Ich schryben i de hoochtüütsche Wikipedia und i der alemanische Wikipeda mit. I der alemanische han i es Projäkt, möglichscht vilne Tialäktolooge, wo sich mit em Alemanisch usenandgsetzt händ oder usenandsetzed, en Artikel z widme und daadeby uf ires Läben und ires Schaffe nööcher yzgaa. Pruefflich bin i nämli i de Spraachgschicht und de Tialäktology underwägs.
Artikel, wo vo miir sind –
(es Stëërnli bidüütet, das i der Artikel au i de hoochtüütsche Wikipedia gschribe han; zwäi Stëërnli, das ich en zwaar deet scho aatroffe, aber starch uus- und umpoue han):
Vilicht schryb i na, sGw., über die Lüüt: vom Id. Marie Bock, Helena Cadurisch Gurt, Nina Iten-Peter, Hermine Kaufmann-Bührer, Elisa Reinacher, Emilie Roche-Weber, Anna Zwyssig; suscht: Charles V. J. Russ, Peter Schild, Christian Trepp, Viktor Weibel.
Mitgmischlet han i au öppe daa (au wänns täilwys alewyl na chlyni Artikel sind):
Vil vo dënen Artikel han i au für di hoochtüütsch Wikipedia gschribe oder aber di hoochtüütschen Artikel uf de Baasis vo mynen alemanische starch uuspoue. Wil di hoochtüütsch und di alemanisch Wikipedia aber nöd äifach idäntisch sind und – i mynen Auge – en andere Fokus händ und wil i au i de gredte Spraach freier cha formuliere, sind d Artikel nöd äifach idäntisch, sunder händ chlyneri und gröösseri Underschiid.
Schrybe tuen i gwöndli en altmöödigs Züritüütsch – äine vo mynen Artikel isch aber uf Prättigauertüütsch (käi Angscht, s hät en e Mueterspraachleri under d Luupe gnaa). Ich passen uuf, das i ganz i de gredte Spraach tänke, und machen ekäi quaasi Interlineaarwërsioone (Äis-zu-äis-Übersetzige [us em Hoochtüütsch]) – söttig git s i der alemanische Wikipeedia läider mee as gnueg. D Schrybwys, won i i dënen Artikel bruuche, wo vollständig vo miir sind, isch (us praktische, nöd ideoloogische Gründ) di klassisch Wërsioon vo de Dieth-Schrybig (es git zwoo Uusnaame). I anderen Artikel, wos scho ggëë hät, won i aber mit nöien Abschnitt uuspoue ha (und i zwee Artikel, won iich aagläit ha), bruuch i veräifachti Wërsioone vom Dieth. Äin Artikel vo mer hät öpper früntlicherwys i s Sùùrbtaalerisch überträit. Und i söttigen Artikel, wo scho in eren andere Schrybwys voorgspuuret gsy sind, pass i mi natüürli de voorggëëne Linien aa, bsunders dänn, wän i nu drininen umeflicke.
Wurum mach i äigetli bi der alemanische Wikipedia mit? S gönd ja äinewääg all uf di hoochtüütsch Wikipedia go naaluege. Jaa, das stimmt. Aber:
D alswiki isch di bescht vo alne Tialäktwikipedie. Es isch aso nöd ganz für d Chatz, wän i au daa mys Pfämet byträäge.
Ich han i der alswiki gleert, uf Tialäkt schrybe, und gmërkt, das mer das Fröid macht.
I chan i der alswiki ganz anderscht schrybe weder uf de dewiki – lockerer, luschtvoler, përsöönlicher, andersch gwichtet. Tialäkt isch gredti Spraach, wo au cha gschribe wëërde – Hoochtüütsch isch gschribeni Spraach, wo au cha gredt wëërde; die beede Warietëëte händ aso en ganz en andere Charakter. Und i der alswiki chan i mi ganz uf daas konzäntriere, was für d Alemannia wichtig isch – was mer es Aaliggen isch.
I chan i der alswiki über Lüüt schrybe, wo für d Alemannia wichtig, aber für di ypildet dewiki «z wenig relewant» sind. Au wän i mues säge: I de dewiki chönt mer au über mee Lüüt schrybe, me mues nu äifach ganz starch bitoone, wurum die ebe relewant sind… han i au scho gmachet. :-)
Und nöd zletscht: Ich «missbruuchen» männgisch d alswiki, zum umeprööble, was ich über öpper oder öppis chönt schrybe. Nachane gits dän e styffi und förmlichi «Räinfassig» für d dewiki… Was natüürli nöd ghäisst, das mer d Tialäktfassig dän nüme gfiel!
E paar Gidanke zur alemanische Wikipedia: Ich finde, di alemanisch Wikipedia hät dän en Sinn, wänn si sich uf d Alemannia fokussiert. Daa cha si besser si weder di hoochtüütsch Wikipedia. I Artikel, wo nöd alemannia-spezifisch sind, sett me wän mügli es Kapitel drytue, wo alemannia-relewant isch. Äifach öppis us de hoochtüütsche Wikipedia übersetze, ooni das öppis Alemannia-Bsundrigs drininechunt, bringt degäge wenig. Esoo wird di alemanisch Wikipedia nu zumene schwachen Abklatsch vo de hoochtüütsche. Wëër aber sel öppis wurum i der alemanische Wikipedia naaläse, wänn deet gar nöd mee staat weder i de hoochtüütsche? Di alemanisch Wikipedia bruucht i gwüsse Gibiet en Meewärt im Verglych zu de hoochtüütsche, suscht bruucht si niemert. Si hät nu dänn e würklichi Raison d’être, wänn si öppis chan aabüüte, was di hoochtüütsch nöd hät. Bi vilnen Artikel isch das de Fall – mir gänd daa Uuskumpft, wies di hoochtüütsch nöd macht. Bi ganz vilnen isch das aber nöd de Fall. En indiräkti Raison d’être isch dezue ane, das di alemanisch Wikipedia s grööscht Alemanisch-Korpus isch, wos git. Zum dëm Aaspruch aber würkli grächt wëërde, müessted al Artikel in ere läbige, vom Schrifttüütsch unabhängige, würkli mündlich tänkte Spraach gschribe sy. Au das isch i vilnen Artikel de Fall, i vilne, wo ganz hoochtüütsch tänkt sind, aber au nööd. Ales i alem wuur i säge: D alsWiki isch uf eme guete Wääg, grad au jetz (Dezämber 2018), wo-n-i dëë Naachtraag schrybe, aber si hät na en wyte Wääg vor sich.
