Antiki Ortsnäme i de Schwiiz


Die Liste vo de antike Ortsnäme i de Schwiiz nennt all geographischi Näme und Ethnie, wo för d Antiki würkli bizügt sind. Da chöned literarischi Zügnis sii, wie vom Geograph Ptolemäus, vom Historiker Tacitus oder au antiki Inschrifte, wo i de Schwiiz gfunde wore sind. Vo de Wüsseschaft rekonstruierti oder erst im Mittelalter öberlifreti latinischi Näme ghöred nöd i die Uuflistig.

Die maiste Näme hend en keltische Uursprung. Di wichtigste gallische Namesbistandtail sind: dunum «Burg, Festig»; durum «Maart, Stadt»; magus «Feld»; briga, brix «Hügel, Burg»; lind- «See»; nanto «Tal».

Provinze ändere

Di hütig Schwiiz het i de Antiki zu verschidnige römische Provinze ghört, wo denn no im Verlauf vo de Zitt gänderet hend.

ab der latinisch Name der altgriechisch Name Uusbraitig
120 v. Chr.
≈300
Gallia Narbonensis
Gallia Viennensis
Γαλλία Ναρβωνησία
 
Biet am Gämfersee bi Gämf und Nyon
12 v. Chr.
≈85 n. Chr.
≈300
Gallia Belgica
Germania superior
Maxima Sequanorum
Γαλλία Βελγικῆ
Γερμανία ή ἅνω
 
Jura, Mittelland, Bärner Oberland und Innerschwiiz
15 v. Chr.
≈300
Raetia
Raetia prima
῾Ραιτία
 
Oschtschwiiz, Glarus, Bündnerland, Tessin
 
≈ 300
Italia transpadana
Liguria
᾿Ιταλία
 
Puschlav, dr südlich Tail vom Tessin bi Lugano
15 v. Chr.
≈50 n. Chr.
Vallis Poeninae
Alpes Graiae et Poeninae
  Wallis
≈80 n. Chr.
≈85 n. Chr.
Decumates agri
Germania superior
 
Γερμανία ή ἅνω
s Biet nördlich vom Rhii

Gwässer, Furte, Berge, Päss ändere

Latiinischi und Altgriechischi Uusdrück sind: mons / ὅρος «Bärg»; lacus / λίμνη «See».

der latinisch Name der altgriechisch Name was es isch Provinz der modärn Name Bidüütig
Acronus lacus   See Raetia Undersee «Eggige See»?
Adulas mons ᾿Αδούλας ὅρος Berg Raetia Gotthardmassiv  
Aenus Αἶνος Fluss Raetia Inn  
Alpes ῎Αλπεις Berg   Alpe  
Alpes Poeninae Ποιενίναι Berg Vallis Poeninae Walliser Alpe «Pöninischi Alpe»
Alpes Raeticae   Berg Raetia Rhätischi Alpe «Rhätischi Alpe»
Aramus   Fluss Sequania Zihl - Broye «di Langsami»
Arura   Fluss Sequania Aare  
Brigantinus lacus
Brigantia lacus
  See Raetia Bodesee «Bregezer See»
Ceresius lacus
Clisius lacus
  See Liguria Luganersee  
Cunus aureus   Pass Raetia Splüge CH/I  
Dubis, Duba Δοῦβις Fluss Sequania Doubs «di Schwarzi»
Iura mons ᾿Ιόρας; ᾿Ιούρασσος ὅρος Berg Sequania Jura  
Lemannus lacus
Losanenses lacus[1]
Λεμέννα λίμνη See Vallis Poeninae
Sequania, Viennensis
Gämfersee «Ulmesee»
«Losannersee»
Poeninum iugum
Summus Poeninus
Ποιναῖ, Ποινίνος Pass Vallis Poeninae dr Gross Sankt Bärnhard  
Rhenus ῾Ρήνος Fluss Raetia, Sequania
Germania
Rhii «Fluss, Strom»
Rhodanus ῾Ροδανός Fluss Vallis Poeninae
Viennensis
Rotte «Grossfluss»
Summa Rapida   Furt Sequania Chly Lauffe bi Choblez AG  
Ticinus Τικῖνος Fluss Raetia, Liguria Tessin  
Venetus lacus   See Raetia Bodesee «Venetersee»
Verbanus lacus Οὐερβανός See Liguria Langesee  
Vocetius mons   Berg Sequania Bözberg AG «Underwald»

