Brot-Plamboz

e Gmeind im Kanton Nöieburg

Brot-Plamboz (frankoprovenzalisch [a brɔ plɑ̃bo]) isch e Gmai vom Kanton Nöieburg.

Brot-Plamboz
Wappe vo Brot-Plamboz
Wappe vo Brot-Plamboz
Basisdate
Staat: Schwiiz
Kanton: Nöieburg (NE)
Bezirk: (Dr Kanton Nöieburg kännt sit 2018 kä Bezirk me.)
BFS-Nr.: 6433i1f3f4
Poschtleitzahl: 2318
Koordinate: 546754 / 202589Koordinate: 46° 58′ 20″ N, 6° 44′ 20″ O; CH1903: 546754 / 202589
Höchi: 1'012 m ü. M.
Flächi: 16.10 km²
Iiwohner: 282 (31. Dezämber 2022)[1]
Website: brot-plamboz.ch
Charte
Charte vo Brot-PlambozNöieburgerseeBielerseeMurteseeFrankriichKanton BärnKanton BärnKanton BärnKanton FriburgKanton FriburgKanton JuraKanton WaadtKanton WaadtKanton WaadtBoudryLa BrévineBrot-PlambozLe Cerneux-PéquignotLa Chaux-de-FondsLa Chaux-du-MilieuCorcelles-CormondrècheCornauxCortaillodLa Côte-aux-FéesCressier NEEngesLa Grande BérocheHauterive NELe LanderonLignières NELe LocleLes BrenetsMilvignesNeuenburg NEPeseux NELes PlanchettesLes Ponts-de-MartelRochefort NELa SagneSaint-Blaise NELa Tène NEValanginVal-de-Ruz NEVal-de-Travers NELes Verrières
Charte vo Brot-Plamboz
ww

Geografi

ändere

D Gmai lyt im Jura am Südrand vom Tal Vallée des Ponts weschtlech vom Mont Racine. Zue Brot-Plamboz ghere d Derfer Brot-Dessus (1'012 m ü. M.) un Plamboz (1'017 m ü. M., am Westfueß vum Mont Racine) un d Wyler Vers chez-les-Brandt (1'008 m ü. M.), Les Petits Ponts (1'007 m ü. M.) un Le Joratel (1'022 m ü. M.). Vom Vallée des Ponts goot der Bärgpass Col de la Tourne uf Nöieburg. Dr Bann umfasst 68 Prozänt landwirtschaftligi Flechi, 29 Prozänt Wald un 3 Prozänt Sidligsflechi.

D Gägend vo Vers chez-les-Brandt isch bi Naturforscher guet bekant. Si isch es bsunders Karschtgebiet uf em Bode us Jurachalch mit es bar Dolyne; der Bach, wo durs Tal flüsst und au d Gmeindgränze bildet, der Grand Bied, verschwindet bi Les Ponts-de-Martel im Bode und chunt erscht vier Kilometer wyter äna als Kwelle bi der Areuse wider us em Felse; s alte frankoprovenzalische Mundartwort bied bedüütet «Kanal» und au «Bach», wie me bim Wälschschwiizer Mundartwörterbuech, em GPSR, vo der Uni Nöieburg cha nochelääse.[2] Im Tal lyt s Naturschutzpiet Marais de Brot, wo zäme mit de Riet vo Les Ponts-de-Martel grad näbedra zu de gröschte sötige fiöchte Biotop vo der Schwiiz zelt und wo me no d Spuure vom alte Turbestäche gseht; s Areal isch mit Hilf vo der Pro Natura gschützt worde.[3]

D Nochbergmaine vu Brot-Plamboz sin Les Ponts-de-Martel, Val-de-Travers, Rochefort un La Sagne.

Gschicht

ändere

Brot-Plamboz isch im 19. Jh. entstande dur d Fusion vu dr Derfer Brot-Dessus (wo vorhär zue Brot-Dessous im Val de Travers unde ghert hät) un Plamboz, wu anne 1875 as Yywohnergmai un 1888 as Gietergmai zämmegschlosse wore sin.

Syt 1648 isch Nöieburg Firschtetum un ab 1707 dur Personalunion mit em Chenigrych Preuße verbunde gsii. Anne 1806 isch s Biet an Frankrych unter em Napoleon I. abdrätte wore. Im Zug vum Wiener Kongress isch s anne 1815 an d Schwyz chuu, doderby sin d Chenig vu Preuße aber bis zum Nöieburgerhandel 1857 au Firschte vu Nöieburg blibe.

Bis Änds 2017 het Brot-Plamboz zum Bezirk Le Locle ghört; dänn het dr Kanton Nöieburg sini Bezirk ufhobe, un d Gmeinde sind jetz die einzige Verwaltigseinheite vom Kanton.

Bevelkerig

ändere

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[4]

Bevelkerigsentwicklig
Johr 1850 1860 1870 1880 1888 1900 1910 1920 1930
Yywohner 328 386 374 391 398 340 312 302 316
Johr 1941 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2015
Yywohner 280 278 292 270 242 237 255 254 270

Dr Uusländeraadail isch 2010 bi 17,6  Prozänt gläge.

Religion

ändere

42,5 Prozänt vo dr Yywooner sin evangelisch-reformiert, 29,6  Prozänt sin römisch-katholisch (Stand 2000).

Bolitik

ändere

Bi dr Nationalrootswahle 2011 het s des Ergebnis gee: BDP 1,8 Prozänt, CVP 4,4 Prozänt, FDP 34,9 Prozänt, Grüeni 10,6 Prozänt, PdA 1,4 Prozänt, SP 24,4 Prozänt, SVP 17,1 Prozänt.

Wirtschaft

ändere

Im Pier vo Brot-Plamboz isch d Landwirtschaft der wichtigscht Wirtschaftszweig. Sid em 18. Joorhundert het me dört Turbe gwunne.

Sproch un Dialäkt

ändere

Bi dr Volkszellig 2000 hän vu dr 255 Yywohner 87,5 Prozänt Franzesisch as Hauptsproch aagee, 5,2 Prozänt Dytsch, 2,2 Prozänt Italienisch un 5 Prozänt anderi Sproche.

Dr alt frankoprovenzalisch Patois isch wahrschyns Ändi 19./Aafangs 20. Johrhundrt uusgstorbe. Ergebnis us dr Volkszellige vu 1990 un 2000, wu zum Dail Lyt Patois as Sproch aagchryzlet hän, gälte in dr Sprochwisseschaft as Artefakt un hän ihre Ursprung ender in statistische Fähler oder ass d Lyt unter „Patois“ ihr Regionalfranzesisch verstehn.[5][6]

Literatur

ändere
ändere
  Commons: Brot-Plamboz – Sammlig vo Multimediadateie

Fueßnote

ändere
  1. Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
  2. Lueg im Artikel Bief bim Glossaire des patois de la Suisse romande online
  3. Réserve naturelle des tourbières des Ponts-de-Martel (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.pronatura-ne.ch uf pronatura-ne.ch
  4. Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[5] [6] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch)
  5. Andres Kristol: Que reste-t-il des dialectes gallo-romans de Suisse romande?. In: Jean-Michel Eloy (Hg.).: Evaluer la vitalité. Variétés d’oïl et autres langues. Université de Picardie / Centre d’Etudes Picardes, Amiens 1998, S. 101–114
  6. Pierre Knecht: Die französischsprachige Schweiz. In: Hans Bickel, Robert Schläpfer (Hg.): Die viersprachige Schweiz. Sauerländer, Aarau/Frankfurt/Salzburg 2000, S. 139–176