2019

◄ | 20. Jahrhundert | 21. Jahrhundert    
◄◄ | ◄ | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | ►  

2019
Bi re Brunscht wäre Dail vu dr Kathedrale Notre-Dame de Paris gschlisse.

2019 in andere Kaländer
Ab urbe condita	2772
Armenische Kaländer	1467–1468
Ethiopische Kaländer	2011–2012
Buddhistische Kaländer	2563
Chinesische Kaländer
– Ära	4715–4716 oder 4655–4656
– 60-Joor-Ziklus	Erd-Hund (戊戌, 35)– Erd-Sau (己亥, 36)
Hebräische Kaländer	5779–5780
Islamische Kaländer	1440–1441
Thai-Solar-Kaländer	2562

Was bassiert?

• 1. Jänner: Dr Ueli Maurer wird Bundespresidänt vu dr Schwyz.
• 1. Jänner: Rumänie ibernimmt d Rotsbresidäntschaft vu dr EU.
• 1. Jänner: D Slowakei ibernimmt d Bresidäntschaft vu dr OSZE.
• 3. Jänner: D Chinese landed mit ere Ruumsonde uf em Moo. Si sind, noch de Russe und de Amerikaner, di dritti Nazion, wo uf em Moo landed – aber di Erschte, wo da uf de Rucksite schaffed.
• 7. Jänner: Butschversuech z Gabun.
• 21. Jänner: Totali Mondfinschternis
• 22. bis 25. Jänner: 49. Wältwirtschaftsforum uf Tafaas, Schwyz
• 24. bis 31. Jänner: 54. Soledurner Filmdäg
• 7. bis 17. Februar: 69. Internationali Filmfeschtspiil Berlin
• 10. Februar: Bi dr Volksabstimmig iber d Volksinitiative «Zersiedelung stoppen – für eine nachhaltige Siedlungsentwicklung (Zersiedelungsinitiative)» in dr Schwyz stimme 63,7 % un alli Ständ gege d Initiative.
• 7. bis 17. Merz: 89. Gämfer Auto-Salon
• 11. Merz: Für d Boeing 737 MAX 8 u 9 git’s z China es Flugverbot, wo fascht uf dr ganze Wält übernoo wird.
• 15. Merz: Ersti wältwyti Klimastreik-Demonstration mit 1700 Kundgäbige
• 15. Merz: Bi me Terroraaschlag dur e Rächtextreme uf zwoo Moschee z Christchurch, Neiseeland stärbe 50 Lyt, nomol 50 wäre verletzt.
• 20. Merz: Im e Beruefigsverfahre verurdailt s UN-Chriegsverbrächertribunal dr Radovan Karadžić wäge syre Verantwortig fir dr Genozid vu Srebrenica zue läbeslanger Haft.
• 7. April: Friburg-Marathon
• 10. April: Forscher publiziere zum erschte Mol e diräkt Bild vu dr Akkretionsschybe vu me Schwarze Loch, wu im im Rame vum Projäkt Event Horizon Telescope im Zäntrum vu dr Galaxy Messier 87 het chenne ufgnuu wäre.
• 15. April: Bi re Brunscht wäre Dail vu dr Kathedrale Notre-Dame de Paris gschlisse.
• 28. April: Züri Marathon
• 30. April: Dr japanisch Chaiser Akihito dankt ab.
• 30. April bis 5. Mai: 73. Tour de Romandie
• 1. Mai: Dr japanisch Chronprinz Naruhito wird neie Tennō. Sy Vater Akihito het zum 30. April abdankt.
• 11. Mai bis 2. Juni: 102. Giro d’Italia
• 14. bis 18. Mai: Eurovision Song Contest z Tel Aviv, Israel
• 18. Mai: Dr eschtrychisch Vizechanzler und FPÖ-Schef Heinz-Christian Strache dritt noch eme Skandal („Ibiza-Affäre“) zrugg. D FPÖ stygt us dr Regierigskoalition uus, fir Septämber chindet dr Bundeschanzler Sebastian Kurz Neiwahle aa.
• 19. Mai: Bi dr Volksabstimmige iber d Unternämesstyyrreform un d Umsetzig vun ere Änderig vu dr EU-Wafferichtlinie in dr Schwyz kriege boodi Vorlage s notwändig Mee.
• 19. Mai: Im Stade de Suisse schlaat dr FC Basel dr FC Thun im Ändspiil vum Schwyzer Cup mit 2:1.
• 23. bis 26. Mai: Europawahl
• 24. Mai: Di Premierminischteri vum Verainigte Chenigrych, Theresa May, verchindet ihre Ruggdritt zum 7. Juni 2019.
• 26. Mai: Burgerschaftswahl z Bremen
• 26. Mai: Kommunalwahle z Bade-Wirttebärg, z Brandeburg, z Rhyland-Pfalz, im Saarland, z Sachse un z Sachse-Anhalt
• 27. Mai: Dr eschtrychisch Nationalrot spricht em Bundeschanzler Kurz un dr vun em glaitete Bundesregierig as Folg vu dr Ibiza-Affäre s Missdröue uus.
• 28. Mai bis 2. Juni: 18. fryburger film forum
• 2. Juni: D Andrea Nahles chindet ihre Ruggdritt as Bartei- un Fraktionsschefi vu dr SPD aa.
