Ladenburg
Ladenburg (pfälzisch Ladeberg) isch e Stadt im Rhy-Necker-Chrais z Bade-Wirttebärg. D Stadt het 12.838 Iiwohner (Stand: 31. Dezember 2023). Si ghert zue dr Metropolregion Rhy-Necker.
Wappe | Dütschlandcharte | |
---|---|---|
![]() |
| |
Basisdate | ||
Bundesland: | Bade-Württebärg | |
Regierigsbezirk: | Charlsrue | |
Chreis: | Rhy-Necker-Chrais | |
Höchi: | 106 m ü. NHN | |
Flächi: | 19 km² | |
Iiwohner: |
12.838 (31. Dez. 2023)[1] | |
Bevölkerigsdichti: | 676 Iiwohner je km² | |
Poschtleitzahl: | 68526 | |
Vorwahl: | 06203 | |
Kfz-Chennzeiche: | HD | |
Gmeischlüssel: | 08 2 26 038 | |
LOCODE: | DE LRG | |
Adress vo dr Gmeiverwaltig: |
Hauptstraße 7 68526 Ladenburg | |
Webpräsenz: | ||
Burgermeischter: | Stefan Schmutz | |
Lag vo vo dr Gmei Ladenburg im Rhy-Necker-Chrais | ||
![]() |
Geografi
ändereLadenburg lyt uf em Schwämmchaigel vum Necker in dr Metropolregion Rhy-Necker. Dr Baan bstoht us 69,9 % Landwirtschaftsflechi, 0,6 % Wald, 26,5 % Sidligsflechi un 3 % sunschtiger Flechi.[2]
Nochbergmaine vu Ladenburg sin Ilvesheim, Heddesheim, Hirschberg, Schriesheim un Dossenheim.
Gmaigliderig
ändereZue Ladenburg ghere di glychnamig Stadt, d Wyler Neubotzheim un Neuzeilsheim un d Ortschafte „Galgbrunnen, Siedlung“, „Leimfabrik mit Häusern“, „Rosenhof, Max-Planck-Institut“ un Tierkörperbeseitigungsanstalt (Leimhütte). Uf em Baan vu dr Stadt lige d Wieschtige Botzheim, Meerhof und Zeilsheim.[3]
Gschicht
ändereIm Johr 98 het dr remisch Chaiser Trajan d Sidlig Lopodunum zuen ere civitas un zum Hauptort vu dr Civitas Ulpia Sueborum Nicrensium gmacht. Um 220 het d Remerstadt e Forum mit Märtbasilika, e Wuchemärt, e Tempel, e Theater, Therme, Paläscht un e Stadtmuure ghaa.[4]
Scho anne 496 hän d Merowinger z Ladenburg en as Palatium iberliferete Chengishof yygrichte. LAdenburg isch dr Hauptort vum Lobdengau gsii. Dr Frankechenig Dagobert I. het anne 628 d Stadt un s Gai an s Bischtum Worms gschänkt. In dr karolingische Zyt het Ladenburg zue de wenige Stedt im Rych ghert, wu Civitas Publica gnännt wore sin, des haißt ass es dr Chenigshof allno gee het.[5] Snne 1385 isch d Herrschaft iber Ladenburg noch ere bluetige Fehde zwische Worms un dr Bfalz dailt.
Im Johr 1705 hän si d Brieder Kurfirscht Johann Wilhelm un dr Bischof Franz Ludwig von Pfalz-Neuburg uf e greßere Bietsdusch gainigt, Ladenburg isch doderdur ganz an Kurbfalz chuu. D Stadt isch derno Sitz vum Glychnamioge Oberamt wore.
Wu d Kurbfalz anne 1803 im Rame vum Rychsdeputationshauptschluss säkularisiert woren isch, isch Ladenburg an s Kurfirschtedum Bade chuu, ab 1806 an s Großherzogtum Bade. Im Badische isch Ladenburg Sitz vum Bezirksamt Ladenburg gsii. Ab 1863 het d Stadt zum Bezirksamt Mannheim ghert, wu 1939 dr Landchrais Mannheim drus woren isch.
