthalle un „Ratsstube“
• 
  Evangelische Kirche
• 
  St. Michael, Rohrhof
• 
  Schutzängelchilche
• 
  Chriegerkapäll
• 
  Leimbach

Dialäkt

Dr Dialäkt vu Brühl ghert zum Pfälzisch.

Lyt

• Steffi Graf (* 1969)

Literatur

• Otto Knaus: Achthundert Jahre Brühl: Geschichte der Gemeinde Brühl in 8 Jahrhunderten urkundlich nachgewiesenen Bestehens. 1957.
• Hans Huth: Die Kunstdenkmäler des Landkreises Mannheim: Ohne Stadt Schwetzingen. München 1967.
• Staatl. Archivverwaltung Baden-Württemberg in Verbindung mit d. Städten u.d. Landkreisen Heidelberg u. Mannheim (Hrsg.): Die Stadt- und die Landkreise Heidelberg und Mannheim: Amtliche Kreisbeschreibung.
  • Bd. 1: Allgemeiner Teil. Karlsruhe 1966.
  • Bd. 3: Die Stadt Mannheim und die Gemeinden des Landkreises Mannheim. Karlsruhe 1970.
• Peter Dewitz, Helmut Mehrer: Liebes altes Brühl: Eine Gemeinde im Spiegel ihrer jüngeren Geschichte. Ketsch 1982(?)
• Ralf Göck, Helmut Mehrer: Eine Gemeinde und ihr Rathaus: 125 Jahre Brühler Ortsgeschichte. Schwetzingen 1991.
• Verein für Heimat- und Brauchtumspflege Brühl/Rohrhof (Hrsg.): Brühl und Rohrhof: Das Heimatbuch. Brühl 2007.

Weblink

 Commons: Brühl (Baden) – Sammlig vo Multimediadateie

• Websyte vu Brühl
• Brühl uf LEO-BW