• 13. bis 13. Juni: Art Basel
• 15. bis 23. Juni: 83. Tour de Suisse
• 27. Juni bis 26. Juli: 26. Stimme-Feschtiwäl z Löörech
• 28./29. Juni: Gipfeldräffe vu dr G20 z Osaka, Japan
• 28. Juni bis 13. Juli: 53. Montreux Jazz Festival
• 1. Juli: Finnland ibernimmt d Rotsbresidäntschaft vu dr EU.
• 5. bis 7. Juli: Züri Fäscht
• 6. bis 28. Juli: 106. Tour de France
• 16. Juli: S Europäisch Barlemänt wehlt d Ursula von der Leyen zur erschte Bresidänti vu dr Europäische Kommission.
• 17. Juli bis 4. Augschte: 37. Zelt-Musik-Festival, Friburg
• 17. Juli bis 18. Augschte: 73. Breagazer Feschtspiil
• 24. Juli: D Annegret Kramp-Karrenbauer wird dytschi Verdaidigungsminischteri.
• 24. Juli: D Chenigi Elisabeth II. ernännt dr Boris Johnson zum neie Premierminischter vum Verainigte Chenigrych.
• 29. Juli: es isch dr «Tag, wo d Ärden überlaschtet isch»
• 10. Augschte: Street Parade z Züri
• 23. bis 25. Augschte: 2. Dreyland-Bluesfestival, Schopfe, Löörech, Wäär
• 24./25. Augschte: Aidgnessisch Schwing- un Älplerfescht z Zug
• 24. bis 26. Augschte: 45. G7-Gipfel z Biarritz, Frankrych
• 28. Augschte bis 7. Septämber: 76. Internationali Filmfeschtspiil vu Venedig
• 1. Septämber: Landdagswahle z Sachse un z Brandeburg
• 1. Septämber: Bi dr Landdagswahl z Sachse wird d CDU mit 32,1 % sterkschti Bartei. D SPD kriegt mit 7,7 % s schläächscht Ergebnis, wu d Bartei je bi re bundeswyte oder e Landagswahl ghaa het. Große Wahlgwinner isch d AfD mit 27,5 %. Au im Landdag sin di Griene 8,6 % un Di Linke mit 7,7 %. D FDP blybt mit 4,5 % an dr 5%-Hurd hange.
• 1. Septämber: Bi dr Landdagswahl z Brandeburg wird d SPD mit 26,2 % sterkschti Bartei. D CDU kriegt 15,6 %. Große Wahlgwinner isch d AfD mit 23,5 %. Au im Landdag sin di Griene 10,8 % un Di Linke mit 10,7 % un d BVB/FW mit 5 %. D FDP blybt mit 4,1 % an dr 5%-Hurd hange.
• 1. Septämber: Eiropäische Dag vu dr Jidische Kultur
• 29. Septämber: Bi dr Nationalrotswahl z Eschtrych gwinnt d ÖVP dytli derzue un chunnt uf 37,5 %, d SPÖ verliert dytli un het mit 21,2 % s schläächtscht Ergeebnis syt em 2. Wältchrieg. Di räächtpopulistisch FPÖ verliert fascht 10 Prozäntpinkt un kriegt 16,2 %, d Griene hän mit eme Zuechwachs vu rund 10 Prozäntpinkt un 13,8 ihre bescht Ergeebnis in dr Barteigschiicht. Im Nationalroot erdrätte isch au di liberal Bartei NEOS mit 8,1 %.
• 10. bis 20. Oktober: 77. OLMA Schweizer Messe für Landwirtschaft und Ernährung z Sanggale
• 13. Oktober: Bi dr Landdaagswahl z Vorarlberg gwinne d Regierigsbarteie ÖVP un Grieni derzue. Große Wahlverlierer isch d FPÖ, wu iber nyyn Brozäntpinkt un dr zweet Blatz dodermit an di Griene verliert.
• 20. Oktober: Bi dr Nationalrots- un Ständerotswahle in dr Schwyz chenne di Griene un di Grienliberale dytli zuegwinne. D SVP verliert Sitz, blybt aber sterkschti Bartei im Nationalroot.
• 27. Oktober: Bi dr Landdagswahl z Thüringe wäre Di Linke mit 31,0 % sterkschti Bartei un chunnt dodermit uf s bescht Ergeebnis, wu si jee bi re dytsche Landdagswahl ghaa het. D CDU kriegt 21,8 %. Große Wahlgwinner isch d AfD mit 23,4 %. Au im Landdag sin di SPD mit 8,2 %, di Griene mit 5,2 % un d FDP mit 5,0 %.
• 23. Novämber bis 7. Dezämber: Bi me Referändum in dr Autonome Region Bougainville stimme 98 % vu dr Lyt fir e vollständigi Unabhängigkait vu Papua-Neiginea.
• 25. Novämber: Bi me Yybruch ins „Grüne Gewölbe“ z Dresden wird wärtvolle Schmuck us em Juweleschatz gstoole.
• 28. Novämber: S EU-Barlemänt rieft dr Klimanotstand fir Europa uus.
• 2. bis 13. Dezämber: 25. UN-Klimakumferänz (COP 25 / CMP 15) z Santiago, Chile
• 11. Dezämber: In dr Verainigte Bundesversammlig findet d Wahl vum Bundesroot statt. Di bishärig Regierig wird bstetigt.