Im Rame vu dr bade-wirttebärgische Chraisreform isch 1973 dr Landchrais Mannheim ufglest wore un Ladenburg isch zum neie Rhy-Necker-Chrais chuu.
Yywohnerentwicklig
ändereJohr | 1439 | 1577 | 1777 | 1852 | 1925 | 1950 | 1961 | 1967 | 1970 | 1991 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 | 2024 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Yywohner | 1.175 | 1.330 | 1.472 | 2.930 | 4.993 | 7.125 | 8.338 | 8.280 | 9.799 | 11.791 | 11.510 | 11.513 | 11.420 | 11.880 | 12.807 |
Verwaltig
ändereLadenburg ghert zum Nochberschaftsverband Heidelberg-Mannheim
- Burgermaischter
- 1868–1892: Angelus Huben (NLP)
- 1908–1914: Otto Reinmuth
- 1914–1922: Wilhelm Fritsch
- 1922–1931: Christian Koch (SPD)
- 1931–1933: Hermann Hagen
- 1933–1934: Alfred Reuther (NSDAP)
- 1934–1945: Kurt Pohly (NSDAP)
- 1945–1953: Adam Herdt (CDU)
- 1953–1965: Hermann Hohn (FWV)
- 1965–1993: Reinhold Schulz (SPD)
- 1993–2001: Rolf Reble (CDU)
- 2001–2017: Rainer Ziegler (SPD)
- syt 2017: Stefan Schmutz (SPD)
- Partnerstedt
- Garango, Burkina Faso, syt 1983
- Paternion, Kärnten, Eschtrych, syt 1984
Kultur un Böuwärch
ändereD Altstadt stoht unter Dänkmolschutz. S het e Hufe Fachwärchhyser 15. bis 18. Jorhundert us em un anderi reschtaurierirte Böudänkmol.
- Alti Stadtmuure vu 1200 mit em Hxedurm, em Pfaffedurm un em Martinsdor
- Katholischi Chilche St. Gallus (13. bis 15. Jh., Krypta us em 11. Jh.)
- Sebastianskapell
- Evangelischi Stadtchilche
- Ehmolige Bischofshof (jetz Lobdengau-Museum)
- Ehmolig Antoniusspital mit Statue hailige Antonius
- Räscht vum remische Hafe (Burgus)
- Kettenheimer Hof, Mühlgasse 7 (1547 Adelshof, ab 1699 Luth. Chilche un Schuel, syt 2021 Kulturhuus)
- Jesuitehof oder Bettendorfer Hof
- Handschuhsheimer Hof
- Seylern-Huus
- Wasserdurm am Benzpark
- Wohnhuus un erschti Garage vum Autoerfinder Dr. Carl Benz (hite Museum)
- Stauwäär Ladenburg un Neckarkanal Feudenheim
-
Märtblatz
-
Märtblatz mit Mariestatue
-
Mariesyle uf em Märtblatz
-
Neunhellerhuus am Märtblatz
-
St. Gallus vu Weschte
-
St. Gallus vu Oschte
-
Rothuus un Domhofblatz]]
-
Martinsdor
-
Häxedurm, im Hintergrund Martinsdor
-
Martinsdor: Manteldailig vum Hailige Martin
-
Wasserdurm am Benzpark
-
Zum güldenen Stern
-
Stadtmuurehuus
-
Stadtmuure
-
Evangelischi Stadtchilche
-
Altstadt bi dr Sebastianskapell
-
Neckarkanal Feudenheim
-
Lobdengau-Museum
-
Automuseum Dr. Carl Benz
-
Dalberg-Schuel
-
Merian-Realschuel
-
Alte Bahnhof
Ladenburg lyt am Neckartal-Radwäg un an dr Bertha Benz Memorial Route.