Völcher, Stemm, Regione, Göi ändere

I alte Charte vo de römische Schwiiz erschiinet mengisch i de Bündnerberge d *Pritanni im Prättigau, d *Eniates im Underengadin und d *Magesavi im Misox. Die Näme sind aber nöd öberliferet sondern e Rekonstruktion us mittelalterliche Näme. Meriri Stemm, wo mit de Helvetier enger verbunde sind, chöned nöd mit Sicherhait lokalisiert werde, lueg dodeför bi de ainzelne Artikel.

Latiinischi Uusdrück: regio «Region, Geged»; pagus «Gau, Tailstamm»; campus «Feld»; vallis «Tal»

der latinisch Name der altgriechisch Name was es isch Provinz der modärn Name Bidüütig
Allobroges   Volch Viennensis Allobroger «Frömdländer»
Arurensis regio   Region Sequania um Bern «Aare-Region»
Bergalei   Volch Liguria Bergaleer «Bärgler»
Calucones[2] Καλούκωνες Volch Raetia Kalukone  
Canini campi   Schlachtfeld Liguria ev. im Tessin  
Helvetii ’Ελουήτιοι Volch Sequania Helvetier  
Latobrigi   Volch Sequania ? Latobriger «Hochebnilüüt»
Lepontii Ληπόντιοι Volch Raetia, Liguria Lepontier «Uuswanderer»
Lindensis regio   Region Sequania Berner Oberland «See-Region»
Nantaror*[3] Νανταρωρ[4] Tal Sequania Aaretal «Aaretal»
Nantuates Ναντουᾶται Volch Vallis Poeninae Nantuate «Tallüüt»
Raeti ῾Ραιτοί Volchsgruppe Raetia Rhäter  
Rauraci, Raurici ῾Ραύρικοι Volch Sequania Rauriker  
Rigusci, Rugusci ῾Ριγοῦσκαι Volch Raetia Rigusker  
Seduni   Volch Vallis Poeninae Seduner «Sesshafti»
Suanetes[5] Σουάνητες Volch Raetia Suanete  
Tigurini Τιγουρίνοι Volch Sequania Tiguriner «Herre»
Tigurinus pagus   Region Sequania um Aventicum «Tigurinergau»
Toygeni* Τωϋγενοί Volch Sequania ? Toygener «Axtlüüt»
Tulingi   Volch Sequania ? Tulinger  
Uberi   Volch Vallis Poeninae Uberer «di Obere»
Vallis Poenina   Tal Vallis Poeninae Wallis  
Vennones, Vennonenses Οὐέννονες Volch Raetia Vennone  
Veragri, Varagri Οὐάραγροι Volch Vallis Poeninae Veragrer «Oberschlächter»
Verbigenus pagus   Gau Sequania Verbigener  

Ortschafte ändere

D Sidlige hend bi de Römer verschidnigi politischi Bidütig ghaa. Da sind: castrum «Kastell, Feschtig»; statio «Stroosse- & Zollstation»; vicus «Dorf»; civitas «Hoptort vomene Stamm»; colonia «Römerkolonii».