uf d Wält chuu

• 6. Mai: Archie Harrison Mountbatten-Windsor, Suhn vum britische Prinz Harry un syre Frau Meghan

gstorbe

• 1. Jänner: Pio Corradi, Schwyzer Kameramann
• 4. Jänner: Daniel Lüönd, Schwyzer Kontrabassischt
• 11. Jänner: Bernhard Lasotta, dytsche Bolitiker
• 14. Jänner: Rainer Stadelmann, dytsche Egyptolog
• 17. Jänner: Peter Holenstein, Schwyzer Journalist
• 18. Jänner: Irma Noseda, Schwyzer Chunschthischtorikeri
• 23. Jänner: Erna Jansen, dytschi Dialäktdichteri
• 9. Februar: Tomi Ungerer, elsässische Zaichner
• 12. Februar: Rolf Böhme, dytsche Bolitiker
• 15. Februar: Toni Businger, Schwyzer Bihne- un Koschtimbildner
• 16. Februar: Bruno Ganz, Schwiizer Schaupiiler
• 19. Februar: Ewald Weibel, Schwyzer Anatom
• 23. Februar: Claude Goretta, Schwyzer Filmregisseur un Färnseproduzänt
• 23. Februar: Martha Schmidle, dytschi Dialäktdichteri
• 24. Februar: Uriella, Schwyzer Grinderi vu Fiat Lux
• 27. Februar: Monica Gubser, Schwyzer Schauspiileri
• 4. Merz: Klaus Kinkel, dytsche Bolitiker
• 9. Merz: Luise Katharina Meier, dytschi Dialäktdichteri
• 14. Merz: Raimund Wäschle, dytsche Moler un Grafiker
• 20. Merz: Hans Wüthrich, Schwyzer Kumbenischt un Sprochwisseschaftler
• 21. Merz: Esther Fischer-Homberger, Schwyzer Medizinhischtorikeri
• 27. März: Friedrich Achleitner: öschtrychische Architekt und Dialäktautoor
• 21. Mai: Arnold Hottinger, Schwyzer Schurnalischt un Publizischt
• 9. Juni: Richard Bäuerle, dytsche Beck un Fasnetler
• 13. Juni: Wilhelm Wieben, dytsche Färnsehmoderator
• 17. Juni: Christian Wägli, Schwyzer Lychtathlet
• 26. Juni: Rolf Urs Ringger, Schwyzer Komponischt
• 28. Juni: Lisa Martinek, dytschi Schauspiileri
• 21. Juli: Markus Ramseier, Schwyzer Autor und Germanischt
• 1. Augschte: Annemarie Huber-Hotz, Schwyzer Bundeschanzleri
• 17. Augschte: Walter Buser, Schwyzer Bundeschanzler
• 19. Augschte: Federica Diémoz, italienischi Sprochwisseschaftleri
• 21. Augschte: Ines Torelli, Schwyzer Schauspilere
• 24. Augschte: Gilbert Buttazzoni, elsässische Bolitiker
• 1. Septämber: Albert Fritz, dytsche Radrännfahrer
• 26. Septämber: Jacques Chirac, franzesische Bolitiker
• 14. Oktober: Anke Fuchs, dytschi Bolitikeri
• 26. Oktober: Horst Junker, dytsche Unternämer un Kommunalbolitiker
• 6. Novämer: Jan Stráský, tschechische Politiker
• 26. Novämber: Köbi Kuhn, Schwyzer Fueßballspiiler un -trainer
• 27. Novämber: Arno Landerer, dytsche Räbbuur un Dialäktdichter
• 18. Dezämber: Marron Curtis Fort, US-amerikanische Germanischt un Saterfrisischforscher