Dialäkt
ändereDr Dialäkt vu Ladenburg ghert zum Pfälzisch.
Literatur
ändere- Hans Huth: Die Kunstdenkmäler des Landkreises Mannheim: Ohne Stadt Schwetzingen. München 1967.
- Staatl. Archivverwaltung Baden-Württemberg in Verbindung mit d. Städten u.d. Landkreisen Heidelberg u. Mannheim (Hrsg.): Die Stadt- und die Landkreise Heidelberg und Mannheim: Amtliche Kreisbeschreibung.
- Bd. 1: Allgemeiner Teil. Karlsruhe 1966.
- Bd. 3: Die Stadt Mannheim und die Gemeinden des Landkreises Mannheim. Karlsruhe 1970.
- Klaus Kolb: Historisches Ladenburg. Ein Führer zu den Sehenswürdigkeiten der Altstadt und der näheren Umgebung. K.F. Schimper-Verlag, Schwetzingen 1998, ISBN 3-87742-129-6.
- Karl Hoffmann und Rainer Beedgen: Ladenburg. Ein Streifzug durch die Jahrtausende. Braus, Heidelberg 1994, ISBN 3-89466-118-6.
- Hansjörg Probst (Hrsg.): Ladenburg. Aus 1900 Jahren Stadtgeschichte. Verlag Regionalkultur, Ubstadt-Weiher 1998, ISBN 3-929366-89-4.
- Johannes Eingartner: Lopodunum V. Die Basilika und das Forum des römischen Ladenburg. Mit Beiträgen von Sebastian Gairhos, Wolfgang Kuhoff, Bernd Päffgen, Kurt Schurr, Martin Straßburger und Rainer Werthmann, Konrad Theiss Verlag, Stuttgart 2011, ISBN 978-3-8062-2647-8.
- Karl Diefenbacher: Ladenburger Kirchenbücher. Teil 1: Reformierte und lutherische Kirchenbücher von 1649–1821. Ladenburg: Heimatbund 1983 (= Badische Ortssippenbücher 49,1)
- Karl Diefenbacher: Ladenburger Kirchenbücher. Teil 2: Katholische Kirchenbücher von 1646–1810. Ladenburg: Heimatbund 1985 (= Badische Ortssippenbücher]] 49,2)
- Karl Diefenbacher: Ladenburger Kirchenbücher. Teil 3: Die evangelischen und katholischen Kirchenbücher des neunzehnten Jahrhunderts. Ladenburg: Heimatbund 1988 (= Badische Ortssippenbücher 49,3)
- Heimatbund Ladenburg (Hrsg.): Ladenburg-Lexikon. Heimatbund Ladenburg, Ladenburg 2016, ISBN 978-3-00-050862-2.
Weblink
ändere- Websyte vu Ladenburg
- Ladenburg uf LEO-BW
- Ladenburg Altgemeinde uf LEO-BW
Fueßnote
ändere- ↑ Statistisches Landesamt Baden-Württemberg – Bevölkerung nach Nationalität und Geschlecht am 31. Dezember 2023 (Fortschreibung auf Basis des Zensus 2022) (Hilfe dazu).
- ↑ Statistisches Bundesamt: Bodenfläche nach Art der tatsächlichen Nutzung - Stichtag 31.12. - regionale Tiefe: Gemeinden, Samt-/Verbandsgemeinden (bis 2011)
- ↑ Das Land Baden-Württemberg. Amtliche Beschreibung nach Kreisen und Gemeinden. Band V: Regierungsbezirk Karlsruhe. Kohlhammer, Stuttgart 1976, ISBN 3-17-002542-2, S. 375–378.
- ↑ Eingartner: Lopodunum. S. 22–136.
- ↑ Siegfried Rietschel: Die Civitas auf deutschem Boden bis zum Ausgange der Karolingerzeit. S. 75 f.