De Geograph Ptolemäus nennt no vier Ortschafte, wo nöd identifiziert werde chöned: Δρουσόμαγος (Drousómagos, «Feld vom Drusus»); Γαννόδουρον (Gannódouron); ᾿Εβόδουρον (Ebóduron); Φόρος Τιβερίου (Fóros Tiberíou, «Maart vom Tiberius»).

der latinisch Name der altgriechisch Name Sidligsart Provinz der modern Name was der alt Name bedüütet
Acaunum   statio Vallis Poeninae Sankt Moritz VS "Stai»
Ad Fines   statio, vicus Raetia Pfyy TG «am End» / «a de Grenze»
Ad Rhenum   vicus Raetia Rynegg SG «am Rhii»
Aquae Helveticae   vicus (Therme) Sequania Bade AG «Helvetischi Beder»
Arbor Felix; Arbona[6]   vicus Raetia Arbe TG «Glückliche Bomm»[7]
Augusta Rauracum
Augusta Raurica[8]
Αὐγούστα ῾Ραυρίκων
῾Ραυράκων
colonia Sequania Augscht BL, Chaiseraugscht AG «s Augusta vo de Rauraker»
Aventicum[9] Αὐαντικόν colonia, civitas Sequania Avenches VD «Quelle»
Basilia   civitas Sequania Basel  
Brenodor* Βρενοδωρ vicus Sequania Engihalbinsle bi Bärn  
Confluentes   (Flottestützpunkt) Raetia ev. Rhynegg SG «Zämefluss»
Curia   vicus Raetia Chur  
Eburodunum   vicus (Therme) Sequania Yverdon VD «Iibeburg»
Genava   vicus[10] Viennensis Gämf «Mündig
Iulia Equestris ᾿Εκουεστρίς colonia, civitas Viennensis Nyon VD «Ritter(kolonii) vom Julius Cäsar»
Iuliomagus   vicus Decumates agri Schlaate SH «Julius(-Cäsar-)feld»
Lapidaria   vicus Raetia im Bündnerland  
Lausanne, Lausonna   vicus Sequania Losann  
Magia   vicus Raetia Maiefeld GR «Felder»
Magidunum   castrum Sequania Magde AG «Grossburg»
Minnodunum   vicus Sequania Moudon VD «Veeburg»
Murus   statio Raetia Bondo GR «Muur» – lueg au:
Castelmur
Octodurus[11] ᾿Οκτόδουρον civitas, forum Vallis Poeninae Martinach VS «Acht Tor»
Pennelocus, Penneloci   vicus Vallis Poeninae Villeneuve VD «Seechopf»
Petinesca   vicus Sequania Stuude BE, mid em Jeisbärg  
Rauricum castrum   castrum Sequania Chaiseraugscht AG «Raurakerkastell»
Robur   castrum Sequania Chliibasel  
Salodurum   vicus Sequania Soledurn  
Sanctio     Sequania ev. Säckinge im Hotzewald  
Sedunum   vicus Vallis Poeninae Sitte VS «Stadt vo de Seduner»
Tarnaiae   vicus Vallis Poeninae Massongex VS  
Tasgetium Ταξγαίτιον vicus Raetia Eschez TG «Dachsbau»
Tenedo   vicus Sequania Zorzi AG  
Tinnetio   vicus Raetia Tinze GR  
Turicum   statio, vicus Sequania Züri  
Urba   vicus Sequania Orbe VD  
Uromagus, Viromagus   vicus Sequania Oron VD  
Vindonissa   castrum, vicus Sequania Windisch AG «die Wiissi» oder «em Vindos sis Dorf»
Vitudurum   vicus Sequania Oberwinterthur «Widetor, Widehof»
Viviscus Οὕισκος vicus Vallis Poeninae Vevey VD  

Fuessnote ändere

  1. chunt i de Peutingersche Tafle vor
  2. töred nöd mit de germanische Kalukone a de Elbe verwechselt were
  3. de Name isch nume uf Griechisch öberliferet
  4. ufem Berner Zinktäfeli
  5. bim Plinius: Sarunetes
  6. ab öppe 400
  7. volksetymologischi Umdüütig
  8. Colonia Paterna Pia Apollinaris Augusta Emerita Raurica
  9. Colonia Pia Flavia Constans Emerita Helvetiorum
  10. ab 380 civitas
  11. Forum Claudii Vallensium