Gedänkjohr

S Johr 2019 isch zum Gedänkjohr für 500 Johr Reformation i de Schwiz worde. Am 1. Jänner 1519 isch de Huldrych Zwingli Lütprieschter am Groossmünschter z Züri wore und da wörd as Aafang för d Entstehig vo de Reformierte Chile i de Schwiz aaglueged. Am 19. Jänner 2019 chunnt us däm Aalass en Spiilfilm mit em Name «Zwingli» i d Schwizer Kino.

S Förschtetum Liachtastaa fiiret es Jubiläum, 300 Johr Ländle.

Rund um di alemannische Dialäkt

• Concours «d’Stìmme»
• 5. Mundartwettbewerb in den Schulen 2018/19
• E Friehjohr fer unseri Sproch – im gànze Elsass
• Lohrer Murre 2019
• Mundartwettbewerb „De gnitze Griffel”

• 25. Jänner bis 9. Februar: 3. Festival Langues en scène
• 2. Februar: Alemannen-Gipfel, Bruetschi-Hof, Enkenstein
• 8. bis 29. Merz: 44. Reidlenger Mundart-Woche
• 22. Merz un 5. April: Haigerlocher Mundarttage, Hoagerloch
• 30. Merz: MundART: Alemanne un Elsässer singe un vezelle, Ändinge
• 6. April: Mitgliderversammlig vu dr Muettersproch-Gsellschaft, Huuse
• 12. bis 14. April: 31. Internationale Schopfheimer Mund-Art Literatur-Werkstatt
• 3. Mai: Mundartnacht «gägäWärt», Soledurn
• 11./12. Mai: 9. Mundarttage Bad Bellingen
• 31. Mai: Finale vum 3. Concours „d’Stìmme“, Schlettstàdt
• 7. Juli: MundART-Dichter- und Bardentreffen, Sulzbach an der Murr
• 15. Augschte: 20. Allgäuer Mundartforum, Kempte
• 5. bis 8. Septämber: 20. Internationales Walsertreffen, Leetschntall
• 6. bis 8. Septämber: 3. Schwäbische Mundarttheatertage, Stuegert
• 27. Septämber bis 6. Oktober: Alemanischi Wuche, Oberried
• 3. bis 6. Oktober: 3. Mundartfestival Arosa
• 20. Oktober: 3. Gschwender Mundartfestival
• 1. Novämber: 1. Bündner Pop & Rock Mundart Festival, Khuur
• 2. Novämber: Alemanne singe un verzelle, St. Märge
• 6. bis 9. Novämber: 6. Mundarttage zwischen Kupferkesseln, Kabarett & Comedy im Brauhaus Zollernalb, Albstadt
• 6. bis 9. Novämber: 9. Mundartfestival All's Dialekt, Hohenems
• 10. Novämber bis 8. Dezämber: Kabarett- und Mundarttage 2019, Stadtforum Bad Saulgau
• 16. Novämber: Generalversammlung Mundartforum
• 21./22. Novämber: Langues minoritaires: quels acteurs pour quel avenir?, Stroßburi

Neji Biecher

• Heather Amery, Stephen Cartwright: Meine ersten tausend Wörter auf Alemannisch. Hochalemannisch vom Markus Manfred Jung, Niederalemannisch vom Wendelinus Wurth. Edition Tintenfass 2019. ISBN 978-3-947994-04-5
• Lorenz Belser: Wer isch Pfrau Fajferman gsi?; E woori Schicksalsgschicht us em Höötal; S Romänli zum Podcast. Eigenverlag 2019.
• Laurence Boissier: Safari. Observations/Beobachtungen. Berndeutsch von Daniel Rothenbühler. edition spoken script 31, Der gesunde Menschenversand, Luzern 2019
• Rudolf Bühler, Helga Hager: „MundWerk“. Wia d'Leit läbet ond schwätzet!. Hrsg. Landkreis Böblingen. Landratsamt Böblingen, Böblingen 2019. 377 S. ISBN 978-3-00-062017-1
• Ens Blau neigschrieba, Schwäbische Geschichten und Gedichte. Silberburg Verlag 2019. ISBN 9783842521650
• Volker Fischer: Niiefe(r)me(r) Schwäzede. Buch mit CD. Stieglitz-Verlag Mühlacker 2019. ISBN 9-7837798-704367.
• Martin Frank: i bi nöm bi euch: Gedichte (edition spoken script). Der gesunde Menschenversand 2019. ISBN-13 978-3038530930
• Heinrich Gabathuler: Gliach, aber uugliachlig. Begleitpublikation zum Werdenberger Jahrbuch 2019. FormatOst 2019. ISBN 978-3-03895-012-7
• Johann Peter Hebel: Gesammelte Werke. Kommentierte Lese- und Studienausgabe in sechs Bänden. Herausgegeben von Jan Knopf, Franz Littmann, Hansgeorg Schmidt-Bergmann und Esther Stern. Wallstein Verlag, Göttingen 2019. 3704 S.
• Rolf Hermann: Ein Kuh namens Manhattan. Sprechtexte. edition spoken script. Der gesunde Menschenversand 2019
• Manfred Kraus: Bloß it hudla. Druckerei und Verlag Hans Högel 2019. ISBN 978-3-947423-11-8
• Tony Lagger, Bernhard «Gioco» Schmid: Hinä gää mär z Aabäsizz. Gedichte und Sagen. Rotten Verlag 2019
• Margrith Ladner-Frei: Schälleria. Erzellägä, Gädicht, Gschichtä. Druckerei Landquart, Schiers 2019.
• Gerhard Meister: Mau öppis ohni Bombe. Der gesunde Menschenversand 2019. ISBN-13 978-3038530916
• Hans Minder, Josef Ehrler: Ämmitaler & Äntlibuecher Saage. Herrmann AG 2019
• Ernst Obermaier, Dieter Stein: 1000 x Alemannisch. Das lustige Dialekt-Wörterbuch. Books on Demands, Norderstedt 2019. ISBN 978-3-7504-1749-6
• Barbara Piatti, Yvonne Rogenmoser: Feste & Bräuche in der Schweiz. NordSüd Verlag 2019. ISBN 978-3-314-10493-0
• Markus Ramseier: Ärbslizeller. Baselbieter Kolumnen. Verlag Wolfbach. Die Reihe 2019
• Yvonn Scherrer: Wintergrüen. Ein Reiseführer für die kalte Jahreszeit. Cosmos Verlag 2019. ISBN 978-3-305-00480-5. 160 S.
• Christian Schmid: Häbet nech am Huet. E Chiflete. Cosmos Verlag 2019
• Christian Schmutz: Gang ga ggùgge. Senslerdeutsch endlich verstehen. Zytglogge Verlag 2019. ISBN 978-3-7296-5025-1
• Tim und Struppi: Am Ottokar sis Zäptr. Hergé, Übersetzer: Mathias Ospelt. Frank P. van Eck Verlagsanstalt 2019. ISBN 978-3-905881-62-2
• Lisa Wenger: Joggeli söll ga Birli schüttle!. Cosmos Verlag 2019. ISBN 978-3-305-00234-4. 32 S.

Weblink

 Commons: 2019 – Sammlig vo Multimediadateie